Deeltjiefisika: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Tabel aangepas |
No edit summary |
||
Lyn 6:
== Subatomiese deeltjies ==
Navorsing in moderne deeltjiefisika fokus op subatomiese deeltjies, insluitende [[elektron]]e, [[proton]]e en [[neutron]]e. Laasgenoemde twee is saamgestelde deeltjies wat uit [[kwark]]e bestaan. Die ander deeltjies wat bestudeer word, is afkomstig van radio-aktiewe en verspreidingsprosesse – dit sluit in [[foton]]e, [[neutrino|neutrino's]] en [[muon]]e, sowel as ’n wye verskeidenheid eksotiese deeltjies (’n soort teoretiese deeltjie).▼
Die term "deeltjie" is eintlik verkeerd. Die dinamika van deeltjiefisika word bepaal deur [[kwantummeganika]]. As sulks tree hulle soms op as deeltjies en soms as golwe. In meer tegniese terme: hulle is die wiskundige formulering van ’n kwantumtoestand in ’n [[Hilbert-ruimte]]. Hoewel van deeltjies gepraat word, moet ’n mens dus in aanmerking neem dat hulle ook golfeienskappe kan hê.▼
{| class="wikitable" style="float:right; margin:12px;"
|+ Elementêre deeltjies
Line 73 ⟶ 69:
|}
{{clear|links}}
▲Navorsing in moderne deeltjiefisika fokus op subatomiese deeltjies, insluitende [[elektron]]e, [[proton]]e en [[neutron]]e. Laasgenoemde twee is saamgestelde deeltjies wat uit [[kwark]]e bestaan. Die ander deeltjies wat bestudeer word, is afkomstig van radio-aktiewe en verspreidingsprosesse – dit sluit in [[foton]]e, [[neutrino|neutrino's]] en [[muon]]e, sowel as ’n wye verskeidenheid eksotiese deeltjies (’n soort teoretiese deeltjie).
▲Die term "deeltjie" is eintlik verkeerd. Die dinamika van deeltjiefisika word bepaal deur [[kwantummeganika]]. As sulks tree hulle soms op as deeltjies en soms as golwe. In meer tegniese terme: hulle is die wiskundige formulering van ’n kwantumtoestand in ’n [[Hilbert-ruimte]]. Hoewel van deeltjies gepraat word, moet ’n mens dus in aanmerking neem dat hulle ook golfeienskappe kan hê.
== Geskiedenis ==
Die idee dat alle materie saamgestel is uit elementêre deeltjies dateer uit ten minste die 6de eeu v.C.<ref>{{cite web|url=http://novelresearchinstitute.org/library/PhysNuclphys196p.pdf |title=Fundamentals of Physics and Nuclear Physics |format=PDF |date= |accessdate=2012-07-21}}</ref>
Die filosofiese leerstelling van [[atomisme]] en die aard van elementêre deeltjies is deur antieke Griekse, Indiese en Moslemse wetenskaplikes bestudeer, asook in die vroeë moderne Europa. Die deeltjieteorie van lig is onder andere deur [[Isaac Newton]] voorgestel. In die 19de eeu het [[John Dalton]] afgelei dat elke [[element]] van die natuur uit ’n enkele, unieke soort deeltjie bestaan. Hy en sy tydgenote het geglo dat dit die basiese deeltjies van die natuur is en het hulle atome genoem, van die [[Grieks]]e woord ''atomos'', wat "ondeelbaar" beteken.<ref>{{cite web|url=http://sciexplorer.blogspot.com/2012/05/quasiparticles.html |title=Scientific Explorer: Quasiparticles |publisher=Sciexplorer.blogspot.com |date=2012-05-22 |accessdate=2012-07-21}}</ref> Naby die einde van die eeu het fisici egter ontdek atome is nie die basiese deeltjies van die natuur nie, maar samestellings van nog kleiner deeltjies. In die vroeë 20ste eeu het ondersoeke in [[kernfisika|kern-]] en [[kwantumfisika]] getoon dat elemente verander kan word deur middel van [[kernsplyting]] en [[kernfusie]]. Dit maak dit selfs moontlik om goud van lood te maak, hoewel dit nooit winsgewend sal wees nie. Dieselfde ontdekkings het ook gelei tot die vervaardiging van [[kernwapen]]s. In die 1950's en 1960's is ’n verstommende getal deeltjies in botsingseksperimente ontdek. Met die formulering van die Standaardmodel was dit duidelik dat hulle kombinasies van ’n klein aantal basiese deeltjies is.
| |||