Holtedier: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei, besig |
Uitgebrei, nog besig |
||
Lyn 2:
| name = Holtedier
| image= Chrysaora Colorata.jpg
| image_width=
| image_caption=''Chrysaora colorata''.
| regnum = [[Animalia]]
Lyn 13:
}}
[[Beeld:Cauliflour Jellyfish, Cephea cephea at Marsa Shouna, Red Sea, Egypt SCUBA.jpg|thumb|
'''Holtediere''', of '''Scyphozoa''', is ’n [[Klas (biologie)|klas]] van uitsluitlik seediere van die [[filum]] [[Cnidaria]].<ref>{{cite web|url=http://thescyphozoan.ucmerced.edu/|title=The Scyphozoan|last=Dawson|first=Michael N|accessdate=2008-08-11}}</ref> Hulle word soms "die ware [[jellievis]]se" genoem. Die naam Scyphozoa kom van die [[Grieks]]e woord σκύφος ''skyphos'', ’n soort drinkbeker, en verwys na die ronde vorm van die organisme.
Scyphozoa bestaan van die [[Kambrium]]-periode tot die [[Holoseen]] (huidige periode).
==Biologie==
Die meeste Scyphozoa-[[spesie]]s het twee lewensfases, insluitende die [[Medusa (biologie)|medusa]]- of [[jellievis]]vorm, wat veral in die warmer maande opmerklik is, asook ’n langer, onopvallende [[poliep]]vorm wat elke seisoen nuwe medusas tot gevolg het. Die meeste van die groot, opvallende en dikwels kleurryke jellievisse wat oor die wêreld heen in kuswaters aangetref word, is Scyphozoa.<ref name="Kramp1961">{{cite journal|last=Kramp|first=P. L.|year=1961|title=Synopsis of the medusae of the world|journal=Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom|volume=40|pages=1–469|doi=10.1017/s0025315400007347}}</ref>
Hul breedte wissel gewoonlik van 2 tot 40 cm, maar die grootste spesie, ''Cyanea capillata'', kan tot 2 m breed word. Die meeste kom in die oseane voor; hulle word glad nie in varswater of op land aangetref nie.
As medusas eet hulle ’n verskeidenheid [[skaaldier]]e en [[vis]]se, wat hulle vang met hul brand- of netelselle. Die netelselle kom oral aan die tentakels, of vangarms, voor wat aan die onderkant van die koepelvorm uithang, asook aan die vier of agt orale arms wat van die sentrale mondopening afhang. Sommige spesies is egter filtervoeders wat hul tentakels gebruik om [[plankton]] uit die water te sif.<ref name=IZ>{{cite book |author= Barnes, Robert D. |year=1982 |title= Invertebrate Zoology |publisher= Holt-Saunders International |location= Philadelphia, PA|pages= 139–149|isbn= 0-03-056747-5}}</ref>
==Anatomie==
Die lede van Scyphozoa toon gewoonlik ’n vierdelige simmetrie en het ’n interne gelatienagtige stof wat die mesoglea genoem word; dit het dieselfde strukturele doel as ’n [[skelet]]. Die mesoglea sluit beweeglike [[ameboïed]]selle in wat uit die epidermis ontstaan.
Scyphozoa het geen harde dele nie – geen kop of skelet nie – en geen organe vir asemhaling of ontlasting nie.<ref>Cartwright, P., Halgedahl, S.L., Hendriks, J.R., Jarrad, R.D., Marques, A.C., Collins, A.G. en Lieberman, B.S., 2007, [http://www.plosone.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0001121 Exceptionally preserved jellyfishes from the Middle Cambrian]. Plosone Issue 10: e1121, p.1-7.</ref><ref>Richards, H.G., 1947, Preservation of fossil jellyfish: Bulletin of the Geological Society of America, v. 58, p. 1221.</ref> Hulle kan uit tot 98% water bestaan en word feitlik nooit as [[fossiel]]e aangetref nie.
Holtediere het ’n ring spierweefsel in die mesoglea om die kant van die koepel en hulle swem deur die spiere afwisselend saam te trek en te ontspan.<ref>Morris, M., and Fautin, D., 2001, Animal Diversity Web: University of Michigan Museum of Zoology, "[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Scyphozoa.html Scyphozoa], Besoek op 28 September 2008.</ref> Die senustelsel bestaan gewoonlik uit ’n verspreide netwerk selle, hoewel sommige spesies beter georganiseerde senuringe het.
Die maag loop uit die sentrale mondopening, waaruit vier divertikels (uitstulpings) afwaarts hang. Sommige [[genus]]se soos ''Cassiopea'' het selfs kleiner bykomende monde in die orale arms. Die voering van die verteringstelsel het nog netelselle, asook selle wat verteringsensieme afskei.<ref name=IZ/>
==Galery==
| |||