Leon Trotsky: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Spellings, besig
Taal, besig
Lyn 40:
}}
 
'''Leo(n) Trotsky''' of '''Ljef Trotski''' ([[Russies]]: Лев Троцкий), gebore as '''Leiba Dawidowitsj Bronsjtein''' (Russies: Лейба Давидович Бронштейн; Janifka, [[Russiese Ryk]], 7 November 1879 - Coyoacán, suid van [[Meksiko-Stad]], 21 Augustus 1940) was 'n [[Russiese]] marxistieseMarxistiese revolusionêrrewolusionêr en teoretikus, Sowjetpolitikus en die stigter en eerste leier van die [[Rooi Leër]].
 
Trotsky was aanvanklik 'n aanhanger van die faksie van die [[Mensjewis|Mensjewistiese]] internasionale organisasies van die [[Russiese Sosiaal-Demokratiese Arbeidersparty]]. Hy het net voor die Oktoberrevolusie[[Oktoberrewolusie]] van 1917 by die [[Bolsjewis|Bolsjewiste]] aangesluit, en uiteindelik 'n leier binnein dié party geword. Tydens die begin dae van die [[Sowjetunie]] het hy eers as Volkskommissarisvolkskommissaris van Buitelandsebuitelandse Sakesake en later as stigter en aanvoerder van die Rooi Leër as Volkskommissarisvolkskommissaris van Militêremilitêre en Maritiememaritieme Sakesake. Hy was 'n belangrike figuur in die Bolsjewistiese oorwinning van die Russiese Burgeroorlog. Ook was hy een van die eerste lede van die Politburo.
 
Na die lei van 'n mislukte stryd van die linkse opposisie teen die beleid en die opkoms van [[Josef Stalin]] in die jare 1920 en die toenemende rol van die burokrasie in die Sowjetunie, is Trotsky agtereenvolgens uitgeskop ([[1927]]), uit die [[Kommunistiese Party van die Sowjetunie]] en uiteindelik verban uit die Sowjetunie ([[1929]]). As hoof van die Vierde Internasionale, blygaan Trotsky in ballingskap in [[Mexiko]] voort met die voer van opposisieteenstand teen die Stalinistiese burokrasie in die Sowjetunie. Trotsky was al vroeg 'n voorstander van die ingryping van die Rooi Leër teen die Europese [[fascisme]], en daarom was hy in die laat jare 1930 teen Stalin se [[Molotof-Ribbentrop-verdrag]] (Nie-aggressie-verdragnieaggressieverdrag) met [[Adolf Hitler]]. Hy is vermoor op bevel van Stalin in Meksiko, deur Ramón Mercader, 'n Spaans-Russiese agent. Die grootste deel van sy familie word ook vermoor.
 
Trotsky se idees, wat strydig is met die teorieë van die stalinismeStalinisme, vorm die basis van die [[trotskyȉsmeTrotskyȉsme]], 'n belangrike stroom binne die marxismeMarxisme. Hy was een van die min Sowjet-politiciSowjetpolitici wat nie gerehabiliteer is deur die regering van [[Nikita Chroesjtsjof]] nie. Sy boeke is egter vrygestelin die laat jare 1980 vir publikasie in die Sowjetunie in die laat jare 1980uitgereik. Uiteindelik word hy in 2001 gerehabiliteer.
 
== Biografie ==
=== Vroeë lewe ===
[[Lêer:Leo Trotzki 1888.jpg|duimnael|links|upright|Leon Trotsky in 1888]]
Trotsky het grootgeword in 'n [[Jood]]se familie inop die dorpie JanivkaJanifka, wat tans in die [[Oekraïne]] geleë is. Toe hy sewentien was, was sluit hy aan by die Russiese Sosiaal-Demokratiese Arbeidersparty. Twee jaar later word hy vir die eerste keer gearresteer weens revolusionêrerewolusionêre aktiwiteite. Na 'n paar maande in eensame opsluiting is hy verban na [[Siberië]]. Hy het geslaag om te ontsnap en gaan na [[Londen]]. Op die Tweede Kongres van die Russiese Sosiaal-Demokratiese Arbeidersparty in Londen in [[1903]] het hy hom by die Mensjewiste aangesluit - iets wat Stalin later teen hom sou gebruik. In September 1904 het Trotsky afstand van die Mensjewiste verlaat omdat hulle gekies kieshet om met die Russiese liberale saam te wil saamwerkwerk. Trotsky noem homself in die tydperk 1904 tot 1917 'n "nieniefaksie-faksie ondersteunende sosiaaldemokraat", dit wil sê 'n lid van die RSDAP wat geen keuse gemaak het tussen die strome nie, en pleit vir 'n versoening van die [[Mensjewiste]] en [[Bolsjewiste]]. [[VladimirWladimir Lenin]] was booswoedend oor dieTrotsky se keuse van Trotsky en skelhet hom uit vir 'n Judas , skurk en swynuitgeskel.
 
