Adam Kok III: Verskil tussen weergawes

Na 'n reeks grondgeskille met die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] [[kaapkolonie|koloniale regering]] in die [[Kaapkolonie|Kaap]] en [[Boere]] van die [[Oranje-Vrystaat|Republiek van die Oranje-Vrystaat]] het Kok en sy volgelinge in [[1861]] besluit om oor die [[Drakensberge|Drakensberg]] te trek waar hy [[Griekwaland-Oos]] gestig het.

Adam Kok III was een van die stamhoofde noord van die [[Oranjerivier]] wat in die tyd van die [[Groot Trek]] Britse beskerming geniet het. Die Kokstam het eers in die huidige Griekwaland-Wes gebly maar later na die omgewing van [[Philippolis]] verhuis. Nadat Kok al sy grond aan die Vrystaatse regering verkoop het, het hy en sy volgelinge na Griekwaland-Oos getrek (1861).

Hy is in 1875 daar oorlede, 'n jaar nadat Brittanje die gebied geannekseer het. Die eerste Adam Kok, stigter van die Kokstam van die Griekwas, was ʼn vrygestelde slaaf wat tydens die Nederlandse bewind aan die Kaap toestemming ontvang het om hom naby [[St. Helenabaai]] te vestig. Verskeie swerwerstamme soos [[Namakwaland|Namakwas]], [[Gonekwas]], [[Khoikhoi|Hottentotte]], [[Boesman|Boesmans]]s en Basters het hulle daar by hom aangesluit.

Adam Kok is in 1795 oorlede en opgevolg deur sy twee seuns, Cornelis en Adam II, elk met sy eie gevolg. Op aandrang van sendelinge van die Londense Sendinggenootskap het hulle geleidelik weswaarts getrek tot by die teenswoordige [[Griekwaland-Wes]], waar hulle hulle by [[Klaarwater]] gevestig het. [[Korannas]], [[Damaras]] en die Barendse (‘n ander basterstam met meer Blanke bloed as die Kokvolgelinge) het hulle ook in die gebied gevestig maar wou die gesag van die Koks nie aanvaar nie.

AI die bewoners van die gebied het as Basters bekend gestaan totdat hulle deur die sendelinge oorreed is om hulself Griekwas te noem en die naam van Klaarwater na Griekwastad te verander. Adam Kok II, wat deur die Britse owerheid in die Kaap as hoof van die Kokstam erken is, het vertroue in die sendelinge verloor en weggetrek na die teenswoordige Philippolis in die Vrystaat.

Sy broer, Cornel is, het hom oos van die Vaalrivier in die sogenaamde [[Campbell-gronde|Campbell gronde]] gevestig. Kort daarna is [[Andries Waterboer]] by [[Griekwastad]] deur die Britte as hoof van al die Griekwas aangewys. Adam Kok II is in 1837 deur sy seun, Adam III, as hoof van die Kokstam opgevolg. Teen die tyd het die Groot Trek die gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier, bekend as Transoranje, in beroering gebring.

Die [[Griekwas (stam)|Griekwas]] in die weste wou hul onafhanklikheid behou en het die Blanke indringing as 'n gevaar beskou. Hulle het nogtans van hul grond aan die Blanke boere verhuur. In die ooste het die Basoeto's onder leiding van Mosjesj voortdurend met kleiner stamme so os die Baralongs getwis en planne beraam om die gebied wes van die [[Caledonrivier]] in besit te neem. In die suide was die Blanke trekboere lojaal teenoor die Britse owerheid en het hulself as onderdane van die Kaapkolonie beskou.

Daarenteen wou die Trekkers wat hulle in die noorde van Transoranje gevestig het, niks met die Britse owerheid te doen hê nie. Adam Kok het steun van die invloedryke Britse sendeling, dr. [[John Philip|John Philip]], ontvang. Op aanbeveling van Philip het die Kaapse goewerneur, sir [[George Thomas Napier|George Napier]], in 1843 'n verdrag met Kok gesluit waarvolgens Kok se onafhanklikheid deur Brittanje erken is. Kok moes wet en orde in sy gebied handhaaf en sou Britse beskerming geniet. 'n Soortgelyke verdrag is met [[Mosjesj]] gesluit. Die verdrae was deel van die sogenaamde verdragstaatstelsel waarvolgens vriendelike Nie-Blanke state as buffers aan die Kaapkolonie se grense moes dien. Verdrae is ook met opperhoofde langs die Oosgrens en met Faku van [[Pondoland]] gesluit.

Die verdrag van 1843 het Adam Kok se grondbesit vasgestel as die gebied tussen die Oranje- en die [[Modderrivier]]. Die Blankes in die gebied was nie bereid om die gesag van 'n Nie-Blanke te aanvaar nie en was ontevrede oor die beskerming wat Kok van Brittanje ontvang het. Toe Kok in 1845 'n Blanke boer laat arresteer omdat hy twee Griekwas gegesel het, het die Boere ʼn kommando onder aanvoering van Jan Mocke, leier van die Trekkers by die [[Vetrivier (Vrystaat, lat -28,51, long 26,78)|Vetrivier]], teen die Griekwas op die been gebring.

Hy het hom op die plaas Bloemfontein gevestig, van waar hy die vrede in die gebied moes bewaar. Warden het nie oor die nodige militêre mag beskik om wet en orde te handhaaf nie en het geen steun van die Trekkers in die noorde ontvang nie. Die onrus in die gebied het voortgeduur en in Februarie 1848 het Maitland se opvolger, sir Henry Smith, Transoranje namens Brittanje geannekseer. Adam Kok se gesag is daardeur tot sy onvervreembare grond beperk.

Verset deur die Trekkers onder leiding van Andries Pretorius is by die [[Slag van Boomplaats]] (1848) beëindig. Verskeie faktore het daartoe bygedra dat Brittanje besluit het om hom aan Transoranje te onttrek en die onafhanklikheid van die Trekkers tussen die Oranje- en die Vaalrivier te erken ([[Bloemfontein-konvensie|Bloemfonteinkonvensie]], 1854). Brittanje het onderneem om geen verdere verdrae met Nie-Blankes noord van die Oranje te sluit nie maar het sy verdrag met Kok behou.

Die verdrag is egter so gewysig dat Kok grond in sy onvervreembare gebied ook kon verkoop. In 1857 het Adam Kok die Campbell gronde van sy oom Cornelis geërf, maar teen 1861 het hy al sy grond in die Vrystaat, insluitende die Campbell gronde, vir 4000 pond aan die Boere verkoop. Die Kaapse goewerneur, sir [[George Grey]], het die sogenaamde Niemandsland (die huidige Griekwaland-Oos) aan Kok beskikbaar gestel en sowat 2000 Griekwas het daarheen getrek. Daar het hulle met behulp van die sendelinge [[Andrew Murray]] en [[William Dower]] Kokstad gestig en onafhanklikheid geniet.