Newelhipotese: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Nuwe artikel
 
kNo edit summary
Lyn 4:
Die hipotese het aanvanklik net vir die Sonnestelsel gegeld, maar daar word nou geglo hierdie manier van [[ster]]- en [[planeet]]vorming vind regdeur die [[heelal]] plaas.<ref name=Montmerle2006>{{cite journal|last=Montmerle|first=Thierry|coauthors=Augereau, Jean-Charles; Chaussidon, Marc et al.|title=Solar System Formation and Early Evolution: the First 100 Million Years|journal=Earth, Moon, and Planets|volume=98|issue=1–4|publisher=Spinger|pages=39–95|year=2006|doi=10.1007/s11038-006-9087-5| bibcode=2006EM&P...98...39M}}</ref> Dit verduidelik ’n verskeidenheid eienskappe van die Sonnestelsel, insluitende die ronde, plat vlak waarin die planete om die [[Son]] wentel, asook hul beweging in dieselfde rigting as die Son se rotasie.
 
Volgens die newelhipotese vorm steresterre uit massiewe en digte wolke wat onstabiel raak. Materie begin saamkoek en vorm kleiner klonte in die newel wat dan deur swaartekrag inmekaargedruk word en sterre vorm. Stervorming is ’n ingewikkelde proses wat altyd ’n gasagtige [[protoplanetêre skyf]] om die jong ster vorm. Daaruit kan planete ontstaan in sekere omstandighede wat nie tans duidelik is nie. Daar word dus geglo planeetvorming is ’n natuurlike gevolg van stervorming. ’n Ster soos die Son neem sowat 100&nbsp;miljoen jaar om te vorm.<ref name=Montmerle2006/>
 
Die protoplanetêre skyf is ’n [[akkresieskyf]] wat die sentrale ster van materiaal voorsien. Die skyf is aanvanklik baie warm, maar koel later af tot die [[T Tauri-ster]]-stadium, wanneer die vorming van klein [[ruimtestof|stof]]deeltjies wat uit rots en ys bestaan, moontlik is. Dit versamel al hoe meer materie en kan eindelik kilometer groottekilometergrootte [[planetesimaal|planetesimale]] vorm. As die skyf se massa groot genoeg is, kan [[maan]]- tot [[Mars (planeet)|Mars]]-grootte protoplanete oor sowat 100&nbsp;000 tot 300&nbsp;000 jaar begin vorm.
 
Naby die ster gaan die protoplanete deur ’n stadium van gewelddadige samesmeltings en ’n paar aardagtige planete vorm. Die laaste stadium duur sowat 100&nbsp;miljoen tot ’n miljard jaar.<ref name=Montmerle2006/>