Content deleted Content added
k →‎Sien ook: Link GA is now handled by Wikidata, removed: {{Link GA|en}} using AWB (10861)
No edit summary
Lyn 1:
{{kleurmonster|#008000}}
 
<fontspan colorstyle="color:green;">'''Groen'''</fontspan> is 'n [[kleur]] wat algemeen in die natuur gesien word. [[Plant]]e is groen weens die
<fontspan colorstyle="color:green;">chlorofil</fontspan> wat hulle bevat.
<fontspan colorstyle="color:green;">Groen</fontspan> [[lig]] het 'n golflengte van ongeveer 550 nanometer, en is een van die primêre [[toevoegende kleur]]e, die komplement van [[magenta (kleur)|magenta]]. Baie kunstenaars hou steeds nog by tradisionele kleurteorie waarin die komplement van <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> as [[rooi]] gesien word.
 
== Onderskeid tussen "blou" en "groen" in tale ==
 
Die [[Afrikaans]]se taal maak 'n onderskeid tussen [[blou (kleur)|blou]] en <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan>, maar sommige [[taal|tale]] (soos [[Viëtnamees]] of Tarahumara) het gewoonlik nie verskillende woorde nie, en verwys na <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> deur 'n woord te gebruik wat ook na [[geel]] of [[blou (kleur)|blou]] kan verwys.
 
Daar word soms gesê dat [[Japannees]] nie tussen blou en <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> onderskei nie. Moderne Japanneess het woorde vir beide groen (緑 ''midori'') en blou (青い ''aoi'' [[byvoeglike naamwoord|b.nw.]]; 青 ''ao'' [[selfstandige naamwoord|s.nw.]]). Hierdie onderskeid bestaan nie in antieke Japannees nie: die woord ''midori'' is slegs begin gebruik tydens die ''Heian''-periode, en toe (en vir lank daarna) is ''midori'' slegs as 'n skakering van ''ao'' beskou. Slegs na die [[Tweede Wêreldoorlog]], gedurende die [[besetting van Japan]], het opvoedkundige materiaal begin onderskei tussen groen en blou. Daarom, terwyl meeste Japannese dit wel as <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> erken, word ''ao'' steeds gebruik vir <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> verkeersligte en plante. Meeste ander voorwerpe &mdash; 'n groen [[motor]], [[trui]], ens. &mdash; sal in die algemeen ''midori'' genoem word.
 
[[Wallies]] het verskillende grense as [[Engels]] ten opsigte van blou en <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan>. Die woord ''glas'' word gewoonlik as 'blou' vertaal, maar verwys ook onder andere na die kleur van die see, gras of silwer. Die woord ''gwyrdd'' is die standaardvertaling vir <fontspan colorstyle="color:green;">"groen"</fontspan>. ''Glas'' (dieselfde spelling) is ook die standaardvertaling vir 'groen' in [[Iers]]. In Iers is ''gorm'' die woord vir 'blou' &ndash; die eerste deel ("'''gor'''m") word dieselfde uitgespreek as in Wallies ("'''gwyr'''dd").
 
[[Sjinees]] het die blou-groen onderskeid, maar 'n ander woord wat die moderne omgangstaal voorafgaan, ''q&#299;ngqīng'' (青), word gebruik. Dit kan na óf <fontspan colorstyle="color:blue;">blou</fontspan> óf <fontspan colorstyle="color:green;">groen</fontspan> verwys, of selfs na [[swart]], soos in ''xuánq&#299;ngxuánqīng'' (玄青), alhoewel dit baie raar is.
 
In [[Koerdies]] word die woord "&#351;înşîn" (uitgespreek ''shien''), wat 'blou' beteken, gebruik vir groen dinge in die natuur, soos [[blare]], gras en [[oë]]. Daar is 'n ander woord, "kesk", wat gebruik word vir ander groen dinge, soos byvoorbeeld die Koerdiese vlag.
 
== "Groen" as 'n politieke ideologie ==
Lyn 21:
[[Lêer:Green vintage buttons.jpg|duimnael|250px|Groen knope]]
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> word deur ekologiebewegings gebruik as gevolg van die algemene voorkoms daarvan in die natuur. ''Greenpeace'', 'n ekologie-aktivistegroep, gebruik groen weens die verbintenis met lewe. Mense wat omgewingsbeskerming in die politieke sfeer bevorder word die "Groenes" genoem.
 
