|
== Lewe en werk ==
Adam Tas is in [[Nederland]] gebore as seun van Jan Tas en Margaretha Geertruyd Lindenhovius. Een van sy tantes trou met die [[Duitser]] Henning Hüsing, ’n boer oorspronklik van [[Hamburg]], wat na die Kaap emigreer op soek na sy fortuin. In 1697 volg Adam hulle en woon aanvanklik by hulle op Meerlust, hullehul [[Stellenbosch|Stellenbosse]] woning. Aanvanklik hou Tas hom besig met die sekretariswerksekretariële vanwerk vir sy oom se boerdery, maar word twee jaar naná sy aankoms aangestel as [[vaandrig]] in die burgerlike infanterie aangestel. Op 7 Junie 1703 trou hy met Elizabeth von Brakel, die welgestelde weduwee van Hans Jurgen (Joris) Grimpen, wat ’n aantal plase in die omgewing besit. Hy en Elizabeth het vyf kinders, maar twee issterf jonk, oorlede enterwyl twee seuns, Jan en Adriaan, en ’n dogter, Sara Margaretha, wordvolwassenheid grootbereik.
Tas word naná sy huwelik sekretaris van die Broederschap, ’n groep boere wat die [[Verenigde Oos-Indiese Kompanjie]] ([[VOC]]) se administrasie aan die Kaap, onder leiding van goewerneur [[Willem Adriaan van der Stel]], as korrup beskou. Hulle trekstel ’n petisie op, die “''Klachtscrift''”, waarin hulle plaaslike ampsdraers daarvan beskuldig dat hulle magte misbruik deur handelskontrakte toe te ken wat nie hullehul eie konflik van belange in ag neem nie, en 63 van die 550 Kaapse Vryburgers teken dit. Sonder om die plaaslike amptenare daarvan in kennis te stel, word die petisie direk na die VOC se hoofkwartierehoofkwartier in [[Amsterdam]] in [[Nederland]] gestuur. Die skeepsdokter en digter Abraham Bogaert, wie se skip die Kaap aangedoen het op pad na Nederland vanaf [[Batavia]], neem die petisie op 4 April 1706 aan boord na die VOC. Tas word op 28 Februarie 1706 gearresteer en in kettings na [[Kaapstad]] geneem waar hy van opstand aangekla word.
NaNá skuldigbevinding word Tas in die Swart Gat (’n klam donker sel wat nie lig inlaat nie) in die [[Kasteel die Goeie Hoop|Kasteel van Goeie Hoop]] in Kaapstad gevange gehou. Aangesien ongeveer die helfte (31) van die ondertekenaars van die petisie [[Franse Hugenote]] was en Nederland in hierdie tyd in ’n oorlog met [[Frankryk]] betrokke was, raak die VOC owerhede-owerheid in Amsterdam later bekommerd oor die petisie. Hulle vrees dat verdere ongelukkigheid sommige van hierdie Vryburgers kan oorreed om spioene vir Frankryk te word. Die VOC ontslaan dus vir Van der Stel en gelas op 23 April 1707 sy terugkeer na Nederland. VerderVoorts is VOC -amptenare hierna verbied om enige eiendom aan die Kaap van Goeie Hoop te besit. Dertien maande naná sy gevangeneming teken Tas ’n dokument watwaarin hy sy besware teen die administrasie terugtrek en hy word vrygelaat. Hy keer terug na sy plaas [[Libertas]] (Latyn vir “vryheid”), wat nou ’n addisionele betekenis kry: “Tas is vry!” In ’n poging om sy naam te suiwer stel die goewerneur later sy eie dokument op, die “''Korte-Deductie''”, waarin hy antwoord op die aanklagte van die Vryburgers. Adam Tas stel in 1711 saam met Jakob van der Heiden die “''Contra-Deductie''” op, waarin hulle die aantygings van goewerneur Willem Adriaan van der Stel in sy “''Korte-Deductie''” weerlê en hierdie dokument word weer deur Abraham Bogaert na HollandNederland vervoergeneem. Bogaert skryf volgens agtiendeooreenkomstig agttiende-eeuse modegebruik ’n inleidende vers hiervoor, naamlik “''Op de Contra­deductie der Kaapsche Voort plantelingen, uitgegeven door Jakob van der Heiden, en Adam Tas''”, waarin hy kommentaar lewer oor die karakter en die geskrifte van die genoemde skrywers. Hierdie gedig word in Gerrit Komrij se bloemlesing, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, opgeneem. Adam Tas se vrou sterf in 1714 en Tas trou daarna weer, hierdie keer op 25 November 1715 met Johanna Koevaal van Leerdam, wat hom in 1718 ontval. Teen die einde van sy lewe is hy een van die Heemraadslede vir Stellenbosch en [[Drakenstein Plaaslike Munisipaliteit|Drakenstein]] en by die jaarlikse opname van die besittings van die koloniste een van die gekommitteerdes vir die Kompanjie. Adam Tas is in Junie 1722 oorlede.
== Skryfwerk ==
|