In [[Sint-Petersburg]] het hy in [[1905]] die leiding van die eerste Sowjet op homself geneem. Hy is weer gearresteer en weer na Siberië verban, maar weer het hy ontsnap. Trotsky bring as revolusionêre aktivis en ballingskapbanneling 'n paar jaar in [[Europa]] deur. Weens die stigting van 'n kommunistieseKommunistiese organisasie in [[Parys]], word hy uit [[Frankryk]] gesit. Trotsky vertrek na die [[VSA]] en vandaanvan daar komgaan hy in [[Mei]] [[1917]] weer na Sint-Petersburg (wat inmiddelsintussen tot Petrograd heet)hernoem gegaanis), waar hy die voorsitter van die plaaslike Sowjetsowjet word.
 
=== Oktoberrewolusie ===
[[Lêer:LeonTrotsky1897.jpg|duimnael|links|upright|Leon Trotsky in 1897]]
GedurendeTydens die Oktoberrewolusie het Trotsky hom by die Bolsjewiste aangesluit en wordhet hy een van die nouste medewerkers van Lenin geword. Trotsky is tot Volkskommissarisvolkskommissaris vir Buitenlandsebuitenlandse Sakesake benoem en onderhandel by die Vrede van Brest-Litovsk namens die Russe met die Duitsers en Oostenryk-Hongare. Deur interne verdeeldheid in die Sowjet-regeringSowjetregering en inskrywingsfoute van Trotsky het dit in die eerste instansie misluk, waardeur die oorlog langer duurgeduur het as wat nodig was, en Rusland moes uiteindelik met baie ongunstige bepalings skik. Trotsky en verskillende faksies in die Sowjet-regeringSowjetregering (die sogenaamde linkse kommuniste en linkse sosialistiese revolutionêres) hoop dat in Duitsland 'n [[revolusie]] in Duitsland sou uitbreek, sodat die land die kant van Rusland sou kies in die oorlog, met 'n pan-Europese revolusionêre oorlog uiteindelik tot gevolg.
 
Stalin het vanaf die begin 'n hekel gehad in Trotsky, en Trotsky in hom. Die Georgiese arbeider en die Joodse intellektueleintellektueel kon, gesien hul verskillende karakters, nie saamwerk nie. Trotsky verneder Stalin met sy retoriek, een keer selfs in die openbaar. Stalin noem Trotsky 'n "kampioen met valsspierevals spiere", en verwyt hom dat hy slegs aangesluit het toe die Bolsjewiste die stryd gewen het. Lenin moes dikwels tussenbeide komtree waaren hyhet dikwels vir Stalin opkomopgekom.
 
=== Opperbevelhebber van die Rooi Leër ===
[[Lêer:LeTrotskyDB.jpg|duimnael|upright|Leon Trotsky in 1918]]
Die mislukking van die onlangsekort opgerigtevoorheen gestigte [[Rooi Leër]] om die Duitse offensief van [[Februarie]] [[1918]] af te slaanweer, ontbloot hul swakheid: onvoldoende getalle, gebrek aan ervare beamptes,amptenare en die byna volledigetotale afwesigheid van koördinasie en gehoorsaamheid. Die seelui van die gevierde en gevreesde Baltiese Vloot slaan op die vlug vir die Duitse leër teby [[Narva]]. Die opvatting dat die Sowjetstaat 'n doeltreffende volhoubare of op militêre gebaseerde weermag sou kon bouopbou, is hierdeur ernstig ondermyn. Trotsky was een van die eerste leiers van die Bolsjewiste wat hierdie probleem ingesien het en hy pleit vir die oprigting van 'n militêre raad van voormalige Russiese generaals wat diens sou doen as 'n adviesorgaan.
 
Lenin en die sentrale kommitee van die Bolsjewiste het op [[4 Maart]] 1918 besluit oor die oprigting van die Hoë Militêre Raad. Op [[13 Maart]] 1918 is Trotsky se ontslag as Volkskommissarisvolkskommissaris virvan Buitelandsebuitelandse Sakesake amptelik aanvaar en is hy benoem tot Volkskommissarisvolkskommissaris vir die Leërleër en Maritiememaritieme Aangeleenthedeaangeleenthede en tot voorsitter van die Hoë Militêre Raad. Die funksie van hoofkommandant is afgeskaf en Trotsky het die volledige beheer oor die Rooi Leër ontvangoorgeneem. Hy hoefwas net aanspreeklik te wees teenooraan die leidingleiers van die Kommunistiese Party, waarvan die Linkselinkse Sosiaal-Revolusionêre bondgenote die regering verlaat het na 'n konflik oor die verdrag van Brest-LitovskLitofsk. Trotsky spandeer die res van die burgeroorlog aan die omskep van die versnipperde Leërleër, bestaande uit klein, baie onafhanklike afdelings, tot 'n groot, gedissiplineerde, doelmatige militêre masjien ter verdediging van die Revolusierevolusie. Hy bly hierdie beleid deur sy lewe verdedig.
 
