Geesteswetenskappe: Verskil tussen weergawes

'''Geesteswetenskappe''' is akademiese dissiplines wat die aspekte van die [[Mens|menslike]] [[Gemeenskap|samelewing]] en [[kultuur]] bestudeer. Tydens die [[renaissance]], verwys dit na wat nou bekend is as die klassieke, die belangrikste gebied van sekulêre studie by universiteite van die tyd. Vandag, is  geesteswetenskappe meer dikwels gekontrasteer met natuurlike, en soms sosiale wetenskappe sowel as professionele opleiding.<ref>{{cite book|title=Oxford English Dictionary 3rd Edition}}</ref>

Die geesteswetenskappe gebruik metodes wat hoofsaaklik [[Kritiese teorie|krities]], of spekulatiewe is, en het 'n belangrike historiese element—soos onderskei kan word van die hoofsaaklik empiriese benaderings van die [[Natuurwetenskap|natuurlike wetenskappe]],<ref name="oed">"Humanity" 2.b, ''Oxford English Dictionary'' 3rd Ed. (2003)</ref> maar, in teenstelling met die wetenskap het dit geen sentrale dissipline nie.<ref>Bod, R. (2013). ''A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present''. Oxford: Oxford University Press. http://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199665211.001.0001</ref> Die geesteswetenskappe sluit in [[Taal|antieke en moderne tale]], [[letterkunde]], [[filosofie]], [[geografie]], [[geskiedenis]], [[Religie|godsdiens]],<ref>{{cite web|last1=Stanford University|first1=Stanford University|title=What are the Humanities|url=http://shc.stanford.edu/what-are-the-humanities|website=Stanford Humanities Center|publisher=Stanford University|accessdate=16 Julie 2016}}</ref> [[kuns]] en musiekwetenskap.

Geleerdes in die geesteswetenskappe is ''humaniste''.<ref>"Humanist" Oxford English Dictionary. [http://oed.com/viewdictionaryentry/Entry/89273 Oed.com]</ref> Die term "humanistiese" beskryf ook die filosofiese posisie van [[Humanisme|die humanisme]], wat sommige "antihumaniste" geleerdes in die geesteswetenskappe weier. Die Renaissance geleerdes en kunstenaars was ook genoem humaniste. Sommige [[Hoërskool|sekondêre skole]] bied geesteswetenskappe klasse wat gewoonlik bestaan vanuit [[Engels|Engelse]] [[Letterkunde|literatuur]], internasionale studies en [[kuns]].

[[Antropologie]] is die holistiese "wetenskap van die mensdom", 'n wetenskap van die totaliteit van die menslike bestaan. Die dissipline handel met die integrasie van die verskillende aspekte van sosiale wetenskappe, geesteswetenskappe en die menslike biologie. In die twintigste eeu, het akademiese dissiplines dikwels hulself institusioneel verdeel in hierdie drie breë domeine. Die natuurlike ''wetenskappe'' soek om af te lei van algemene wette deur herhaalbare en verifieerbare eksperimente. Die ''geesteswetenskappe'' in die algemeen bestudeer tradisies, deur middel van hul [[geskiedenis]], [[letterkunde]], [[musiek]] en [[kuns]], met 'n klem op die begrip van spesifieke individue, gebeurtenisse, of tydperke. Die ''sosiale wetenskappe'' het oor die algemeen probeer om wetenskaplike metodes te ontwikkel om sosiale verskynsels in 'n algemene manier te verstaan, al is dit gewoonlik met metodes onderskei van dié van die natuurlike wetenskappe.

Tradisioneel, is die studie van die geskiedenis reeds beskou as 'n deel van die geesteswetenskappe. In die moderne [[akademie]], word geskiedenis soms geklassifiseer as 'n sosiale wetenskap.

