Parlement van Suid-Afrika: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sal later voltooi.
Amper daar
Lyn 1:
[[Lêer:National Assembly of South Africa 2007.jpg|duimnael|Kamer van die Nasionale Vergadering.]]
Die '''parlement van Suid-Afrika''' ([[Engels]]: ''Parliament of South Africa'') is die benaming van die nasionale [[parlement]] van [[Suid-Afrika]]. Dit bestaan uit twee kamers:
[[Lêer:National Council of Provinces of South Africa.jpg|duimnael|Kamer van die Nasionale Raad van Provinsies.]]
 
Die '''parlement van Suid-Afrika''' ([[Engels]]: ''Parliament of South Africa'') is die benaming van die nasionale [[parlement]] van [[Suid-Afrika]]. Dit bestaan uit twee kamers:
* Laerhuis: [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] (''National Assembly'') bestaande uit 400 lede. Die Nasionale Vergadering is in 1994 in die lewe geroep.
 
* Hoërhuis: [[Nasionale Raad van Provinsies]] (''National Council of Provinces'') bestaande uit 90 lede. Die Nasionale Raad van Provinsies is in 1997 in die lewe geroep en vervang die vorige Senaat as Hoërhuis.
* 'n Laerhuis: die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] (''National Assembly'') bestaande uit 400 lede. Die Nasionale Vergadering is in 1994 in die lewe geroep.
* 'n Hoërhuis: die [[Nasionale Raad van Provinsies]] (''National Council of Provinces'') bestaande uit 90 lede. Die Nasionale Raad van Provinsies is in 1997 in die lewe geroep en vervang die vorige Senaat as Hoërhuishoërhuis.
 
Die parlement van Suid-Afrika is in [[Kaapstad]] gesetel. Die bestuurlike hoofstad van Suid-Afrika is egter [[Pretoria]]. Die regterlike mag is in [[Bloemfontein]] gevestig.
Line 9 ⟶ 12:
{{Hoof|Nasionale Vergadering van Suid-Afrika}}
 
Die Nasionale Vergadering mag volgens die [[Grondwet van Suid-Afrika|grondwet]] nie minder as 350, en nie meer as 400 lede hê nie. Die ''speaker'' (voorsitter) lei die sittinge van die Nasionale Vergadering. Die ''speaker''en word deur 'n ''deputy speaker'' (plaasvervangende voorsitter) bygestaan. Die huidige voorsitter van die Nasionale Vergadering is [[Baleka Mbete]] van die [[ANC]]. Sy vervul die rol van voorsitter sedert die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2004|parlementsverkiesing]] van [[2004]].
 
Die Nasionale Vergadering word deur 'n stelsel van algemene, enkelvoudig kiesreg verkies. Verkiesinge is op die basis van 'n distrikstelsel geskoei.
Line 20 ⟶ 23:
{{Hoof|Nasionale Raad van Provinsies}}
 
Die Senaat is in 1997 deur die Nasionale Raad van Provinsies (NCOPNRVP) vervang. Die Nasionale Raad van Provinsies het 90 lede. Die voorsitter lei die vergaderingverrigtinge. [[Mninwa Mahlangu]] van die ANC is sedert die presidentsverkiesing van 2004 die voorsitter.
 
In teenstelling tot die Nasionale Vergadering word die NCOPNRVP nie direk nie, maar viadeur verteenwoordiging verkies. Die regstreeks verkose parlemente van die 9 provinsies van Suid-Afrika kies elk 10 afgevaardigdes uit hul midde om op die NCOP se sitting byNRVP te woondien.
 
