Oorgelewerde Griekse teks: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
JMK (besprekings | bydraes) +prent, teksdetails |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Holbein-erasmus.jpg|duimnael|180px|regs|[[Desiderius Erasmus]] se [[Nuwe Testament]] van 1516 was die eerste daarstelling van die Oorgelewerde Griekse teks, en die grondslag vir die Duitse en Engelse vertalings deur Luther en Tyndale onderskeidelik.]]
[[Lêer:ErasmusText LastPage Rev22 8 21.jpg|duimnael|regs|180px|Die laaste bladsy van die Erasmiese Nuwe Testament (Openbaring 22:8-21)]]▼
Die '''Oorgelewerde Griekse teks''' ([[Latyn]]: '''Textus Receptus''') is die naam van die opeenvolgende gedrukte [[Grieks]]e tekste van die [[Nuwe Testament]] wat die vertalingsgrondslae gevorm het vir die oorspronklike [[Duits]]e Lutherse Bybel, asook vir die vertaling van die Nuwe Testament in [[Engels]] deur William Tyndale, die [[Koning James-weergawe]] en meeste ander Nuwe Testamentiese vertalings van die Reformasie-era regdeur [[Wes-Europa|Wes-]] en [[Sentraal-Europa]]. Hierdie opeenvolging het ontstaan by die eerste gedrukte Griekse Nuwe Testament om gepubliseer te word, naamlik 'n werk wat in [[Basel]] onderneem is deur die [[Nederlands]]e [[Katolieke]] geleerde en humanis [[Desiderius Erasmus]] in 1516, met as grondslag ongeveer ses manuskripte, wat onderling bykans die hele Nuwe Testament bevat het. Die ontbrekende teks is uit die Vulgaat aangevul. Alhoewel hoofsaaklik gebaseer op latere manuskripte van die Bisantynse skrifbewoording, het Erasmus se uitgawe merkbaar verskil van die klassieke teksvorm.
Line 4 ⟶ 6:
Die Nederlandse humanis Erasmus was vir jare werksaam aan twee projekte: 'n ordening van Griekse tekste en 'n vernuwe Latynse Nuwe Testament. In 1512 het hy die nuwe Latynse Nuwe Testament aangepak. Hy het al die Vulgaatmanuskripte versamel wat hy kon vind om 'n kritiese uitgawe saam te stel. Hierna is daar aan die Latyn geskaaf. Hy het naamlik verklaar, "Dit is bloot reg dat Paulus die Romeine in iewat beter Latyn aanspreek."<ref>"Brief 695" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 5: Briewe 594 tot 841, 1517-1518 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur James K. McConica; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 172.</ref> In die vroeëre fases van die projek het hy nooit 'n Griekse teks vermeld nie: "My verstand is so opgewonde by die gedagte aan die regstelling van [[Hieronimus van Stridon|Hiëronimus]] se teks, met notas, dat ek vir myself voorkom as iemand begeester deur 'n sekere god. Ek het sy emendering reeds byna voltooi deur ordening van 'n groot getal antieke manuskripte, en dit verrig ek teen aansienlike persoonlike onkoste."<ref>"Bief 273" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 2: Briewe 142 tot 297, 1501-1514 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur Wallace K. Ferguson; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 253.</ref>
Terwyl sy doelwitte met die publikasie van 'n vernuwe Latynse vertaling duidelik is, is dit minder begryplik waarom hy die Griekse teks ingesluit het. Alhoewel soms gespekuleer word dat hy die opstel van 'n kritiese Griekse teks beoog het, of die drukdatum van die Complutensiese Veeltalige Bybel wou voorspring, is daar geen getuienis ter stawing nie. 'n Meer klaarblyklike motivering kan aangevoer word: dat hy die Griekse teks ingesluit het om die voortreflikheid van sy Latynse weergawe te eksponeer. Hy skryf, "Daar bly die Nuwe Testament deur my vertaal, met Griekse teenblaaie, en my notas daarop."<ref>"Brief 305" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 3, Briewe 298 tot 445, 1514-1516 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur James K. McConica; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 32.</ref> Hy het die rede vir insluiting van die Griekse teks verder uitgelig in die apologie vir sy werk: "Maar een ding word deur die feite uitgeroep, en dit