Taalwetenskap is die wetenskaplike studie van taal  en is oor die algemeen beskou as 'n sosiale wetenskap,<ref>{{Webaanhaling|url=http://artsandscience.usask.ca/arts-science/socialsciences.php|title=Social Science Majors, University of Saskatchewan|accessdate=2016-02-06}}</ref> 'n [[Natuurwetenskap|natuurlike wetenskap]]<ref>{{Webaanhaling|url=http://www.dingo.sbs.arizona.edu/~massimo/publications/PDF/BoeckxMPPLingReview2005.pdf|last=Boeckx|first=Cedric|title=Language as a Natural Object; Linguistics as a Natural Science}}</ref> of 'n kognitiewe wetenskap.<ref name="stanford1">Thagard, Paul, [http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/cognitive-science/ Cognitive Science], The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2008 Edition), Edward N. Zalta (ed.).</ref> Die studie van tale is sentraal tot die geesteswetenskappe. 'n Goeie deel van die twintigste eeu en die twintigste-eeuse filosofie is gewy aan die ontleding van taal en die vraag of, as [[Ludwig Wittgenstein|Wittgenstein]] beweer, baie van ons filosofiese verwarring put uit die woordeskat wat ons gebruik. 

'''Letterkunde''' is 'n term wat nie 'n universeele aanvaarde definisie het nie, maar wat wisselvallig insluit alle skriftelike werk; skryf wat beskik oor literêre meriete, en gewone taal. [[Etimologie|Etimologies]] is die term afgelei van die [[Latyn|latynse]] ''literatura/litteratura'' "skryf gevorm met letters", hoewel sommige definisies sluit gesproke teks of sang in. Literatuur kan geklassifiseer word volgens [[fiksie]] of nie-fiksie, en of dit is [[poësie]] of [[prosa]] is; dit kan verder onderskei word volgens vorms soos [[roman]], [[kortverhaal]] of [[drama]]; en werke is dikwels gekategoriseer volgens historiese tydperke, of volgens hul nakoming van sekere [[Estetika|estetiese]] funksies of verwagtinge ([[genre]]).

Die [[uitvoerende kunste]] verskil van die [[Beeldende kunste|visuele kunste]] in so ver as die voormalige gebruik die kunstenaar se eie liggaam, gesig, en teenwoordigheid as 'n medium, en die laasgenoemde gebruik maak van materiale soos klei, metaal, of verf, wat kan gevorm word of verander om 'n kuns voorwerp te skep. Uitvoerende kunste sluit in akrobatiese, [[komedie]], [[dans]], [[Rolprent|film]], kulkuns, [[musiek]], [[opera]], jongleren, marsjeer kunste, soos blaasorkeste, en teater.

Sedert die vroeë twintigste eeu, is filosofie in die engels-sprekende [[Universiteit|universiteite]] verskuif weg van geesteswetenskappe en nader aan die formele wetenskappe, besig om veel meer ''analities ''te word''. '' [[Analitiese filosofie]] word gekenmerk deur die klem op die gebruik van logika en formele metodes van redenasie, konseptuele analise, en die gebruik van simboliese en/of wiskundige logika, soos gekontrasteer met die [[Kontinentale filosofie|Kontinentalekontinentale styl van filosofie]].<ref>Brian Leiter [https://web.archive.org/web/20061115002425/http://www.philosophicalgourmet.com/analytic.asp]</ref> Hierdie metodes van ondersoek is grootliks te danke aan die werk van filosowe soos [[Gottlob Frege]], [[Bertrand Russell]], [[George Edward Moore|G. E. Moore]], en [[Ludwig Wittgenstein]].

Sommige, soos Stanley Fish, het beweer dat die geesteswetenskappe verdedig hulself die beste deur te weier om enige eise van nut.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Fish Fish, Stanley], [http://fish.blogs.nytimes.com/2008/01/06/will-the-humanities-save-us/#more-81 The New York Times]</ref> (Fish kan goed wees om te dink hoofsaaklik van literêre studie, eerder as om geskiedenis en filosofie.) Enige poging om die geesteswetenskappe te regverdig in terme van buite voordele soos sosiale bruikbaarheid (sê verhoogde produktiwiteit) of in terme van die veredeling uitwerking op die individu (soos groter wysheid of verminder vooroordeel) is ongegrond, volgens Fish, en eenvoudig plaas onmoontlike eise aan die betrokke akademiese departemente. Verder, kritiese denke, terwyl waarskynlik 'n gevolg van humanistiese opleiding, kan verkry word in ander kontekste.<ref>[http://liu.english.ucsb.edu/the-laws-of-cool-knowledge-work-and-the-culture-of-information-catalogue-copy-and-table-of-contents/ Alan Liu, ''Laws of Cool,'' 2004,]</ref>