Faroërs: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 1 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q223179
k Opruim
Lyn 1:
{{Etniese groep|
|groep=Faroërs<br />Føroyingar
|beeld=[[Beeld:Faroese folk dance club from vagar.jpg|300px]]
|beeldonderskrif= Faroëes volkdansers in nasionale kostuums.
|bevolking=80&nbsp;000 - 90&nbsp;000
|plek={{vlagland|Faroëreilande}}: ~45&nbsp;000<br />{{vlagland|Denemarke}}: 21&nbsp;687<ref name="Denmark"> [http://politiken.dk/indland/article166953.ece Politiken]</ref><br />{{vlagland|Noorweë}}: 1&nbsp;981<ref>[http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2009-04-30-05-en.html]</ref><br />{{vlagland|Ysland}}: 500
|taal=[[Faroëes]]<br />
|geloof=Evangelies-Luthers
Lyn 10:
}}
 
Die '''Faroërs''' is 'n Germaanse bevolkingsgroep wat eie is aan die [[Faroëreilande]]. Die Faroërs spruit uit gemengde Noorse en Gaeliese voorsate.<ref> Highly discrepant proportions of female and male Scandinavian and British Isles ancestry within the isolated population of the Faroe Islands, http://www.nature.com/ejhg/journal/v14/n4/full/5201578a.html, Thomas D Als, Tove H Jorgensen, Anders D Børglum, Peter A Petersen, Ole Mors and August G Wang, 25 Januarie 2006</ref> Sowat 21 000 Faroërs is in naburige lande woonagtig, veral in [[Denemarke]], [[Ysland]] en [[Noorweë]].
 
[[Faroëes]] is 'n Wes-Skandinawiese taal wat nouliks aan Yslands en meer verlangs aan Wes-Noorse dialekte verwant is.
 
== Oorsprong ==
[[Lêer:Faroese girls in costume.jpg|thumbduimnael|links|Drie Faroëse vroue in volksdrag. Die pet dien as akademiese baret; hulle het pas gegradueer.]]
Die eerste nedersetters was Gaeliese kluisenaars en monnike wat hier in die 6de eeu voet aan wal gesit het. Rondom 650 het die Noors-Gaeliërs gekom en die Noorse kultuur en taal op die eilande bekendgestel. Daar is nie veel kennis rakende hierdie tydperk nie, wat dus ruimte laat vir bespiegeling. Een bron, die Yslandse Færeyinga Saga, praat van 'n enkele nedersetting. Dit is omstreeks 1200 geskryf en verduidelik die gebeurtenisse wat sowat 300 jaar tevore plaasgevind het. Volgens die saga het baie Noormanne kapsie teen die Noorweegse koning se unifikasiebeleid gemaak en moes na ander lande vlug, wat die nuutgevonde plekke in die weste insluit.
 
Geskiedkundiges voer aan dat die Wiking, Grímur Kamban, sedert die Færeyinga Saga die eerste volksplanter op die Faroëreilande moes gewees het. Die Nore moes van die eilande bewus gewees het voordat hulle Noorweë verlaat het. Sou Grímur Kamban hom vroeër daar gevestig het, kan dit verduidelik waarom die Nore van die eilande geweet het.
'n Ander meer logiese benadering kan wees dat die Nore van die eilande se bestaan deur die Gaeliërs van Skotland en Ierland te hore gekom het.
 
Hoewel Grímur 'n Oudnoorse naam is, is Kamban van Keltiese oorsprong. Hy kon dus van Ierland, die Westelike Eilande of [[Man (eiland)|Man]] afkomstig gewees het, waar die Wikings reeds gevestig was. Party plekname van die oudste nedersettings op die Faroëreilande dui op moontlike volksplanters van die Skotse eilande en die Britse kus.
 
Onlangse DNS-ontledings het getoon dat die Y-chromosone, wat patriliniêre afkoms naspoor, 87% Skandinawies is.<ref>The origin of the isolated population of the Faroe Islands investigated using Y chromosomal markers, http://www.springerlink.com/content/4yuhf5m7a22gc4qm/, Tove H. Jorgensen, Henriette N. Buttenschön, August G. Wang, Thomas D. Als, Anders D. Børglum and Henrik Ewald1, 8 April 2004.</ref> Die toetste toon ook dat die mitochondriale DNS, wat matriliniêre afkoms naspoor, 84% Kelties is.<ref> Wang, C. August. 2006. Ílegur og Føroya Søga. In: ''Frøði'' pp.20-23</ref>
 
Die Faroërs loop 'n groter risiko as ander volke om weens hul genetiese gelyksoortigheid aan karnitientransporterdefek (plaaslik bekend as die ''Faroëse siekte'') te ly. Dit affekteer 1 uit elke 500 mense. <ref>{{Citation
|title=Faeroes susceptible to deadly illness
|newspaper=[[The Copenhagen Post]]
|location=Copenhagen
|date=17 MayMei 2010
|url=http://www.cphpost.dk/news/135-science/48995-faeroes-susceptible-to-deadly-illness.html
}}</ref>
 
<gallery>
Lêer:Hvalvík - Hanus í Hanusarstovu og húsfólk.jpg|Faroër en sy gesin in [[Hvalvík]]
Lêer:Eivør Pálsdóttir and Danmarks Radio Bigband in Næstved, 2005 (4).JPG|Sangeres Eivør Pálsdóttir
Lêer:Faroe stamp 164 william heinesen.jpg|William Heinesen
Lêer:Dahl. Waagstein, Djurhuus 1900.jpg|Ses Faroërs (Jákup Dahl, Magnus Dahl, Jógvan Waagstein, Janus Djurhuus, Petur Dahl, Oluf Skaalum)
Lêer:Joannes Patursson.jpg|Joannes Patursson ([[1866]] – [[1946]]1866–1946) (foto dateer ca. 1900)
Lêer:V.U. Hammershaimb.jpg|Venceslaus Ulricus Hammershaimb, predikant en filoloog ([[1818]] – [[1909]]1818–1909)
Lêer:Student.2.faroe islands.jpg|Manlike Student (2006)
Lêer:Student.1. Faroe Islands.jpg|Vroulike Student (2006)
</gallery>
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Verdere leesstof ==
<div class="references-small">
* Arge, Símun, Guðrun Sveinbjarnardóttir, Kevin Edwards, and Paul Buckland. 2005. "Viking and Medieval Settlement in the Faroes: People, Place and Environment". ''Human Ecology''. 33, no. 5: 597-620.
</div>
 
{{DEFAULTSORT:Faroers}}
[[Kategorie:Faroëreilande]]
[[Kategorie:Germane]]