Plutarchus: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Plutarch.gif|thumb|right|250px|'n Fiktiewe portret van Plutarchus in die Amyot -vertaling van die ''Parallelle Lewens'' van 1565]]

'''Plutarchus''', gebore '''Plutarchos''' ([[Grieks]]: '''Πλούταρχος'''), met verkryging van sy [[Romeinse burgerskap]], '''Lucius Mestrius Plutarchus''' (Μέστριος Πλούταρχος),<ref>Die name Mestrius of Lucius Mestrius is aangeneem deur Plutarchus, volgens algemene Romeinse gebruik, van sy beskermheer vir [[burgerskap]] in die ryk; in dié geval Lucius Mestrius Florus, 'n Romeinse konsul.</ref> ''c.'' 46 – 120 n.C., was 'n Griekse [[historikus]], [[biograaf]], [[opstelskrywer]] en [[Middelplatonisme|middelplatonis]], mees bekend om sy ''[[Parallelle Lewens]]'' en ''[[Moralia]]''.<ref>{{cite encyclopedia | encyclopedia = Oxford Dictionary of Philosophy | title = Plutarch }}</ref> Hy stamwas af'n telg van 'n vername familie in [[Chaironeia]], [[Boiotië]], 'n dorp ongeveersowat twintig myl oos van [[Delphi]].

Plutarchus is gebore in 46 n.C.{{Ref_label|A|a|none}} in die klein dorp [[Chaironeia]], in die Griekse streeklandstreek bekend as [[Boiotië]]. Sy familie was welgesteld. Die naam van Plutarchus se vader het nie behoue gebly nie, maar was moontlikmiskien NikarchusNikarchos, weenste oordeel aan die algemene gebruik onder Griekse families om 'n naam in alternatiewe geslagte te herhaal. Die naam van Plutarchus se oupa was Lamprias, soos hy in ''Moralia'' te blyke gee,<ref>Symposiacs, Boek IX, vrae II & III</ref> asook in sy ''Lewe van Antonius''. Sy broers, Timon en Lamprias, word dikwels genoem in sy opstelle en dialoë, waar Timon in die mees toegeneënde terme aangehaal word. [[Rualdus]], in sy werk van 1624, ''Lewe van Plutarchus'', het die naam van Plutarchus se gade, Timoxena, uit interne getuienis van sy geskrifte verkry. 'n Brief is steeds bekend, van Plutarchus aan sy vrou, waar hy haar vra om nie toe te gee aan oormatige [[smart]] by die dood van hul tweejarige dogter Timoxena nie, lg. vernoem na haar moeder. Interessant genoeg, sinspeel hy op 'n geloof in [[reïnkarnasie]] in die vertrosingsbrief.

[[File:Delphi temple of Apollo dsc06283.jpg|thumb|left|230px|RuïneBouval van die tempel van [[Apollo]] te [[Pythia|Delphi]], waar Plutarchus opgetreediensgedoen het as een van die priestersaangewese verantwoordelikpriesters vir die uitleg van die [[orakel]] se voorspellings.]]

Sy presiese getal seuns is onseker, alhoewel twee van hulle, Autobulus en Plutarchos, dikwels genoemvermeld word. Plutarchus se verhandeling oor die ''Timaios van Plato'' is opgedra aan een van hulle, en die huwelik van sy seun Autobulus is die geleëntheid vir een van die dinees aangeteken in 'Tafelgesprek.' 'n Ander persoon, [[Soklarus]], word genoem in terme wat dit sou laat blykvoorgee dat hy Plutarchus se seun was, maar dit word nêrens uitdruklik gestel nie. Sy verhandeling oor Huweliksvrae, gerig aan [[Eurydike]] en [[PollianusPollianos]], blyk haar te beskryf as 'n huisgenoot, maar sonder dat 'n mening gevorm kan word dat sy Plutarchus se dogter was.<ref name=Stewart-Long>{{cite book|title=Plutarch's Lives, Band I (van 4)|author=Aubrey Stewart, George Long |chapter=Life of Plutarch |url=http://www.gutenberg.org/files/14033/14033.txt|publisher=The Gutenberg Project|accessdate=2007-01-03}}</ref>

