Koffie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
|||
Lyn 13:
== Verbouing ==
Koffie, 'n drankie wat gemaak word van die geroosterde, gemaalde sade van die koffieplant (genus ''Coffea''), is waarskynlik eeue gelede al gedrink in Kaffa (Suid-Ethiopië), die land waar koffie oorspronklik vandaan kom. Koffie het 'n stimulerende uitwerking omdat dit [[kafeïen]], 'n [[alkaloïde]], bevat. Arabiere wat na Ethiopië gereis het, het koffiesade huis toe geneem en so het die eerste koffiehuise ontstaan. Ondanks besware van geestelike leiers teen die stimulerende uitwerking van koffie het die gebruik vinnig toegeneem. Vanweë die handelsbetrekkinge met die Ooste het koffie ook na Europa versprei. Die gewildheid van koffie het meegebring dat die verbouing daarvan uitgebrei is. Die [[Nederlanders]] het in 1690 met die verbouing van koffie in Java begin en daarna in Ceylon
=== Produksiegebiede ===
Lyn 20:
Dp koffieplantasies word die plante gereeld gesnoei en op 'n hoogte van 3 m gehou omdat dit andersins moeilik sou wees om die sade te oes. Koffie moet in humusryke, poreuse grand met 'n lae suurgehalte gekweek word en daarom is die verbouing van die plant beperk tot die streke wat tussen 25° NB en 40° SB geleë is. Brasilië is die belangrikste koffieprodusent, gevolg deur Colombia, die Ivoorkus, Uganda, Mexiko, Angola, [[Ethiopië]] en [[Guatemala]].
Die belangrikste koffiespesies is Coffea arabica (ongeveer 70
Die kwaliteit van robustakoffie is merkbaar swakker as die van C. arabica, en robustakoffie word daarom dikwels met ander, beter koffies gemeng en word baie in poeierkoffie gebruik. C. liberica groei hoofsaaklik in die vogtige laagland van [[Liberië]] in [[Wes-Afrika]]. Die spesie is vroeër op groot skaal in
Die redes vir die afname in produksie is eerstens administratiewe en tegniese onbekwaamheid en onvoldoende geriewe wat uitvoer betref, en tweedens die oorlog wat in die noordelike koffieproduserende gebiede heers. Die produksie van koffie in Madagaskar het toegeneem, terwyl toestande in die Demokratiese Republiek van die Kongo en Tanzanië min of meer dieselfde gebly of gestagneer het. Koffie word nie op groot skaal in Suid-Afrika verbou nie omdat hier nie 'n groot vraag na koffie van hoë gehalte is nie. Pogings om koffie ekonomies te verbou, is in 1925 en 1952 aangewend toe koffiepryse baie hoog was, maar sonder welslae. In 1982 het die Koffiekorporasie van Suid-Afrika egter weer begin met 'n skema om die produksie van koffie in Suid-Afrika te verhoog.
Sowat 20 000 ton koffie word jaarliks ingevoer, terwyl slegs 600 ton plaaslik verbou word. Koffie word op klein skaal aan die noordkus van Natal, in Noord- en in Oos-Transvaal verbou. Slegs ʼn klein hoeveelheid gebrande koffie word na Suid-Afrika ingevoer. Die res is reeds voorberei, maar word in Suid-Afrika gebrand, gemaal en vermeng. Die Ivoorkus is die belangrikste koffieprodusent in Afrika en lewer sowat 25 % van Afrika se totale koffieproduksie. In die vroeë tagtigerjare het Afrika sowat 18,6 miljoen sakke koffie geproduseer, waarvan die [[Ivoorkus]] 4,5 miljoen sakke gelewer het. Ethiopië het in dieselfde tydperk 3,1 miljoen sakke gelewer, [[Uganda]] 2 miljoen sakke, [[Kameroen]] 1,6 miljoen sakke, Madagaskar 1,5 miljoen en [[Kenia]] 1,4 miljoen. Oor die algemeen het die lande meer koffie gelewer as in vroeër jare.▼
=== Klimaatstoestande vir die verbouing van koffie ===
Line 36 ⟶ 34:
=== Verbouing ===
Koffieverbouing word hoofsaaklik met geselekteerde plante beoefen. Die sade van die geselekteerde plante word eers in beddings gekweek en wanneer die plantjies 9 maande oud is, word die bestes uitgeplant in die plantasie. Nuwe plante kan ook verkry word
Na 'n jaar word blomme op die takke gevorm. Dit duur 8 tot 12 maande nil. Bestuiwing voordat die vrug ryp is. In streke met 'n nat en 'n droë periode lewer die koffieplantasies een oes, maar in streke met 2 droë periodes blom die plante 2 maal en lewer die plantasie dus 2 oeste per jaar. Koffie word gewoonlik met die hand geoes. Die vrugte (verkeerdelik bessies of bone genoem, want dit is steenvrugte) het 2 sade. Indien dit gedurende die bloeiseisoen baie reën, kan windbestuiwing nie optimaal plaasvind nie. Dit gebeur dan dikwels dat net een saad per vrug gevorm word. Die verskynsel kom veral voor by ''Coffea liberica'' en ''Coffea canephora''. By ''Coffea arabica'' vind selfbestuiwing plaas en 'n oormaat reën het dus geen uit werking op die vorming van sade nie.
