Ndebele (stam): Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nog geskiedenis bygevoeg |
Laaste bietjie geskiedenis bygevoeg |
||
Lyn 45:
Nyabela is in 1897 vrygelaat. Hy het by sommige van sy volgelinge op die plaas Hartebeestfontein<ref>Hartebeestfontein 324 JR, omtrent 25°40'S, 28°15'E (WGS84)</ref> by Derdepoort, Pretoria, aangesluit. Hulle het die plek kwaMkhina genoem. Nyabela is op 19 Desember 1902 oorlede en hy is deur Fene Mahlangu @ Andries Mabhogo opgevolg.<ref>Coetzee, supra, p. 250.</ref> Een of ander tyd voor 1916 het Fene die plaas Welgelegen<ref>Welgelegen 221 IR, omtrent 26°07'S, 28°53'E (WGS84)</ref>, naby Delmas, gekoop en daarheen getrek<ref>Coetzee, supra, p. 250.</ref>. Die Naturellen Grond Wet van 1913 is intussen uitgevaardig en ʼn kommissie is aangestel om woongebiede vir stamme uit te meet. Fene het getuig en gepleit vir ʼn tuisland vir sy mense, maar sy pleidooi het op dowe ore geval.<ref>Coetzee, supra, pp. 251-5.</ref> Fene is in 1922 oorlede en sy seun, Mayisha @Cornelis, het opperhoof geword. Hy het die plaas Weltevreden<ref>Weltevreden 158 JR, omtrent 25°06'S, 29°E (WGS84). Dis juis hier waar die dorp Mapoch is.</ref> naby Dennilton gekoop en met sy mense daarheen getrek.<ref>Coetzee, supra, p. 255.</ref> In 1961 is Mayisha opgevolg deur Fene II @ David Mabhogo. Dit was in sy tyd wat kwaNdebele onafhanklik geword het. Die hoofstad, Siyabuswa, is op Weltevreden aangelê. Mayitjha II was die opperhoof van 1992 tot 2005.
Nyabela se volbroer, Matietie @ Matsitsi @ Madidsi, is na die Mapochoorlog gearresteer en skuldig bevind aan oproer. Sy straf was sewe jaar tronkstraf. Dis is onbekend wanneer hy losgelaat is, maar dit moes gedurende of voor 1890 gewees het. Hy het na die omgewing van die Mapochsgronde teruggekeer en ʼn klomp Mapoggers op die plaas Kafferskraal[1] aangetref. Hy het hul hoofman geword.[2] Tydens die tweede Anglo-Boereoorlog was sy seun Jafta die hoofman. Teen die einde van die oorlog het die Boere daar koring afgesny en Jafta se mense het op hulle losgebrand. Ene Van Niekerk is doodgeskiet. ʼn Paar weke later het SPE Trichard Jafta se mense aangeval en 52 van hulle doodgemaak.[3] In 1942 het Jafta op Goedgedacht[4] naby Nebo gewoon. Toe ʼn stamowerheid vir hulle in 1957 ingestel is, het die stam nie minder nie as 15 plase daar gekry. Jafta se seun Poni het later stamhoof geword. Toe was dit Jack.[5] In 2002 het die "Ndebele-Ndzundza Community" van Goedgedacht daarin geslaag om in die grondeisehof ook Kafferskraal te eis.[6]
----[1][1] Kafferskraal 181 JS, omtrent 25°18'S, 29°42'E(WGS84)
[2] Coetzee, supra, p. 266.
[3] OJO Ferreira (redakteur), ''Geskiedenis, Werken en Streven van SPE Trichard, Luitenant Kolonel der vroegere Staats-Artillerie,'' RGN, 1975, pp. 202-5
[4] Goedgedacht 878 KS, omtrent 24°53'S, 29°52'E (WGS84).
[5] Coetzee, supra, pp. 266-72.
[6] [2003]ZALCC 40.
== Vandag ==
| |||