Uiteindelik sou driekwart van die hoër amptenare in die Rooi Leër afkomstig wees uit die voormalige tsaristiese offisierkorps. Ook voer Trotsky algemene diensplig in en dit lei tot kritiek omdat die diensplig sou lei tot 'n groot instroominstroming van boere en dat daar dan relatief minder arbeiders in die Rooi Leër sou wees. Die voltallige bolsjewistieseBolsjewistiese leierskap van die Rooi Leër het baie teen die planne van Trotsky betoog en stap uiteindelik uit. Hulle het bevind dat die Rooi Leër slegs moes bestaan uit toegewyde revolusionêresrewolusionêre, geskool moes wees in propaganda, en verkose offisiere moes hê. Hulle het voormalige offisiere en generaals as moontlike verraaiers gesienbeskou wat uit die nuwe weermag geweer moes word. Hul sieninge was gedurende die Russiese burgeroorlogBurgeroorlog gewild byonder baie Bolsjewiste en hul aanhangers was vir Trotsky 'n konstante doring in die oogvlees. Hierdie ontevredenheid oor die beleid van Trotsky bestaande uit streng dissipline, dienspligtigheid en steun op nie-kommunistieseniekommunistiese militêre kundiges, lei tot die Militêre Opposisie, wat einde 1918-1919 aktief was binne die Kommunistiese Party. Trotsky eis dat lede van die Militêre Opposisie gesensureer sou moet word en dat hulle geen enkele artikel oor hierdie onderwerp meer as gepubliseer moet wordpubliseer nie. Ook eis Trotsky dat Stalin uit die suidelike front verwyder sou word waar Stalinhy tientalle amptenare van die Rooi Leër doodgeskiet het. DaarGeen optrede is geendeur aksiesdie partybestuur teen Stalin geneem deur die party bestuurnie.
 
=== Burgeroorlog ===
[[Lêer:Trotsky Leon.jpg|duimnael|Trotsky as Rooi Leër leier]]
In Mei-Junie 1918 het die [[Tsjetsjnië |Tsjetsjniese]] Legioen op die roete tussen die Europese Rusland en [[VladivostokWladiwostok]] in opstand teen die Sowjet-regeringSowjetregering gekom. Hierdeur verloor die Bolsjewiste die grootste deel van die gebied van die land. Die verset word steeds beter georganiseer en 'n groot deel van die leër se deskundiges stap oor. Trotsky en die regering het gereageer met 'n omvattende mobilisering wat die grootte van die Rooi Leër van minder as 300  000 in Mei 1918, natot 1  miljoen in Oktober gebringsou hetopstoot, en daar is politieke kommissarisse in die weermag ingestel. Hierdie laasteLaasgenoemde moes die lojaliteit van die militêre deskundiges (grotendeels voormalige offisiere uit die keiserlike leër) verseker en hulle bevele saam met hulle onderskryf.
 
Die Rooi Leër het uiteindelik - met moeite - die Wit Leër verslaan. Ook het dit die Bolsjewistiese regering te kampe gehad met stakings van arbeiders en opstande van boere, wat met die Rooi Terreur onderdruk is deur sowel die Rooi Leër onder leiding van Trotsky as die [[Tsjeka]] onder leiding van Feliks Dzerzjinski. Na die oorwiningoorwinning oor Denikin en Joedenitsj einde [[1919]], verskuif die aandag van die Sowjet-regering na die ekonomiese sake en Trotsky bestee die winter van 1919-1920 in die [[ekonomiese streek Oeral| Oeral streekOeralstreek]] om te probeer om die [[ekonomie]] daar weer op te righerstel. Gebaseer op sy ervarings in die streek het hy voorgestel om af te stapsien van die oorlogskommunisme, wat onder anderemeer die beslaglegging van graan behels, en die graanmark gedeeltelik weer te begin. Maar Lenin wou nog nie van die oorlogskommunisme afstapafsien nie en die voorstel is verwerp. In die plek daarvan is Trotsky aan die hoof gestel van die spoorweë (terwyl hy die beheer oor die Rooi Leër behou het), waar hy die beleid van die militarisering van die arbeid ingestel het. Pas inIn [[1921]] sou 'n ondergang van die ekonomie en opstande Lenin en die res van die leidingBolsjewistiese van die Bolsjewisteleiers dwing om van die oorlogskommunisme af te stap en te vervang deur die [[Nuwe Ekonomiese Beleid]].
 
Tydens die Burgeroorlog, waarin die stad Tsaritsin (later Stalingrad, nou [[Wolgograd]]) beleër is, ontstaan weer 'n konflik tussen Stalin en Trotsky, hierdie keer oor die bevoorrading. Opnuut wen Trotsky hierdie rusie, aangesien die militêre leiers met hom eens was. Lenin het egter verseker dat Stalin eervol kon terugkom na [[Moskou]].