=== Siektes ===
Line 55 ⟶ 51:
=== Branding en verpakking ===
Die land wat die koffiepitte invoer, sorteer die pitte volgens grootte en verwyder tegelykertyd onsuiwerhede, Verskillende soorte koffie word gewoonlik vermeng om ʼn koffiemengsel te verkry. Na vermenging word die koffie vir 8 minute by 'n hitte van tussen 150 en 220°C in 'n draaitrommel gebrand. Elke soort koffie word op ʼn bepaalde manier gebrand. In die brandproses word die meeste koolhidrate in karamel omgesit. Die pitte word groter, droër en brosser en verloor sowat 20
ʼn Bietjie olie of suiker word soms bygevoeg wanneer die pitte gebrand word om hulle glans te gee en te voorkom dat die geur verlore gaan. Wanneer relatief baie suiker in die proses gebruik word, moet dit op die pakkie aangedui word. Nadat die pitte gebrand is, word dit vinnig afgekoel en verpak in houers wat aan verpakkingsmasjiene gekoppel is. Koffie word gewoonlik in hoeveelhede van 250 g verpak. Die beste maar ook duurste metode is vakuumverpakking in blikke of plastieksakke. By hierdie proses word die lug uitgesuig terwyl die koffie verpak word en deur [[koolsuurgas]] vervang. Die goedkoopste vorm van verpakking is geïmpregneerde papiersakke, maar die koffie verloor op die duur baie geur in die soort verpakking.
Papiersakke wat met tinfoelie uitgevoer is, bewaar die geur langer. Koffie in papierverpakking hoort dus by ʼn handelaar met 'n groot omset gekoop te word sodat 'n mens seker kan wees dat die koffie nie reeds te lank gelede verpak is nie. Gemaalde koffie verloor sy geur vinniger as ongemaalde koffie. Albei moet egter in digte houers op 'n koel plek bewaar word. Die beste plek om koffie te bewaar
=== Koffiesoorte ===
Daar is 3 soorte koffie: arabica, robusta en liberica. Die soorte is vernoem na die Latynse name van die plante waarvandaan die pitte kom. Wat bemarking betref, is arabica- en robustakoffie van die grootste belang. Die boon van arabicakoffie is langwerpig, puntig, plat en groot. [[Robustabone]] is ronder en kleiner. Die 2 koffiesoorte verskil hemelsbreed wat smaak betref. Koffie van die beste gehalte bevat baie arabicabone, terwyl robustabone koffie van 'n swakker gehalte lewer.
Gewilde koffiesoorte is Santoskoffie ('n uitstekende koffie afkomstig van Brasilië), Guatemalakoffie (afkomstig van Sentraal-Amerika) en Colombiakoffie (afkomstig van Suid-Amerika).
=== Koffieprodukte ===
Line 74 ⟶ 70:
== Koffiehandel ==
Koffie is, indien die waarde in berekening gebring word, die belangrikste handelsproduk ter wêreld. Die meeste produksiegebiede is in [[Latyns-Amerika]] en [[Suidoos-Asië]] geleë. Sowat 38 % van die totale koffieproduksie word na die VSA uitgevoer, 35 % na lande van die Europese Ekonomiese Gemeenskap en 27
▲Sowat 20 000 ton koffie word jaarliks in Suid-Afrika ingevoer, terwyl slegs 600 ton plaaslik verbou word. Koffie word op klein skaal aan die noordkus van Natal, in Noord- en in Oos-Transvaal verbou. Slegs ʼn klein hoeveelheid gebrande koffie word na Suid-Afrika ingevoer. Die res is reeds voorberei, maar word in Suid-Afrika gebrand, gemaal en vermeng. Die Ivoorkus is die belangrikste koffieprodusent in Afrika en lewer sowat 25 % van Afrika se totale koffieproduksie. In die vroeë tagtigerjare het Afrika sowat 18,6 miljoen sakke koffie geproduseer, waarvan die [[Ivoorkus]] 4,5 miljoen sakke gelewer het. Ethiopië het in dieselfde tydperk 3,1 miljoen sakke gelewer, [[Uganda]] 2 miljoen sakke, [[Kameroen]] 1,6 miljoen sakke, Madagaskar 1,5 miljoen en [[Kenia]] 1,4 miljoen. Oor die algemeen het die lande meer koffie gelewer as in vroeër jare.
=== Koffieverbruik ===
Line 176 ⟶ 174:
{{Normdata}}
[[Kategorie:Koffie
| |||