Kolonisasie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Lyn 1:
'''Kolonisasie '''is 'n proses waardeur 'n sentrale stelsel van mag die omliggende grond en die dele daarvan oorheers.
Die term is afgelei van die Latynse woord ''colere'', wat "om te bewoon" beteken.<ref name="Steele03">{{cite book|title=The Colonization of Unfamiliar Landscapes|author1=Marcy Rockman|author2=James Steele|year=2003|publisher=Routledge|isbn=0-415-25606-2}}</ref> Kolonisasie verwys net na migrasie, byvoorbeeld die setlaarkolonies in Amerika, Australië en Afrika, handelsposte en plantasies, terwyl kolonialisme daaroor handel, asook oor die oorheersing oor die inheemse bevolking van sogenaamde "nuwe grondgebiede".
Lyn 5:
Kolonisasie word verbind met die verspreiding van tientalle miljoene mense van Wes-Europese lande na oral oor die wêreld heen. In baie gevestigde kolonies het Wes-Europese setlaars die groot meerderheid van die bevolking uitgemaak. Voorbeelde hiervan is die Amerikas, Australië en Nieu-Seeland. Hierdie kolonies is soms "neo-Europa" genoem. In ander plekke het Wes-Europese setlaars die minderheidsgroepe uitgemaak, wat dikwels oorheersend was in die plekke waar hulle hul gevestig het.<ref name="EI">{{cite book|last1=Howe|first1=Stephen|title=Empire: A Very Short Introduction|date=2002|publisher=Oxford University Press|location=United States|pages=21–31}}</ref>
Toe Brittanje begin het om hulle in Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander kleiner eilande te vestig, het hulle die landmassas as ''terra nullius'' beskou.<ref name="PG">{{cite book|last1=Painter|first1=Joe|last2=Jeffrey|first2=Alex|title=Political Geography|date=2009|publisher=SAGE Publications Ltd.|location=London, GBR|page=169}}</ref> ''Terra nullius'' beteken "leë grond" in Latyn. Weens die gebrek aan Europese boerderytegnieke is die grond beskou as onveranderd deur mense en daar is gevolglik opgetree asof dit onbewoon is, ondanks die teenwoordigheid van inheemse bevolkings. In die 19de eeu het wette en idees soos Mexiko se Algemene Kolonisasiewet en die Verenigde State se Lotsbestemming-manifes die verdere kolonisasie van die Amerikas aangespoor.
== Geskiedkundige kolonisasies ==
Lyn 12:
In die antieke tye het nasies soos die stadstate Griekeland en Fenisië dikwels kolonies gestig waar hulle kon boer op wat hulle geglo het onbewoonde grond was. Grond wat geskik was vir boer is dikwels beset deur migrerende "barbaarse stamme" wat geleef het van jag en versamel. Antieke Grieke en Fenisiërs het die grond beskou as bloot leeg en onbewoon. Dit het egter nie beteken dat daar nie konflik was tussen die koloniseerders en die inheemse mense nie. Die Grieke en Fenisiërs het ook kolonies gevestig met die opset om handel deur die hele Mediterreen en Midde-Ooste te reguleer en uit te brei.
Nog 'n tydperk van kolonisasie in die antieke tye was gedurende die Romeinse Ryk. Die Romeinse Ryk het groot dele van Wes-Europa, Noord-Afrika en Wes-Asië verower.
In Noord-Afrika en Wes-Asië het die Romeine dikwels verower wat hulle beskou het as "beskaafde nasies". Namate hulle noord in Europa beweeg het, het hulle grootliks te doen gekry met plattelandse nasies of stamme en baie min wat as stede beskou kan word. In hierdie gebiede het golwe van kolonisasie dikwels op die verowering van die gebiede gevolg.
Baie van die huidige stede regoor Europa het begin as Romeinse kolonies, soos Köln in Duitsland, wat oorspronklik ''Colonia Claudia'' deur die Romeine genoem is; en die Britse hoofstad, Londen, wat die Romeine gestig het as ''Londinium''.
=== Middeleeue ===
[[
[[
Die verval en ondergang van die Romeinse Ryk was dieselfde tyd (gedeeltelik veroorsaak deur) as die grootskaalse beweging van mense in Oos-Europa en Asië. Die algemene beskouing is dat dit begin het met die nomadiese perderuiters van Asië (veral die Huns) wat beweeg het na die ryker weivelde in die weste, wat die plaaslike nasies gedwing het om ook verder wes te trek en so aan totdat die Gote gedwing is om tot oor die grense van die Romeinse Ryk te beweeg, wat gelei het tot voortdurende oorlog met Rome, wat 'n rol gespeel het in die ondergang van die Romeinse Ryk. Gedurende hierdie tydperk was daar grootskaalse bewegings van volkere wat nuwe kolonies oor die hele wes-Europa heen gevestig het. Die gebeure van hierdie tyd het gelei tot die ontwikkeling van baie van die moderne nasies van Europa soos die Franke in Frankryk en Duitsland en die Angel-Saksers in Engeland.
Lyn 30:
"Kolonialisme" in hierdie konteks verwys hoofsaaklik na Wes-Europese lande se kolonialisme van grond wat oorwegend in die Amerikas, Afrika, Asië en Oseanië is. Die vername lande wat aktief was in hierdie vorm van kolonisasie is onder meer Spanje, Portugal, Frankryk, die Koninkryk van Engeland, die Nederlande en sedert die begin van die 18de eeu, Brittanje en die Verenigde State. Die meeste van hierdie lande het in 'n stadium 'n tydperk van byna volledige beheer oor die wêreldhandel en die era van omstreeks 1500 tot 1900 gehad. In die laat 19de eeu het Imperiale Japan ook begin om by setlaarkolonisasie betrokke te raak, vernaamlik in [[Hokkaido]] en [[Korea]].
