Ystertydperk: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Uitgebrei, besig |
||
Lyn 9:
Van die voorwerpe wat in dié periode van yster gemaak is, sluit wapentuie en gereedskap in omdat die metaal sterker en makliker bewerkbaar was as [[brons]]. Brons, wat onbelangriker was, is gebruik vir die maak van versierings en perdetuie.
Die duur van die Ystertydperk wissel ook van streek tot streek. Dit is geskoei op [[argeologie]]se konvensie; die blote teenwoordigheid van yster is nie genoeg om op ’n kultuur uit die Ystertydperk te dui nie. Die "Ystertydperk" begin op ’n spesifieke plek wanneer die vervaardiging van yster of [[staal]] daar ’n punt bereik het waar ystergereedskap oor die algemeen van ’n beter gehalte was as dié van brons.<ref>Milisauskas, Sarunas (red.), ''European Prehistory: A Survey'', 2002, Springer, {{ISBN|0306467933}}, 9780306467936, [https://books.google.co.uk/books?id=roMxst3NKtwC&pg=PA335 google books]</ref> So kom [[farao]] [[Toetankamen]] se dolk van [[meteoriet]]yster uit die Bronstydperk. In die Antieke Nabye Ooste het hierdie hierdie oorgang plaasgevind kort ná die sogenaamde Bronstydperk-verval, in die 12de eeu v.C. Die tegnologie het gou deur die [[Mediterreense]] gebied en na [[Suid-Asië]] versprei. Dit het stadiger na [[Sentraal-Asië]], [[Oos-Europa]] en [[Sentraal-Europa]] versprei, en eers teen omstreeks 500 v.C. na [[Noord-Europa]].
Daar word algemeen aanvaar die Ystertydperk het geëindig met die begin van die [[historiografie]]se rekord. Dit geld egter nie oral nie; in die Antieke Nabye Ooste word die afsnytyd beskou as die stigting van die [[Achaemenidiese Ryk]] omstreeks 550 v.C., en in Sentraal- en Wes-Europa die [[Romeinse Ryk|Romeinse]] verowerings van die 1ste eeu v.C. Die begin van die [[Wiking]]tydperk, omstreeks 800 n.C., word beskou as die einde van die Germaanse Ystertydperk van [[Skandinawië]].
In Suid-Asië (die [[Indiese subkontinent]]) word die begin van die Ystertydperk beskou as by die ysterbewerkende "Geverfde Gryskeramiek"-kultuur in die 18de eeu v.C. en die einde as met die bewind van [[Ashoka die Grote]] (3de eeu v.C.). Die gebruik van die term "Ystertydperk" in die argeologie van Suid-, Oos- en Suidoos-Asië is meer onlangs en minder algemeen as vir Wes-Eurasië; ten minste in [[China]] het die [[voorgeskiedenis]] geëindig voordat ysterbewerking begin het, en die term word dus nie algemeen gebruik nie. Die [[Sahel]] ([[Soedan]]streek) en [[Afrika suid van die Sahara]] val buite die drietydperkstelsel omdat daar geen Bronstydperk was nie, maar die term "Ystertydperk" word soms gebruik in verwysings na vroeë kulture wat yster bewerk het, soos die Nokkultuur van [[Nigerië]].
==Verwysings==
{{Verwysings}}
==Skakels==
{{CommonsKategorie-inlyn|Iron Age}}
{{vertaaluit| taalafk = en| il = Iron Age}}
{{Normdata}}
| |||