Plutarchus het [[wiskunde]] en [[filosofie]] studeer by die [[Platoniese akademie|Akademie]] van [[Athene]] onder [[AmmoniusAmmonios van Athene|AmmoniusAmmonios]] van 66 tot 67 n.C..<ref>{{cite web | url = http://oll.libertyfund.org/Intros/Plutarch.php | title = Plutarch Bio (46c.-125)| publisher = The Online Library of Liberty| accessdate = 2006-12-06}}</ref> Hy het 'n aantal invloedryke vriende gehad, insluitend [[Quintus Sosius Senecio]] en [[Fundanus]], beide gesaghebbende [[Romeinse Senaat|senatore]], aan wie sekereenige van sy latere geskrifte opgedra is.{{Citation needed}} Plutarchus het wyd gereis in die [[Mediterreense]] wêreld, insluitend sentraal-Griekeland, [[Sparta]], [[Korinthe]], [[Patrai]] (d.i. Patras), [[Sardis|Sardes]], en [[Alexandria]], benewens twee reise na [[Rome]].{{Ref_label|B|b|none}}

By 'n sekere geleentheid het Plutarchus [[Romeinse burgerskap]] opgeneem. Soos aangedui deur sy nuwe naam, '''Lucius Mestrius Plutarchus''', was sydie borg vir sy burgerskap [[Lucius Mestrius Florus]], 'n Romein met [[Romeinse konsul|konsulêre]] status, vanwat wieook Plutarchusvir ookPlutarchus gebruiktot gemaakhulp hetwas as 'n bron van historiese inligting rakende die ''Lewe van Otho''.<ref>Plutarch, ''Otho'' 14.1</ref>

| style="text-align: left;" | "Die [[siel]], in wese onsterflik, is na die [[dood]] soos 'n vroeër ingehokte voël wat vrygelaat is. Indien dit 'n lang verblyf in liggaam gehad het, en getem is deur vele gewerskaf en langdurige gewoonte, sal die siel onmiddellik 'n ander liggaam in besit neem, om weereensopnuut by die wêreldse sorgsaamhede betrokke te raak. Die ergste omtrent bejaardheid is dat die siel se herinnering aan die ander wêreld vervaag, terwyl gelyketyd die hunkering na die wêreldse sodanig versterk is, dat die siel neig om die vorm te behou waaroor dit in die liggaam beskik het. Maar daardie siel wat slegs 'n kort wyle in die liggaam vertoef, voordat dit deur hoër kragte bevry word, verkwik gou sy vlam om hoër sake aan te durf."

| style="text-align: left;" | Plutarchus (''Die vertroosting'', ''Moralia'')

Hy het die oorgrote deel van sy lewe in [[Chaironeia]] gewoon, en is ingewy in die [[Grieks-Romeinse misteriesmisteriekultus|misteriesmisteriekultus]] van die Griekse god [[Apollo]]. Blykbaar het sy pligte as die meesmeer gesaghebbende van twee priesters van [[Apollo]] by die [[Pythia|Orakel van Delphi]] (waar hy verwantwoordelikverantwoordelik was vir interpretasieuitleg van die waarsêers van die [[Pythia]]) min van sy tyd in beslag geneem. Hy het 'n aktiewe sosiale en burgerlike lewe gelei en gelyketyd 'n ontsaglike opus van geskrifte die lig laat sien, waarvan heelwat behoue gebly het.

Vir velebaie jare washet Plutarchus in dienswaargeneem as een van twee priesters by die tempel van [[Apollo]] te Delphi (die ligging van die beroemderoemryke Delphiese orakel) twintig myl van sy tuiste. Deur sy geskrifte en lesings het Plutarchus beroemdroem gewordverwerf in die Romeinse ryk, maar het nogtansnietemin in sy geboorteplek bly woon, waar hy gebore is, en aktief deelgeneem inhet aan plaaslike sake, deur selfpersoonlik waar te dienneem as burgemeester. By sy plattelandse landgoed het gaste van oor die ryk besoek afgelê vir ernstigediepe gesprek, onder toesig van Plutarchus in sy marmerstoel. VeleBaie van hierdie dialoë is aangetekenopgeteken en gepubliseer, en die 78 opstelle en ander werke wat behoue gebly het, staan nou bekend as die ''[[Moralia]]''.

Benewens sy pligte as priester van die Delphiese tempel, was Plutarchus ook magistraat in Chaironeia en het hy sy tuiste verteenwoordig op verskeie sendings in die buiteland in sy vroeë volwassenheid. Plutarchus het die [[Archont|archonskap]] beklee in sy tuismunisipaliteit, maar moontlik net as jaarlikse aanstelling, waarin hy meer as een keer gedienwaargeneem het. Hy het hom besorg oor alselfs die kleinsteonbenulligste sake van die dorp en het die geringste van pligte vervuluitgevoer.<ref>{{cite book | title=Plutarch's Lives |last=Clough |first=Arthur Hugh |origyear=1864 | publisher=Liberty Library of Constitutional Classics | url= http://www.constitution.org/rom/plutarch/intro.htm |chapter=Introduction }}</ref>

Plutarchus is oorlede tussen die jare 119 en 127 n.C. oorlede.

{{reflistverwysings}}