▲[[Lêer:ErasmusText LastPage Rev22 8 21.jpg|duimnael|regs|180px|Die laaste bladsy van die Erasmiese Nuwe Testament (Openbaring 22:8-21)]]
▲Terwyl sy doelwitte met die publikasie van 'n vernuwe Latynse vertaling duidelik is, is dit minder begryplik waarom hy die Griekse teks ingesluit het. Alhoewel soms gespekuleer word dat hy die opstel van 'n kritiese Griekse teks beoog het, of die drukdatum van die Complutensiese Veeltalige Bybel wou voorspring, is daar geen getuienis ter stawing nie. 'n Meer klaarblyklike motivering kan aangevoer word: dat hy die Griekse teks ingesluit het om die voortreflikheid van sy Latynse weergawe te eksponeer. Hy skryf, "Daar bly die Nuwe Testament deur my vertaal, met Griekse teenblaaie, en my notas daarop."<ref>"Brief 305" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 3, Briewe 298 tot 445, 1514-1516 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur James K. McConica; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 32.</ref> Hy het die rede vir insluiting van die Griekse teks verder uitgelig in die apologie vir sy werk: "Maar een ding word deur die feite uitgeroep, en dit is klinkklaar, soos hulle sê, selfs vir 'n blinde man, dat dikwels deur die vertaler se lompheid en onbedagsaamheid die Grieks foutief weergegee is; dikwels is die ware en egte strofe gekorrupteer deur belangelose skrifstellers, iets wat ons daagliks sien gebeur, of aangepas deur skrifstellers wat halfgeleerd en half aan die slaap is."<ref>"Brief 337" in die Versamelde Werke van Erasmus. Band 3, 134.</ref>
Erasmus se nuwe werk is in 1516 gepubliseer deur Johann Froben van [[Basel]], wat dan ook die eerste gepubliseerde Griekse Nuwe Testament verteenwoordig, die ''Novum Instrumentum omne, diligenter ab Erasmo Rot. Recognitum et Emendatum''. Erasmus het die [[Codex Basilensis A. N. IV. 2|1]], [[Minuskel 2814|1<sup>rK</sup>]], [[Minuskel 2|2<sup>e</sup>]], [[Minuskel 2815|2<sup>ap</sup>]], [[Minuskel 2816|4<sup>ap</sup>]], [[Minuskel 7|7]] en 817 gebruik.<ref name="W. Combs, 1996">W. W. Combs, ''Erasmus and the textus receptus'', DBSJ 1 (Lente 1996), 45.</ref> Die tweede uitgawe het onder die meer vertroude term ''Testamentum'' instede van ''Instrumentum'' bekend gestaan, en sou uiteindelik 'n hoofbron vir [[Martin Luther|Luther]] se [[Duits]]e vertaling word. In die tweede uitgawe van 1519, het Erasmus ook Minuskel 3 aangewend.
Lyn 23:
Die derde uitgawe van Estienne is deur Theodore Beza (1519–1605) gebruik, wat dit nege keer tussen 1565 en 1604 hersien het. In die kritiese apparatus van die tweede uitgawe het hy die Codex Claromontanus aangewend, benewens die Siriakiese Nuwe Testament wat in 1569 deur Emmanuel Tremellius gepubliseer is. Codex Bezae is twee keer gesiteer (as Codex Bezae en β' van Estienne).
Die oorsprong van die term "Textus Receptus" is ontleen aan die uitgewer se voorwoord tot die 1633 uitgawe, wat deur Bonaventure en Abraham Elzevir uitgegee is, twee broers en drukkers te [[Leiden]]: ''textum ergo habes, nunc ab omnibus receptum, in quo nihil immulatum aut corruptum damus'', wat vertaal kan word as "so hou jy dan die teks, nou oorgelewerd
== Tekskritiek en die Oorgelewerde teks ==
| |||