Reïnkarnasie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nuwe artikel |
Uitgebrei, nog besig |
||
Lyn 15:
Die [[Boeddhisme|Boeddhistiese]] begrip van reïnkarnasie verskil van ander in die sin dat daar geen ewige "siel", "gees" of "self" is nie, maar net ’n "stroom van bewustheid" wat lewens verbind. Die eintlike proses van verandering van een lewe in die volgende word ''punarbhava'' (Sanskrit) or ''punabbhava'' (Pali) genoem, dus letterlik "om weer te word". Die term "hergeboorte" word verkies omdat "reïnkarnasie" vir hulle beteken ’n vaste entiteit wat herbore word.<ref>"Reincarnation in Buddhism: What the Buddha Didn't Teach" deur Barbara O'Brien, About.com<sup>[http://buddhism.about.com/od/karmaandrebirth/a/reincarnation.htm</sup>]</ref> Djainisme en Boeddhisme sowel as ’n paar skole van Hindoeïsme stel ’n hergeboorte in baie wêrelde en in ’n verskeidenheid vorme voor. In Boeddhisme is daar vyf of ses vlakke waarin die proses plaasvind,<ref>''Transform Your Life'': A Blissful Journey, pages 52–55), Tharpa Publications (2001, VS-uitg. 2007) ISBN 978-0-9789067-4-0</ref> onder meer die mens, dier en verskeie soorte bonatuurlike wesens. In Tibettaanse Boeddhisme word geglo dit is baie seldsaam dat ’n mens direk ná sy dood weer as ’n mens herbore word.<ref>{{cite web|url=http://www.urbandharma.org/kusala/revkus/5precepts.html |title=The Five Precepts |publisher=Urbandharma.org |accessdate=2011-12-06}}</ref>
==Geskiedenis==
Die oorsprong van die begrip reïnkarnasie is onduidelik.<ref>{{cite book|publisher=Theosophical Society in America|title=Reincarnation: The Hope of the World|page=15|author=Irving Steiger Cooper|year=1920}}</ref> Die onderwerp is bespreek in die filosofiese tradisies van Indië (onder meer die [[Indus]]vallei).<ref>{{cite book|title=Nonviolence to Animals, Earth, and Self in Asian Traditions|page=4|publisher=SUNY Press|author=Christopher Chapple}}</ref> Die [[Griekeland|Grieke]] voor [[Sokrates]] en die [[Kelte|Keltiese]] [[Druïdisme|Druïdiste]] het blykbaar ook ’n leerstelling van reïnkarnasie gehad.<ref>Diodorus Siculus v.28.6; Hippolytus ''Philosophumena'' i.25.</ref>
Die idee kon apart in verskeie gebiede ontstaan het, of dit kon deur kulturele kontak versprei gewees het. In antieke Europese, Iranse en Indiese landbougemeenskappe is die lewensiklus van geboorte, dood en hergeboorte as ’n nabootsing van natuurlike landbousiklusse beskou.<ref>Ara, Mitra (2008). ''[http://books.google.com/books?id=NQ12k9delf4C Eschatology in the Indo-Iranian traditions: The Genesis and Transformation of a Doctrine]''. Peter Lang Publishing Inc., New York, USA. ISBN 1-4331-0250-1. pp. 99–100.</ref>
Patrick Olivelle meen die oorsprong van die idee van die siklus van geboorte en die dood, van [[samsara]] en van bevryding in die Indiese tradisie was gedeeltelik die nie-[[Vediese religie|Vediese]] [[Shramana]]-tradisie.<ref>Flood, Gavin. Olivelle, Patrick. 2003. ''The Blackwell Companion to Hinduism.'' Malden: Blackwell. pg. 273-4</ref> Nog ’n moontlikheid is die Dravidiese tradisies van Suid-Indië.<ref>Gavin D. Flood, ''An Introduction to Hinduism'', Cambridge University Press (1996), UK ISBN 0-521-43878-0 bl. 86</ref> Sommige geleerdes dink die idee het by die [[Gautama Boeddha|Boeddha]] ontstaan.