Latyn: Verskil tussen weergawes

[[Cicero]], [[Tacitus]], [[Vergilius]], [[Horatius]] en [[Ovidius]].

Al die [[Romaanse tale]] het hul oorsprong in Latyn, en talle woorde in moderne tale soos [[Afrikaans]] is gebaseer op Latyn. (Omtrent 80% van wetenskaplike woorde in [[Engels (taal)|Engels]] wortel in Latyn.) Latyn was die [[lingua franca]], die taal wat geleerdes gebruik het vir wetenskaplike en politieke sake, vir meer as 'n duisend jaar, in die Westerse wêreld. In die [[agtiende eeu]] is dit begin vervang deur [[Frans]] en dan deur Engels laat in die [[negentiende eeu]]. [[Kerklatyn]] bly vandag nog die formele taal van die [[Rooms-Katolieke Kerk]], en dit is die amptelike nasionale taal van die [[Vatikaanstad]], alhoewel [[Italiaans]] die [[voertaal]] is. Dié kerk het Latyn aanhou gebruik as sy [[liturgiese taal]] tot die 1960's. Dit word steeds gebruik, saam met [[Grieks]], om die name wat in die [[wetenskaplike klassifikasie]] van alle lewende dinge gebruik word, te verskaf. Vandag is die naaste verwante taal daaraan Italiaans.

Latyn is 'n sintetiese of inflektiewe taal: aanvoegsels word aangeheg aan 'n vaste stam om geslag, aantalgetal en vorm aan te dui in byvoeglike naamwoorde, selfstandige naamwoorde en voornaamwoorde. Hierdie proses word vervoeging genoem; en persoon, aantalgetal, tyd, vorm, en gemoedstemming in werkwoorde, wanneer dit verbuiging genoem word. Daar is vyf vervoegings van selfstandige naamwoorde, en vier verbuigings van werkwoorde.

Die [[Romaanse tale]] is inderdaad nie afgelei vanaf klassieke Latyn nie, maar eerder van die gesproke [[Volkslatyn]]. Latyn en die Romaanse tale verskil onder meer deurdat die Romaanse tale 'n kenmerkende beklemtoning ontwikkel het, teenoor Latyn se kenmerkende verskil in die lengte van die klinkers. [[Italiaans]] het vandag beidealbei aspekte daarvan, terwyl [[Spaans]] nog net die beklemtoning oorhet, en [[Frans]] nie een van die twee nie.

[[Engelse grammatika]] is nie 'n direkte nasaat van [[Latynse grammatika]] nie. Pogings om Engelse grammatika in dieselfde vormpie in te giet as wat Latynse grammatikareëls dikteer — soos die aansitterige verbod op die [[opgebreekte infinitief]] — het nie sy beslag gekry in die alledaagse gebruik nie. Aan die ander kant, daar isontspring goed die helfte van Engelse woorde wat vanafuit Latyn ontspring, insluitend baie woorde wat van die argaïese Grieks af kom en toe deur die [[Romein]]e ingespan is, om nie eers te praat van die duisende Franse, Spaanse en Italiaanse woorde van Latynse herkoms wat Engels ook verryk het nie.

Vanaf die [[sestiende eeu|sestiende]] tot in die [[agtiende eeu]] het Engelse skrywers enorme getalle nuwe woorde geskep van die Latynse en Griekse wortels. Hierdie woorde is "inkpotwoorde" gedoop (asof hulle gemorsgestort is uit 'n potjie ink) en was ryk in geur en betekenis. Die meeste van die woorde is eenmalig deur 'n skrywer gebruik en het toe vergete geraak, maar 'n paar het bly voortbestaan. ''Imbibe'', ''extrapolate'', en ''inebriation'' is almal inkpotwoorde, uitgekerf vanafuit Latynse en Griekse woorde.