Daar is [[politieke party]]e bekend as "Groen Partye" in meer as eenhonderd lande dwarsdeur die wêreld (dit het ontstaan in [[Europa]], alhoewel die Groen Partye van die [[Verenigde State]] en [[Kanada]] ook sterk wortel geskiet het). Die meer algemene term "<fontspan colorstyle="color:green;">groen party</fontspan>" word gebruik vir partye wat voorstaanders van omgewingsbeskerming is.
 
'n "Groen Party" (of Faksie) het ook bestaan in die [[Bisantynse Ryk]] vir 'n kort ruk, maar dit het natuurlik niks met die moderne Groenes te doen gehad nie. Dit het eerder ontwikkel uit 'n soort strydwaresies-ondersteunersklub, wie se bestuurders groen gebruik het om hulleself van die opponerende "Blou Party" te onderskei.
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> is die tradisionele kleur van [[Islam]], ook weens die verbinding met die natuur. Die profeet [[Mohammed]] word betroubaar aangehaal in 'n ''hadith'' waar hy sê dat "water, groenigheid en 'n pragtige gesig" drie universele goeie dinge is.
 
Om hierdie rede is die vlag van [[Libië]] slegs groen, die enigste huidige nasionale vlag van een enkele kleur.
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> is ook die kleur van die [[VSA-dollar]]noot se rugkant, en dra 'n sterk verbinding met geld, rykdom en [[kapitalisme]]. Dit is veral waar in die V.S.A., maar die status van die dollar wêreldwyd maak dit 'n wyer simbool. Dit word geïllustreer in 'n grap wat in die dae van die [[Sowjetunie]] vertel is: "Noem iets groen, anders as geld", met die korrekte antwoord "'n [[roebel]]".
 
Op Noord-Amerikaanse aandelemarkte word groen gebruik om 'n stygende aandeleprys aan te dui, maar in Oos-Asiese aandelemarkte word groen gebruik vir 'n afname in aandelepryse.
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> is ook die kleur van ondersteuners van Taiwannese onafhanklikheid, in teenstelling met die verenigende blou koalisie. Die oorsprong van hierdie simboliek kom van [[Taiwan]] wat 'n tropiese eiland is, en is onverwant aan omgewingsgesindheid of die Groen Party.
 
== Simboliek ==
Lyn 43:
In die [[Middeleeue]] het groen euwele of demoniese gediertes (insluitende [[draak|drake]]) voorgestel, en somtyds [[liefde]].
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> simboliseer ''gaan'' of ''ry'' weens die gebruik in verkeerstekens. Dit is ook die kleur van tekens wat inligting of rigtings gee.
 
In [[motorsport|motorwedrenne]] word 'n <fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> [[vlag]] gebruik om die begin of voortsetting van 'n resies aan te dui.
 
Weens sy eienskappe van goeie [[kamoefleer|kamoeflering]] word groen tipies in velduniforms van baie militêre dienste gebruik. Dit is ook die formele uniform van baie landweermagte en vlote.
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> is 'n simbool van [[Ierland]], wat ook verwys word na as "die smarageiland". Die kleur word spesifiek verteenwoordig in die republikeinse en nasionalistiese tradisies van moderne tye, en word in daardie sin gebruik op die vlag van die Republiek van Ierland, teenoor die unioniste se [[oranje (kleur)|oranje]].
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">'''Groen'''</fontspan> is ook die simbool van die [[Esperanto]] taal. Daar word gesê dat die kleur die eerste deur die Ier Richard Henry Geoghegan voorgestel is, weens die Ierse verbinding daarvan. Die kleur is spesifiek met die [[groen ster]] geassosieer, en dit word ook gesien op die Esperanto-vlag.
 
<fontspan colorstyle="color:Green;">"Klein Groen Mannetjies"</fontspan> verwys na die stereotipiese ruimtewesens met <fontspan colorstyle="color:Green;">groen</fontspan> velle, antennas en 'n rofweg menslike liggaamsplan (maar met die getalle van sekere liggaamsdele gereeld verander).
 
[[Stephen King]] het 'n boek genaamd ''The Green Mile'' geskryf, wat verwys na die laaste staptog wat deur gevangenes gemaak is wat doodsafwagtend is.
Lyn 67:
 
== Kleurkoördinate ==
Volgens verskeie kleurskemas word <fontspan colorstyle="color:Green;">'''groen'''</fontspan> as volg voorgestel:
{| border="1"
!Model