<ref>Arvind Sharma's review of Hajime Nakamura's ''A History of Early Vedanta Philosophy'', Philosophy East and West, Vol. 37, No. 3 (Jul., 1987), page 330.</ref> In Hindoeïstiese tekste is verskeie verwysings na transmigrasie, hergeboorte (''punarjanma'') en herdood (''punarmrtyu'').<ref>{{cite book | title=The Doctrine of Karma | publisher=Motilal Barnasidass | author=Krishnan, Yuvraj | year=1997 | location=Delhi, IN | pages=13 | isbn=81-208-1233-6}}</ref><ref>{{cite book|title=Survey of Upanishadic Philosophy|author=R.D.Ranade|publisher=Bharatiya Vidya Bhavan|place=Mumbai|page=108</ref>
Indiese besprekings van reïnkarnasie het van omstreeks die [[6de eeu v.C.]] begin met die [[Advaita Vedanta]]-tradisie, [[Gautama Boeddha]] (623 tot 543 v.C.)<ref>Paul Dundas, ''The Jains'', 2de uitg., Routledge, 2001, [http://books.google.com/books?id=5ialKAbIyV4C&pg=PA24 p. 24].</ref> en [[Mahavira]], die 24ste [[Tirthankara]] van Djainisme.<ref>Karel Werner, ''The Longhaired Sage'' in ''The Yogi and the Mystic'', Curzon Press, 1989, page 34. Wayman... traces them particularly in the older Upanishads, in early Buddhism, and in some later literature."</ref>
Vroeë Griekse besprekings van die onderwerp dateer ook van die 6de eeu v.C. [[Pherecydes van Syros]] (540 v.C.)<ref>Schibli, S., Hermann, Pherekydes of Syros, p. 104, Oxford Univ. Press 2001</ref> het reïnkarnasie oordink, en sy jonger tydgenoot [[Pythagoras]] (omstreeks 570 tot 495 v.C.) het verenigings gestig vir die verspreiding daarvan. [[Plato]] (428/427 tot 348/347 v.C.) het in sy werk vertel van reïnkarnasie.
Die [[Orphisme]], wat reïnkarnasie gepredik het, het in die 6de eeu v.C. vir die eerste keer opgang gemaak in [[Bulgarye]] en Griekeland. [[Orpheus]], die legendariese stigter daarvan, het glo geleer die onsterflike siel probeer vryheid behaal, terwyl die liggaam dit gevange hou. Die wiel van geboorte draai, en die siel wissel tussen vryheid en gevangenskap. Volgens Orpheus was die genade van die gode, veral [[Dionysos]], en selfreiniging nodig vir die siel om vir ewig te kan lewe.
In Antieke [[Romeinse Ryk|Romeinse]] letterkunde het [[Ennius]]<ref>Poesch, Jessie (1962) "Ennius and Basinio of Parma" ''Journal of the Warburg and Courtauld Institutes'' 25(1/2): pp. 116—118, page 117, FN15</ref> vertel hoe [[Homeros]] in ’n droom aan hom verskyn het en hom verseker het dieselfde siel wat in albei digters voorgekom het, het eers aan ’n pou behoort. [[Virgilius]] gebruik die idee in sy weergawe van die Onderwêreld in die sesde boek van die ''[[Aeneis]]''.<ref>Virgilius, ''Die Aeneis'', vv. 724 et seq.</ref> Die idee kom ook voor by die laat klassieke denkers [[Plotinus]] en die ander [[Neoplatonist]]e. In die [[Hermetika]], ’n Grieks-[[Egipte|Egiptiese]] reeks oor kosmologie en spiritualiteit wat aan [[Hermes Trismegistus]]/[[Thoth]] toegeskryf word, is die leerstelling van reïnkarnasie sentraal.
In Grieks-Romeinse denkrigtings het die idee van metempsigose verdwyn met die opkoms van die [[Christendom]] omdat reïnkarnasie onversoenbaar was met die Christelike leerstelling van redding van gelowiges ná die dood. Daar is bewyse dat vroeë Christene nog die moontlikheid van reïnkarnasie oorweeg het, maar daarna is dit veroordeel.
==Verwysings==
| |||