Afrikaans en Latyn verskil op grammatikale gebied baie sterk van mekaar. Afrikaans ken min vervoegings (soos ''ek – my – myne''; ''lank – lang – die lange – iets lanks''; ''kind – kinders''; ''spreek – gespreek – sprekende''). In Latyn het die meeste woorde 'n groot getal van vorme waarvan die gebruik vir Afrikaanssprekendes dikwels moeilik is om te verstaan.

Latyn was tot in die 1700's die onderrigtaal aan dieby Wes-Europese universiteite;, en die volkstaal is vroeërdestyds slegs vir die letterkunde gebruik.<ref name="Steyn" />

Dit is 'n onwaarheid dat Latyn indie elkevolstrekte opsigen alleenenigste "die skryftaal in die Middeleeue" was. Vir ''letterkundige'' doeleindes is dit slegs vanaf 800 tot ongeveer 1050 in 'n aansienlike mate gebruik. In amptelike stukke is Latyn geleidelik reeds vanaf 1250 en in die 14de eeu alreeds byna volkome deur Diets, Frans of Duits (na gelang van die plek) verdring. Alleen as wetenskaplike en kerklike taal het die Latyn homself gehandhaaf tot diep in die moderne tyd.<ref>[https://archive.org/stream/onseieboekdriem00unkngoog#page/n348/mode/2up/search/latyn ''Ons eie boek'' – Beskouinge: Bloemlesing uit die gedigte van Guido Gazelle]</ref> In latere jare was daar wel skrywers wat fiksie in Latyn geskryf het, met 'n groter internasionale leserspubliek voor oë. Een sprekende voorbeeld is Ludvig Holberg met sy satire ''Nicolai Klimii iter subterraneum'' (1741), wat later ook in Nederlands uitgegee is, getiteld: ''De onderaardsche reis van Klaas Klim''.

Voornemende doktore in die lettere moes in die negentiende eeu in Frankryk naas 'n proefskrif in Frans, 'n tweede in Latyn indien. Dit het met die verloop van jare 'n beslommeringbeslommernis geword en min kandidate kon moderne idees in Latyn uitdruk. Ook die ontvangers van die Latynse teks sou hul spyt betuiguitspreek omdatwanneer 'n goeie werk in Latyn geskryf is.<ref name="Steyn" />

Naas die onderrigtaal hetis Latyn ook vir toesprake aan die universiteit gediengebesig. In 1850 het die rektor van die Universiteit van Groningen vir die eerste keer die openingsrede in Nederlands gedoen uit dankbetuiging vir die burgers vir diehul ruime bydrae tot 'n nuwe akademiese gebou.<ref name="Steyn">[http://dx.doi.org/10.1080/10118063.1993.9724498 Steyn, J.C. 1993. DIE VOERTAALVRAAGSTUK AAN DIE SUID-AFRIKAANSE UNIVERSITEITE TOT ONGEVEER 1930, ''Suid-Afrikaanse Tydskrif vir Taalkunde'', 11(18): 223-275, (Besoek op 27 September 2014)]</ref>

