Egiptiese Dodeboek: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Kategorie:Hiernamaals bygevoeg (HotCat.js) |
Uitgebrei |
||
Lyn 1:
{{hiero|era=nk|align=right|"Boek van die Verskyning in die Daglig"|<hiero>D21:Z1:M33 W24:Z1 O1:D21 X1:D54 G17 O4:D21 G43 N5:Z1</hiero>}}
[[Lêer:Weighing of the heart3.jpg|duimnael|
’n '''Egiptiese Dodeboek''' is ’n begrafnisteks uit [[Antieke Egipte]] wat van die begin van die [[Nuwe Ryk]] (omstreeks [[1550 v.C.]]) tot omstreeks [[50 v.C.]] gebruik is.<ref>Taylor, John H. (red.), ''Ancient Egyptian Book of the Dead: Journey through the afterlife''. British Museum Press, Londen, 2010. ISBN 978-0-7141-1993-9, bl. 54</ref> Die oorspronklike [[Egipties]]e naam is ''rw nw prt m hrw'',<ref>Allen, James P., ''Middle Egyptian – An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs'', 1ste uitg., Cambridge University Press, 2000. ISBN 0-521-77483-7, bl. 316</ref> of "Boek van die Verskyning in die Daglig".<ref>Taylor, John H. (red.), ''Ancient Egyptian Book of the Dead: Journey through the afterlife''. British Museum Press, Londen, 2010. ISBN 978-0-7141-1993-9, bl. 55</ref>
Lyn 10:
Daar was geen enkele Dodeboek nie. Die papirusse wat behoue gebly het, toon ’n verskeidenheid van godsdienstige en towertekste en verskil grootliks van mekaar. Dit lyk of sommige mense hul eie Dodeboek saamgestel het, moontlik omdat hulle self die towerspreuke wou kies wat hulle gedink het hulle nodig sou kry in die hiernamaals. Die boek is gewoonlik in [[Egiptiese hiërogliewe|hiërogliewe]] of [[hiëraties]] op ’n papirusrol geskryf, en beeld dikwels die afgestorwene en sy tog na die hiernamaals uit.
==Ontwikkeling==
Die Dodeboek het ontwikkel uit ’n tradisie van begrafnismanuskripte wat dateer uit die [[Ou Ryk van Egipte|Ou Ryk]]. Die eerste tekste was die Piramidetekste, wat die eerste keer in die [[Egiptiese piramide|piramide]] van koning [[Oenas]] van die [[5de Dinastie van Egipte|5de Dinastie]], omstreeks 2400 v.C., gebruik is.<ref>Faulkner p. 54</ref> Dié tekste is teen die mure van die begrafniskamers in die piramide geskryf, en was eksklusief vir gebruik deur die [[farao]] (en, van die 6de eeu af, die koningin).
[[Beeld:Hieroglyph Text from Teti I pyramid.jpg|thumb|240px|’n Deel van die Piramidetekste, ’n voorloper van die Dodeboek, op die graftombe van [[Teti]].]]
Die doel van die tekste was om die koning te help om sy plek tussen die gode in te neem, in besonder om met sy goddelike vader, [[Ra]], te herenig. In dié tyd is die [[hiernamaals]] beskou as in die lug, eerder as die onderwêreld soos wat dit in die Dodeboek beskryf word.<ref name="Taylor 2010, p. 54">Taylor 2010, p.54</ref> Teen die einde van die Ou Koninkryk is die tekste nie meer net deur die farao's gebruik nie, maar ook deur hoë amptenare.
In die [[Middelryk van Egipte|Middelryk]] het ’n nuwe soort begrafnisteks ontstaan: die Kistekste. ’n Nuwer vorm van die taal is gebruik, met nuwe spreuke, en vir die eerste keer het dit illustrasies ingesluit. Dit is veral aan die binnekant van die kis geskryf, maar soms op grafmure of papirusse.<ref name="Taylor 2010, p. 54"/> Die Kistekste was beskikbaar vir ryk privaat individue, ’n proses wat al beskryf is as die "demokratisering van die hiernamaals".<ref>D'Auria et al p.187</ref>
Die Dodeboek het aan die begin van die [[Tweede Oorgangstydperk van Egipte|Tweede Oorgangstydperk]], omstreeks 1700 v.C., in [[Thebe, Egipte|Thebe]] ontwikkel. Die eerste bekende voorkoms van die spreuke wat in die Dodeboek voorkom, is uit die kis van koningin [[Mentoehotep]] van die [[13de Dinastie van Egipte|13de Dinastie]]. Dit het saam met ouer spreuke voorgekom wat uit die Piramide- en Kistekste bekend is.
Teen die [[17de Dinastie van Egipte|17de Dinastie]] was die Dodeboek algemeen vir lede van die koningsgesin, howelinge en ander amptenare. In dié tyd is die tekste dikwels op die doeke geskryf waarin die lyk toegedraai is.<ref>Taylor 2010, p. 55</ref>
Tydens die [[Nuwe Ryk van Egipte|Nuwe Ryk]] het die Dodeboek verder ontwikkel. Die beroemde "Weeg van die Hart" se eerste gebruik sover bekend was uit die bewind van [[Hatsjepsoet]] en [[Toetmoses III]], omstreeks 1475 v.C. Van dié tyd af is die Dodeboek gewoonlik op ’n papirusrol geskryf. Veral tydens die [[19de Dinastie van Egipte|19de Dinastie]] was die illustrasies uitspattig, soms ten koste van die omringende teks.<ref>Taylor 2010, p.35–7</ref>
In die [[Derde Oorgangstydperk van Egipte|Derde Oorgangstydperk]] het die Dodeboek in hiëratiese skrif begin verskyn sowel as in die tradisionele hiërogliewe. Die hiëratiese rolle was ’n goedkoper weergawe wat net een illustrasie aan die begin gehad het en is op kleiner papirusse geskryf. By baie begrafnisse is in dié tyd ook bykomende begrafnistekste gebruik, soos die [[Amdoeat]].<ref>Taylor 2010, p.57–8</ref>
Tydens die [[25ste Dinastie van Egipte|25ste]] en [[26ste Dinastie van Egipte|26ste Dinastie]] is die Dodeboek bygewerk, hersien en gestandaardiseer. Spreuke is vir die eerste keer eenvormig gerankskik en genommer. Hierdie gestandaardiseerde weergawe is bekend as die "Saïs-hersiening", na aanleiding van die 26ste (Saïs-)dinastie. Dit het die standaardweergawe gebly, hoewel dit teen die einde van die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese tydperk]] al hoe meer verkort is. Die laaste gebruik van die Dodeboek was in die 1ste eeu v.C., hoewel sommige kunsmotiewe daaruit nog in die [[Romeinse Ryk|Romeinse tyd]] gebruik is.<ref>Taylor 2010, p.59 60</ref>
== Verwysings ==
| |||