Xhosas

Geskiedenis

Die Xhosa het hulle aanvanklik in Zoeloeland gevestig en later - as gevolg van stamkonflik - suidwaarts beweeg en hulle in die Transkei en Ciskei gevestig. Hulle bestaan uit verskeie stamme, insluitend die Pondo, Thembu, Pondomise, Gcaleka en Bhaca. Baie van hulle woon verspreid buite hierdie gebiede, hoofsaaklik as gevolg van 'n voorspelling wat in die middel-1850's gemaak is. Hierdie voorspelling staan bekend as Nongqawuse, vernoem na 'n jong meisie wat in 1856 'n visioen van die voorvaderlike krygers ontvang het. Hul boodskap was dat sy aan haar mense moes vertel dat die son op 'n sekere dag bloedrooi sal wees en om twaalfuur die middag swart sou word en die wit setlaars sou vernietig. Om hierdie visioen te gehoorsaam, moes hulle al hul "onrein" beeste en landerye vernietig. Daarna sou vetter troppe vee en gewasse uit die grond verrys en hul verliese vergoed. Binne maande ná die vernietiging van hierdie lewensbronne het tienduisende mense gesterf, wat die einde van die Xhosa as 'n magtige nasie tot gevolg gehad het. Die Xhosa het 'n trotse militêre geskiedenis: nòg die magtige Shaka Zoeloe, nòg die wit setlaars van die negentiende eeu kon hulle verslaan.

Vandag

Die opvallende kleure van hul komberse, wat hulle as mantels dra (tradisioneel met rooi oker gekleur en verskillend van stamgroep tot stamgroep), het aan hulle die naam "Rooikombersmense" besorg. Hierdie rooi oker dui ook die spesifieke status en tradisie van die vrou aan en word ook as skoonheidsmiddel gebruik. Die Xhosa word egter nie geroem vir hul puik vakmanskap nie. In der waarheid vervaardig hulle nooit hul eie huishoudelike erdewerk nie. Nogtans bly hul versiering van rooi oker, kralewerk en oordadige pype, wat kenmerkend van hul kultuur is, tradisionele drag. Dit is interessant dat die vroue se pype baie langer is as dié van die mans en wel om 'n goeie rede - hul indrukwekkende lengte verseker dat die as nie op die babas op hul skote of aan die bors val nie! Daar is baie heilige rituele en seremonies wat met die Xhosa geassosieer word, soos die inisiasie van jong seuns, genaamd khwetha - 'n drie maande lange periode van afsondering waartydens die ingewydes hul naakte liggame met wit klei smeer en hulle bedek is met slegs 'n karos of diervel. Nog 'n interessante aspek is die feit dat Suid-Afrika se nasionale voël, die grasieuse kuifkopbloukraanvoël, vir die Xhosa 'n heilige en beskermde voël is.