In Suid-Afrika was Latyn aanvanklik een van die verpligte [[matriek]]vakke. Vroeër jareVroeërjare is Latyn as vak aangebied in omtrent elke skool. In die 1940's het belangstelling in Latyn as 'n matriekvak begin daal, veral by Afrikaanse skole, wat daarop dui dat Latyn moontlik nie meer 'n verpligte toelatingsvak tot universiteit was nie. Daarby was die medium van onderrig op Afrikaanse skole in hierdie vak hoofsaaklik in Engels, weens 'n gebrek aan Afrikaanse handboeke, en verder het dit moeiliker geword om bevoegde onderwysers vir die vak te kry (terwyl onderwysers uit Nederland en België voor die erkenning van Afrikaans hierdie leemte maklik sou kon vul). Die hulp van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] is ingeroep om praktiese wenke aan die hand te doen wat betref die onderrig van Latyn op skool. 'n Memorandum is opgestel enwat by voltooiing in 1961 aan die verskillende onderwysdepartemente en belangstellendes gestuur is, wat op hul beurt weer ernstige aandag aan die saak gegee het.<ref>{{af}} [[P.J. Nienaber|Nienaber, P.J.]] 1968. Die onderrig van Latyn op skool. In: ''Wat doen die Akademie?''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel. pp. 41-42.</ref> Die afwesigheid van Latynhandboeke in Afrikaans, maar ook sy nou fakultatiewe aard as universiteitstoelatingvak, is maar enkele van die redes wat daartoe gelei het dat meer Engelstalige as Afrikanerskoolverlaters in Suid-Afrika 'n beter en konserwatiewer vakkeuse in die vroeë 1960's kon uitoefen om eindelik geneeshere, ingenieurs, regsgeleerdes en soortgelyke professionele werkers deur tersiêre instellings te word.<ref>Van Wyk, S. 1968. ''Die Afrikaner in die beroepslewe van die stad''. Kaapstad: Academica, bl. 231-232: ''Vergelykende statistiek van die Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap bring aan die lig dat die Afrikaanse hoërskoolleerling 'n verontrustende agterstand in vergelyking met sy Engelstalige eweknie het. In die Transvaal het byvoorbeeld slegs 53 persent van die Afrikaanse matrikulante in 1962 wiskunde geneem teenoor 82 persent van die Engelstalige matriekleerlinge. In die Kaapprovinsie was die verhouding 44 persent teenoor 65 persent, in Natal 66 persent teenoor 87 persent en in die Oranje-Vrystaat 47 teenoor 64 persent onderskeidelik. Ook wat Latyn betref, iswas die bevinding dat die Engelstalige die vak veelbaie meer neem as Afrikaanstalige leerlinge. Dit iswas onder andere aan die '' verkeerde vakkeuse '' van Afrikaanse kinders te wyte dat daar 'n wanverhouding in die getalle Afrikaans- en Engelstalige geneeshere, ingenieurs, regsgeleerdes en verwante professionele werkers bestaan het wat deur die universiteite gelewer wordis. So was van die studente wat by die mediese fakulteite van al die universiteite in 1963 ingeskryf was, slegs 27 persent Afrikaanssprekend. Van die ingenieurstudente was slegs 34 persent Afrikaanssprekend en in die regsfakulteite, waar kennis van Latyn 'n voorvereiste iswas, was slegs ongeveer 42 persent Afrikaanssprekend.''</ref><br />Vanaf 1983 tot einde 1988 het die getal Latynmatrikulante in Transvaal van 305 tot 252 gedaal. In 1988 was daar in die Kaapprovinsie 260 Latynmatrikulante, Oranje-Vrystaat 38, Natal 64, Gemeenskaplike Matrikulasieraad 35 en Onderwys en Opleiding 25. Na raming het daar jaarliks nie meer as omtrent 10 universiteitstudente in die Vakdidaktiek Latyn klaargemaak nie. Die Universiteit van Pretoria het toe kragte saamgespan met Unisa en ander vrywilligers om elementêre Latynklasse vir standerd 4 en 5 leerlinge op vrywillige basis aan te bied.<ref>[http://akroterion.journals.ac.za/pub/article/download/566/629 Schumann, C. 1989. Latinae Linguae Hereditas Gentium – strategieë uit die V.S.A. vir 'n renaissance in Latyn. ''Akterion'', p. 136-137]</ref>

Volgens twee Suid-Afrikaanse beroepsgidse van 1937<ref>Jansen van Rensburg, Jurgens Anthonie. 1937. ''Wat gaan jy word? 'n Boek oor beroepe.'' Kaapstad: Nasionale Pers, bl. 93.</ref> en 1962<ref>Swanepoel, Frank & De Villiers, Johannes Frederik van Koppe. 1962. ''Beroepe vir die Suid-Afrikaanse jeug: 'n alfabetiese gids''. Nasionale boekhandel, bl. 4 & 196.</ref> (voor en ná die Republiekwordingrepubliekwording van Suid-Afrika) was die matrikulasievrystelling met Latyn 'n voorvereiste vir '''beide''' die prokureur énsowél as advokaat; indien Latyn nie op skool tot Standerd 10 geneem is nie, moes dit op universiteit begin word.