== Geskiedenis ==
Met die stigting van die [[Unie van Suid-Afrika]] in [[1910]] kry die land 'n tweekamerstelsel. Die hoërhuis kry die naam Senaat (''Senate'') en die laerhuis kry die naam [[Volksraad van Suid-Afrika]] (''House of Assembly''). Die Senaat is deur 'n stelsel van verteenwoordiging deur die provinsiale raad verkies, terwyl die Volksraad direk verkies is. Kiesreg was vir blankes en aanvanklik ook vir die kleurlinge in die Kaapprovinsie gereserveer. Die swart bevolking het nie stemreg op nasionale vlak gehad nie.<ref>Enkele welgestelde swartes in die [[Kaapprovinsie]] en [[Natal]] besit die reg om hul stemkon vir kandidate van die provinsiale rade van die Kaapprovinsie en Natal uit te bringstem. Omstreeks die eeuwisseling is [[Walter B. Rubusana]], as enige swarte tot [[1994]], in die Provinsiale Raad van die Kaapprovinsie verkies. ''Sien: Die geskiedenis van Apartheid'', deur Brian Lapping ([[1986]]), bl. 65</ref>.
 
=== Apartheid ===
Ná die [[Nasionale Party]] (NP) se magsoorname in 1948 kry die blanke inwoners van die Suid-Afrikaanse mandaatgebied [[Suidwes-Afrika]] (Namibië) verteenwoordiging in die Senaat en die Nasionale Vergadering. Die sogenaamde blanke verteenwoordiging van die "naturelle" (dit wil sê, die swart bevolking) is afgeskaf. Die kleurlinge (tot op daai stadium bondgenote van die blanke bevolking) is in 1959 deur premier Hendrik Verwoerd van kiesreg ontneem.
 
Om die kleurlinge van hul stemreg te ontneem, moes die grondwet gewysig word, waarvoor 'n tweederdemeerderheid in die Nasionale Vergadering en die Senaat nodig was. Die NP het slegs 'n meerderheid in die Nasionale Vergadering gehad. Premier Verwoerd besluit daarom om die Senaat uit te brei en nuwe senatore (natuurlik slegs NP-lede) te benoem, waardeur 'n tweederdemeerderheid in die Senaat geskep is.
 
In 1960 word Suid-Afrika 'n republiek, maar dit het niks aan die funksies van die parlement verander nie.
 
Gedurende die jare 60, '70 en '80 kry die sogenaamde "Bantoestans" of "tuislande" (wat aan "Bantoes" toegewys is) outonomie en in sommige gevalle selfs onafhanklikheid. Die tuislande het hul eie parlemente gehad.
 
=== Driekamerparlement ===
In 1980 kondig premier [[P.W. Botha]] hervorminge aan om naas die blankes, ook kleurlinge en Indiërs in die politieke mag van Suid-Afrika te laat deel. Swartes is uitgesluit omdat hulle onafhanklike en outonome tuislande met hul eie parlemente gehad het. In 1981 word die Senaat afgeskaf en in 1984 kom 'n nuwe grondwet tot stand wat 'n driekamerparlement in het lewe roep.
 
Die parlement bestaan vanaf 1984 uit die Volksraad (''House of Assembly''), verkies deur blankes, die Huis van Afgevaardigdes (''House of Representatives''), verkies door kleurlinge en die Huis van Gedelegeerdes (''House of Delegates''), deur Indiërs verkies. Elke kamer kry sy eie "ministerraad", belas met die sake en belange van die betrokke bevolkingsgroep wat dit verteenwoordig. Maar die werklike mag in Suid-Afrika bly in die hande van die blankes, wat naas 'n eie ministerraad ook 'n Presidensiële Raad gehad het, wat beslissings van die ministersrade van die kleurlinge en Indiërs kon weerlê. Die voorsitter van die Presidensiële Raad was die president van die republiek.
 
Die Driekamerparlement is in 1994, met die beëindiging van Apartheid, afgeskaf. 'n Tweekamerparlement is weer ingestel, bestaande uit 'n Nasionale Vergadering (''National Assembly'') en 'n Senaat (''Senate'').
 
Op 27 April 1994 is die eerste volledig nie-rasistiese presidentsverkiesing in die geskiedenis van Suid-Afrika gehou, wat deur die ANC onder leiding van Nelson Mandela gewen is.
 
== Verwysings ==
Line 35 ⟶ 56:
 
{{Koördinate|33|55|39.72|S|18|25|6.96|E|type:landmark_scale:12500|aansig=titel}}
{{Saadjie}}
 
[[Kategorie:Parlement van Suid-Afrika| ]]