Party verslae tipeer Chinese bedrywighede in Tibet as kolonisasie.<ref>''The Great Tibetan Stonewall of China'',
Hoewel baie Europese kolonisasiestelsels gefokus was op die korttermyn-ontginning van ekonomiese geleenthede (byvoorbeeld Newfoundland of Siberië) of gegaan het oor spesifieke doelwitte ([[Massachusetts]] of Nieu-Suid-Wallis), het 'n tradisie ontwikkel van sorgvuldige langtermyn- sosiale en ekonomiese beplanning vir albei partye, maar veral deur die gekolonialiseerde land self, gegrond op uitvoerige teorieskepping (kyk maar na James Oglethorpe se Georgia-kolonie in die 1730's en Edward Gibbon Wakefield se Nieu-Seeland in die 1840's).<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Philip D.|authorlink1=Philip D. Morgan|editor1-last=Morgan|editor1-first=Philip D.|editor1-link=Philip D. Morgan|title=African American Life in the Georgia Lowcountry: The Atlantic World and the Gullah Geechee|url=https://books.google.com/books?id=y7X-sIs5sBQC|chapter=Lowcountry Georgia and the Early Modern Atlantic World, 1733-ca. 1820|accessdate=2013-08-04|series=Race in the Atlantic World,
== Moderne kolonisasie ==
[[
Kolonisasie kan gebruik word as 'n metode om uitheemse mense in die kultuur van die imperiale land te absorbeer en assimileer, en sodoende enige oorblyfsel van die kulture wat die imperiale grondgebied dalk op lang termyn kan bedreig, te vernietig deur hervorming te inspireer.
Line 42 ⟶ 41:
Gedurende die Russiese Ryk is 'n beleid van Russifikasie gevolg, ten einde die Russiese taal en kultuur op die mense in die verowerde gebiede reg langs Rusland self af te dwing. Die Russiese Ryk het beoog om op hierdie manier sy grondgebied geleidelik, en permanent, te vergroot deur uitheemse kulture uit te wis. Uitheemse tale binne sy grondgebied is verban, asook uitheemse godsdienste. {{Citation needed|date=September 2015}}
Die Sowjet-bewind in die 1920's het die vertroue van nie-Russe probeer wen deur hul etniese kulture aan te moedig en vir hulle baie van die kenmerkende institusionele vorme van die nasiestaat te vestig.<ref name="Terry Martin 2001 1">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union,
Teen die vroeë 1930's het hierdie ekstreme multikulturele beleid geblyk onuitvoerbaar te wees en die Sowjet-bewind het 'n beperkte Russifikasie bekend gestel<ref name="Richard Overy 2004 558">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=558}}</ref> vir praktiese redes; vrywillige assimilasie, waarvoor daar dikwels 'n aanvraag was,<ref name="Terry Martin 2001 409">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union,
Russe is nou uitgebeeld is die mees gevorderde en mins chauvinistiese mense van die Sowjet-Unie.
Line 53 ⟶ 52:
Die Sowjet-regering het in 1934 die [[Joodse Outonome Oblast]] (JOO) in die Sowjetse Verre-Ooste gevestig om 'n tuisland vir die Joodse mense te skep. Nog 'n beweegrede was om die Sowjet-teenwoordigheid langs die kwesbare oosgrens te versterk. Die streek is dikwels deur die Chinese geïnfiltreer; in 1927 het Shiang-Kai-Shek samewerking met die Chinese Kommunistiese Party beëindig, wat die bedreiging verder vergroot het. Dit het ook gelyk of die fascistiese Japan bereid en gereed was die Verre-Oosterse provinsies van die VSSR los te maak.<ref name="Nora Levin 1990 283">{{cite book|author=Nora Levin|title=The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1|url=https://books.google.nl/books?id=1Nz0N5GBW6MC|year=1990|publisher=New York University Press|page=283}}</ref> Om die vestiging in die onherbergsame en onontwikkelde streek aanlokliker te maak, het die Sowjet-regering private eienaarskap van grond toegelaat. Dit het daartoe gelei dat baie nie-Jode hulself in die oblast gevestig het om 'n gratis plaas te kry.<ref name="Richard Overy 2004 567">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=567}}</ref>
Teen die 1930's is 'n enorme propagandaveldtog van stapel gestuur om meer Joodse setlaars te oorreed om daarheen te trek. In een geval vertel 'n Jiddisje rolprent wat met die regering se geld gemaak is, ''Seekers of Happiness,'' die verhaal van 'n Joodse gesin wat van die Groot Depressie in die Verenigde State ontvlug om 'n nuwe lewe in Birobidzhan te skep. Sowat 1,200 Sowjet-Jode het bestuit om hulle in Birobidzhan te vestig.<ref name="jewishmag.com">Arthur Rosen, [www./75mag/birobidzhan/birobidzhan.htm], February 2004</ref> Die Joodse bevolking het in 1948 'n hoogtepunt van sowat 30,000 bereik, sowat 'n kwart van die streek se bevolking. Teen 2010, volgens syfers van die Russiese sensusburo, was daar net 1,628 mense van Joodse afkoms in die JOO oor (1% van die totale bevolking), terwyl etniese Russe 92,7% van die JOO se bevolking uitmaak.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls|title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года|accessdate=2013-04-19}}</ref> Die JOO is Rusland se enigste outonome oblast<ref>[
=== Uitgeweke kolonies ===
Line 59 ⟶ 58:
== Aantekeninge en verwysings ==
{{
| |||