Omrede die Suid-Afrikaanse regstelsel in wese op die Romeins-Hollandse reg gebou is, was dit in 1975 (dit wil sê, voor die [[Soweto-opstand]]) nog so te sê ondenkbaar dat Latyn as vereiste vak afgeskaf kon word, omrede die Latynse regsbronne telkemale geraadpleeg moetmoes word. Daarvoor is die kennis van Latyn onontbeerlik, want solank die Romeins-Hollandse reg gebruik word in Suid-Afrika, sal Latyn 'n onafskeidbare vereiste blyk te wees. Tot in die 1990's was daar nog regslui wat die afskaffing van Latyn as "juridiese barbarisme" en afwatering bestempel het.<ref name="Dircksen" />

* Dit is onbillik om voortdurend terug na vorige hofbeslissings of gevallestudies te gryp. Eerstens misken dit die grondliggende regsbron, die Romeins-Hollandse reg (die kern van die Suid-Afrikaanse regswese), tweedens maak dit alle belangrike historiese navorsing ongedaan en irrelevant, en derdens skeer so 'n benadering maklik beskuldigdes oor dieselfde kam. Deur elke saak egter uniekop eie meriete te beskou, salword ook verhoed dat die regter ook onbillik "voorbeelde" van beskuldigdes probeer maak (en dienooreenkomstig vonnis) as 'n soort "verwysing" vir toekomstige vonnisse.

* Latyn leer die student om gedissiplineerd te wees (selfs by iets so eenvoudig soos spelreëls), en probleme stelselmatig te ontleed en op te los. Die ''gehalte'' van studente kry voorkeur bo die ''hoeveelheid'' van studente wat slaag.

* Wat betref die leer van Latyn is die kool die sous nie werd nie: dit is te moeilik, te duur (weens langer studiejare), die gebruik van vertalings is goed genoeg vir die gemenereg en Latynse regsbronne is moeilik bekombaar. (Laasgenoemde is vandag natuurlik 'n drogredenasie: [https://archive.org/details/corpusjuriscivil00krueuoft ''Corpus Iuris Civilis''], Gaius se [http://latin.packhum.org/loc/1251/1/0#0 ''Institutiones''] en Justinianus se [http://droitromain.upmf-grenoble.fr/Corpus/iust_institut.html ''Institutiones''] is vryelik toeganklik op die Internet. [https://archive.org/details/ned-kbn-all-00004464-001 Ou] [https://archive.org/details/van-wageningen-4e-1929 Latyn-Nederlandse] [https://archive.org/details/axters-scholastiek-lexicon-1937 woordeboeke] kan ook gratis afgelaai word.).

Juris Hennopsmeer skryf in 1991 aan ''Beeld'' se briewekolom dat daar op die Vrystaatse platteland slegs vier skole oor is wat Latyn as matriekvak aanbied weens die vernouing van die vakkeuses aan skole. "Dit is onder meer gewyt aan dalende getalle, ontvolking (ontblanking) van die platteland en ekonomiese faktore wat mekaar in 'n bose kringloop met wisselwerking stimuleer." Leerders, soos hy, wat in die verlede sonder Matrieklatyn gematrikuleer het, moes binne één akademiese jaar (ongeveer sewe en 'n half kalendermaande) Latyn gelykstaande aan matrikulasiestandaard (d.w.s. vyf skooljare) slaag. Hierdie spesiale Latynkursus is egter nie as erkende akademiese eerstejaarskursus aanvaar nie. Die student moes nog, benewens die spesiale Latynkursus, ook die volle spektrum van die ander eerstejaarsvakke slaag. Hierdie "papegaai-Latyn" het die student so besig gehou soos twee of meer ander gewone eerstejaarsvakke. Dit het veroorsaak dat die ander regsvakke en "stopvakke" afgeskeep word:

Indien die student in sy tweede akademiese jaar Latyn I wel slaag, gaan hy drie jaar lank sukkel om die etiket af te skud. Hierdie ''Latynlose matrikulant'' word dus onherroeplik benadeel en sy klasmaat met matrieklatyn slaag die eksamens sonder probleme. Volgens hom is die verpligte "Latyn" slegs 'n egoïstiese manier van die prokureursorde om hul ''porsie van die professionele koek'' te beskerm en ''skuil agter 'n deursigtige rookskerm van hebsug, egosentrisiteit en selfvoldaanheid.'' <ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1991/10/24/999/15.html JURIS, Hennopsmeer. Besin oor regs-Latyn in die 'nuwe SA' . ''Beeld'', 24 Oktober:15]</ref>

Die [[Universiteit van Kaapstad]] het in 1986 appèl aangeteken nadat die Kaapse Hooggeregshof bevind het dat die intensiewe kursusse in Afrikaans en Latyn van die betrokke universiteit niks hoër as matriekvlak is nie. Die appèl het misluk: die Appèlhof het beslis dat Afrikaans en Latyn op tersiêre vlak 'n vereiste tot die toelating van advokate tot die balie is – die UK se kursusse was substandaard.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/03/05/3/2.html ''Die Burger''. 1986. Taalkursusse aan UK-regstudente onvoldoende: hof. 05 Maart:3]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/03/06/19/7.html ''Die Burger''. 1986. Ikeys sukkel nie met toelating tot Balie'. 06 Maart:19]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/03/07/13/10.html ''Die Burger''. 1986. Uitspraak was hieroor. 07 Maart:13]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/03/11/13/11.html ''Die Burger''. 1986. UK na Appèlhof oor regstudente se taalkursusse. 11 Maart:13]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/09/05/3/4.html ''Die Burger''. 1986. UK se appèl misluk oor regsvakke. 5 September:3]</ref>

