Wentelbaan: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k →Verwysings en bronne: Link FA is now handled by Wikidata, removed: {{Link FA|mk}} using AWB (10861) |
skakel |
||
Lyn 1:
[[Lêer:orbit2.gif|thumb|200px|Twee liggame met verskillende massas wat
’n '''Wentelbaan''' is in [[fisika]] die pad waarlangs een voorwerp om ’n punt in die ruimte wentel of draai, soos ’n [[planeet]] om die [[massamiddelpunt]] van die [[Sonnestelsel]]. Planete se wentelbane is gewoonlik [[Ellips|ellipties]].
Wentelbane kan verduidelik en bereken word aan die hand van die [[Newton se Swaartekragwet|Swaartekragwet van Newton]] en [[Kepler se wette van planetêre beweging]].<ref name="Newton's theory of Universal Gravitation">{{cite web|url=http://mig.rssi.ru/mirrors/stern/stargaze/Sgravity.htm|title=(20) Newton's theory of "Universal Gravitation"|last=Stern|first=David|date=3-24-05|language=en|accessdate=2008-06-01}}</ref><ref name="Kepler's Three Laws of Planetary Motion">{{cite web|url=http://mig.rssi.ru/mirrors/stern/stargaze/Kep3laws.htm|title=Kepler's Three Laws of Planetary Motion: An Overview for Science teachers|last=Stern|first=David|date=3-21-05|language=en|accessdate=2008-06-01}}</ref>
Lyn 9:
Eerstens het hy vasgestel dat die wentelbane van die planete in ons Sonnestelsel [[ellips|ellipties]] is en nie rond soos wat voorheen geglo is nie, en dat die [[Son]] nie in die middel van die wentelbane geleë is nie maar by een [[fokus (meetkunde)|fokus]].<ref name="Kepler's Laws of Planetary Motion">{{cite web|url=http://physics.about.com/od/astronomy/p/keplerlaws.htm|title=Kepler's Laws of Planetary Motion|last=Jones|first=Andrew|publisher=about.com|language=en|accessdate=2008-06-01}}</ref> Tweedens het hy gevind dat die wentelspoed van elke planeet nie konstant is soos voorheen vermoed is nie, maar dat dit afhang van die planeet se afstand van die Son af. Derdens het Kepler gevind daar bestaan ’n algemene verwantskap tussen die wenteleienskappe van al die planete wat om die Son wentel: die [[derde mag]] van die planete se afstand van die Son af, soos gemeet in [[Astronomiese eenheid|Astronomiese eenhede]] (AE), is eweredig aan die [[kwadraat]] van hul wentelperiode, gemeet in jaar. [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] en [[Venus (planeet)|Venus]] is byvoorbeeld onderskeidelik 5,2 en 0,723 AE van die Son af en hul wentelperiode is onderskeidelik 11,86 en 0,615 jaar. Hieruit blyk dat die verhouding vir Jupiter, 5,23/11,862, feitlik gelyk is aan dié vir Venus, 0,7233/0,6152.
[[Isaac Newton]] het bewys dat die wentelbane van liggame wat aan swaartekrag onderwerp word, ’n [[keëlsnit]] is. Hy het ook aangedui dat die grootte van twee liggame se wentelbane omgekeerd ewerig is aan hul massa en dat die liggame draai om hul
== Wentelbane van planete ==
Binne ’n planeetstelsel wentel [[planeet|planete]], [[asteroïde]]s, [[komeet|komete]] en ruimte-afval in ’n elliptiese baan om die massamiddelpunt. ’n Komeet volg ’n [[parabool|paraboliese]] of [[hiperbool|hiperboliese]] baan rondom ’n massamiddelpunt en is nie swaartekraggebonde aan die [[ster]] nie, daarom word dit nie as deel van die ster se planeetstelsel beskou nie. Liggame wat swaartekraggebonde aan ’n planeet in ’n sonnestelsel is, hetsy [[natuurlike satelliet|natuurlike]] of [[satelliet|kunsmatige satelliete]], volg wentelbane om ’n
Vanweë gemeenskaplike swaartekragversteurings wissel die [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentrisiteit]] van planeetwentelbane mettertyd. [[Mercurius]], die kleinste planeet in die Sonnestelsel, het die mees eksentriese wentelbaan. In die huidige [[Epog (sterrekunde)|epog]] het [[Mars]] die tweede grootste eksentrisiteit terwyl [[Venus]] en [[Neptunus]] die kleinste eksentrisiteite het.
| |||