Silkaats: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Harris - Ndebelekraal.png|duimnael|regs|250px260px|'n Oemoezi van die Matabeles, waarskynlikmoontlik eGabeni in die Marico, geskilder deur W.C. Harris]]

Silkaats woon as onderhorige aan [[Tsjaka]] op die noordgrens van sy grondgebied, aan die boloop van die siKwebezirivier, vanwaar hy vir TjakaTsjaka strooptogte moet uitvoer. In 1822 word hy ondermeer na die Transvaalse hoëveld gestuur om die Sotho-hoofman Ranisi te plunder en onderwerp. Na hierdie strooptog hou Silkaats egter van die beeste vir homself terug. Toe Tsjaka daarvan verneem en hom inroep, besluit Silkaats om hom te verset en versteek sy vrouevolk in 'n bos genaamd eNtoebeni,<ref>Vgl. eNtoembane, {{Koördinate|27|44|52|S|31|18|52|E|display=inline}}</ref> terwyl hy verdeeldheid saai en aanhangers werf. 'n Impi van TjakaTsjaka kon egter die vroue opspoor en uitmoor, waarop die impi self deur Silkaats uitgewis word. Op hierdie tydstip, omstreeks 1823/24, vlug Silkaats oor die [[Pongolarivier]] met 'n paar duisend volgelinge, wat die kern van sy toekomstige volk sou uitmaak.

Sy trekroete neem hom verby die huidige dorpe [[Vryheid, KwaZulu-Natal|Vryheid]], [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] en [[Ermelo, Mpumalanga|Ermelo]], waarna hy hom vestig in die nabye van die hedendaagse [[Groblersdal]], waar hy die stat ekoePhoemoeleni, oftewel "Plek-van-rus" oprig. HyTeen wyk1825 egterhet uithy nasy enKoengwini-hoofstat aan die [[Apiesrivier]] aangelê, benewens die enDinaneni- en enHlahlandlela-vestings (of "Iboetho") aan die bo- en laer-[[Krokodilrivier (Limpopo)|Krokodilrivier]]. In 1829/30 ontvang hy die eerste besoek van die sendeling [[Robert Moffat]]. Hy besoek ook die [[Vaalrivier]], waar hy in konflikte met die [[Griekwas (stam)|Griekwas]] betrokke raak, wat onder leiding van Jan Bloem, Bêrends en ander strooptogte op sy vee uitvoer. TeenIn 18251831 hetvoer hy'n weermag noordwaartsvan naGriekwas, dieKorannas [[Apiesrivier]]en getrekBetsjoenas waar'n hyrooftog op sy Koengwini-hoofstatvee aanlêuit, benewensmaar die'n emHlahlandlela-impi enslaag Dinaneni-vestingsdaarin aanom diehulle [[Krokodilrivierin (Limpopo)|Krokodilrivier]]te haal en byna uit te wis. In Septemberdie 1832winters hetvan een1830 ofen 1832 tweeslaan impis van die nuwe Zoeloekoning Dingaan weer op die Matabeles ingehaaltoe, en na skermutselings moet hulle nogmaals weswaarts verhuis. Die hoofstat Mosega (oftewel Motsenjateng) van die Tswana-sprekende Hoeroetsje-nasie word ingeneem, en hul hoofmanne Mokgathle en Moiloa II word verdryf. Mosega word dan Silkaats se suidelike vesting, benewens 'n vesting by Tsjwenjane. Meeste stamme tussen die [[Oranjerivier|Oranje-]] en [[Limpoporivier]] word deur hom verdryf of uitgewisuitgedelg. Jongmense word as slawe geneem, en bejaardes en babas word uitgemoor.

Sowat 45 myl noord van Mosega aan die [[Maricorivier|Groot-maricorivier]], rig Silkaats sy omvangryke koningstat op, wat hy eGabeni noem. Dit sou ook as Kapain, Kapajien of Kopanjeng bekend staan. Hier ontvang hy die jagter-reisiger William Cornwallis Harris as gas, en sou hy 'n toenemend hegte vriendskap met die sendeling [[Robert Moffat]] aanknoop. Enige besoeker aan sy ryk moes hom dan via [[Kuruman]] en Mosega nader, sodat hulle eers deur Moffat gekeur kon word. Silkaats het aan die sendelinge genoem dat hy graag onderwysers, skole en 'n kerk wou hê, maar sy verklarings is weens sy despotiese geaardheid met omsigtigheid bejeen.