Volgens De Villiers (in 1988) verskil die prokureurs se siening van Latyn noodwendig van advokate s'n, omrede die prokureur nie oor dieselfde kennis van Latyn hoef te beskik as 'n advokaat nie. "'n Advokaat moet bevoeg wees om aan so 'n debat [in die Appèlhof] te kan deelneem en sy deel by te dra. As hy nie daartoe in staat is nie, sal sy opponent hom die loef kan afsteek".<ref>[http://www.sabar.co.za/law-journals/1988/october/1988-october-vol001-no2-pp05-06.pdf De Villiers, I.W.B. 1988. Die standpunt vir die behoud van Latyn. ''Consultus'', Oktober:5-6.]</ref> In 1988 het die Minister van Justisie daarop gewys dat Latyn in wese slegs van belang is indien die betrokke persoon 'n advokaat wil word. Reeds in 1988 het die Algemene Balieraad van Suid-Afrika al besluit om hierdie Latynvereiste te skrap. In 1988 het sowat 75 persent van Suid-Afrika se advokate gestem vir die afskaffing van Latyn as 'n voorvereiste vir toelating tot die Balie of as advokaat: "'n Belangrike rede vir dié verandering in die Balie se houding is dat Latyn as voorvereiste 'n groot struikelblok is vir swartmense wat tot die Balie toegelaat wil word"<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/07/25/15/9.html ''Die Burger''. 1988. Balieraad wil Latyn nie as vereiste hê. 25 Julie:15]</ref> Dit beteken dat die skrapping van die genoemde vereiste bloot die ''status quo ante'' sou teweegbring, dus, voor 1964. Die verordening van artikel 3(2) van Wet 74 van 1964 het die Latynvereiste vir die eerste keer op die wetboek geplaas, wat die outonomie van die universiteite se leerplanne beïnvloed het. Nietemin is geglo dat die universiteite steeds Latyn sal behou as vereiste ter verwerwing van die LLB-graad, selfs al sou die wet geskrap word.<ref>[http://www.sabar.co.za/law-journals/1988/october/1988-october-vol001-no2-pp02-03.pdf ''Consultus''. 1988. Redaksioneel: Latynvereiste ter ruste? Oktober:2-3]</ref> Die Balies van Bloemfontein, Kimberley en Pretoria het egter teen die mosie gestem. Sowat die helfte van die Kaapse advokate het in die plaaslike stemming teen die afskaffing van Latyn gestem.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/07/26/6/7.html ''Die Burger''. 1988. Latyn vir advokate: regslui verskil. 26 Julie:6]</ref> Regstudente van die Universiteit van die Noorde het ook beswaar gemaak teen die motivering van die Algemene Balieraad, omdat dit die indruk geskep het dat swart studente nie Latyn onder die knie kan kry nie; uit die statistiek is bewys dat die swart studente nie meer met Latyn sukkel as hul blanke medestudente nie, selfs al het die meeste swart hoërskole nie Latyn aangebied nie <ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/07/28/9/4.html ''Die Burger''. 1988. Studente verskil met Balieraad oor Latyn. 28 Julie:9]</ref>. Verskeie lesersbriewe aan ''Die Burger'' het hierdie voorgestelde afskaffing beskou as paternalisties, kortsigtig, 'n afskaling van standaarde, 'n leerplan wat die pad van die minste weerstand volg, asook 'n bedekte innuendo dat swartmense nie skrander genoeg is om Latyn baas te raak nie; buitendien was Latyn vir die studente van vroeër geen struikelblok nie – dit sou so goed wees om ander vakke af te skiet, soos die wetenskap vir 'n voornemende ingenieur.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/08/02/10/4.html Potgieter, F. Du T. 1988. Afskaffing van Latyn verkeerde oplossing. ''Die Burger'', 02 Augustus:10]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/08/08/6/16.html Du Toit, J.T. 1988. Afskaffing van Latyn paternalisties. ''Die Burger'', 08 Augustus:6]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1988/12/27/10/6.html Van Stekelenburg, A.V. 1988. Afskaffing van Latyn is 'kortsigtig'. ''Die Burger'', 27 Desember:10]</ref>

Binne 'n bestek van vyf maande het die Afrikaanse regsfakulteite 'n ander deuntjie begin sing: daar was nou geen regverdiging meer vir die verpligte studie van Latyn deur regstudente nie – die mosie is unaniem aanvaar op 'n konferensie van die Vereniging van Universiteitsdosente. Die rede: die statutêre vereiste dat studente Latyn moet slaag, het ingedruis teen die selfstandigheid van regsfakulteite se besluit oor watter vakke studente moes slaag.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1990/07/17/3/1.html ''Die Burger''. 1990. Dekane besluit teen Latyn. 17 Julie:3]</ref> Nietemin het die staat in Mei 1991 volgehou dat Latyn moet bly.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1991/05/18/7/8.html ''Die Burger''. 1991. Latyn bly vereiste vir advokate. 18 Mei:7]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1991/07/10/8/16.html ''Die Burger''. 1991. Tersiêre Latyn vir regslui nie meer nodig. 10 Julie:8]</ref> In 1991 het die Wet no. 106 van 1991, wat oor die toelating van advokate tot die Balie handel, vereis dat die aansoeker, benewens universiteitskursusse in Afrikaans en Engels (destyds die twee amptelike landstale), óf in matrieklatyn, óf in 'n spesiale universiteitskursus in Latyn moes geslaag het ten einde toegelaat te word tot die Balie.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1991/08/26/8/5.html Kriel, D.M. 1991. Latyn op skool vir dié leerlinge 'n voordeel. ''Beeld'', 26 Augustus:8]</ref>

In Augustus 1994 het die Minister van Justisie, Dullah Omar, bevestig dat wetgewing ingedien gaan word om Latyn as voorvereiste vir regspraktisyns af te skaf.<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/08/3/2/18.html Kruger, Peet. 1994. Reaksie gemeng op Dullah Omar se voorstel. ''Beeld'', 3 Augustus:2]</ref><ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/08/03/9/2.html ''Die Burger''. 1994. Minister sê prokureurs kan binnekort in Hooggeregshof verskyn. 03 Augustus:9]</ref><ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1994/11/14/2/19.html ''Beeld''. 1994. Politieke redaksie. 14 November:2]</ref> In vroeg-Augustus 1994 het die Universiteit van Kaapstad dit reeds oorweeg om Latyn vir LL.B. af te skaf. Agt ander universiteite het Latyn reeds opsioneel verklaar, maar het die studente gewaarsku dat die wet steeds geld dat hulle nie sonder Latyn mag praktiseer nie.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/08/04/6/2.html ''Die Burger''. 1994. Afskaffing van Latyn vir LL.B. aan UK voorgestel. 04 Augustus:6]</ref> Teen laat-Augustus 1994 was Omar besig om wetgewing op te stel om die verskyningsbevoegdheid viraan prokureurs in die Hooggeregshof te verleen en om Latyn as toelatingsvereiste vir regspraktisyns af te skaf.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/08/27/11/3.html ''Die Burger''. 1994. Leke-landdroste vir SA oorweeg. 27 Augustus:11]</ref>

Op 29 Mei 2013 is 'n spoedberaad gehou deur die Wetgenootskap van Suid-Afrika (LSSA), die Algemene Balieraad (ABR) en regsdekane en -dosente. Die swakker gehalte van die LLB-graad wat die land uitlewer aan swakker opgeleide regslui is bespreek. Ten eersteEerstens is bevind dat daar gebreke in die regsgegradueerdes se geletterdheid en syfervaardighede bestaan. Ten tweedeTweedens was almal by die beraad dit eens dat die huidige LLB onvoldoende is. Prof. Marinus Wiechers, voormalige regsdosent en rektor aan Unisa, het tydens 'n onderhoud aan ''Beeld'' sy kommer uitgespreek oor die regters van die toekoms wat met geen behoorlike regsopleiding die bewakers van die reg gaan wees. Hy noem onder meer dat regstudente vroeër eers 'n ander B-graad moes behaal het, soos BA Regte of BCom Regte, voordat die LL.B. aangepak is. Dit is tydens laasgenoemde dat ook Latyn en Romeinse reg as vereistes gestel is: "As ’n mens nie Latyn ken nie, kan jy ook nie die Romeinse reg bestudeer nie. Jy kan dus nooit ’n begrip vorm van die regsreëls waarop ons huidige reg gegrond is nie." Die uiteinde hiervan is dat jong advokate en prokureurs pleitstukke in die howe indien wat "amper kinderagtig naïef is".<ref>[http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2013/05/29/B1/15/gvflip.html De Bruin, Philip. 2013. Nuwe LLB kan reg kelder. ''Beeld'', 29 Mei:15]</ref>

* [http://lysy2.archives.nd.edu/cgi-bin/words.exe ''words'' deur William Whitaker] (''Windows .exe'')- 'n aanlyn woordeboekprogram wat in staat is om verskeie woordvorme op te soek.

* [http://nefer-seba.net/latin/ Latynse hulpbronne] Latynse tekse en 'n versameling van woordeboeke.

* '''Gratis aanlynkursusse in Latyn'''

* [http://www.websters-online-dictionary.org/definition/Latin-english/ Latin–English Dictionary]: vanaf Webster se Rosetta Uitgawe.

* [http://comp.uark.edu/~mreynold/rhetor.html ''Rhetor'' deur Gabriel Harvey] – oorspronklik publiseer in 1577 en nooit weer herdruk nie.