Vonkprop: Verskil tussen weergawes

 

==Bedryf==

 

Die hitte en drukkrag veroorsaak dat die gasse met mekaar reageer en lei tot die vorming van 'n klein vuurbal in die [[vonkgaping]]. Die grootte van die vuurbal hang af van die samestelling van die mengsel tussen die elektrodes en die mate van turbulensie in die verbrandingskamer ten tye van die vonk. 'n Klein vlamkern sal veroorsaak dat die enjin sal loop asof die tydreëling vertraag is en 'n groter een sal hom laat loop asof die tydreëling vervroeg is vir daardie spesifiek verbrandingsiklus.

Die metaalomhulsel van die vonkprop dra die wringkrag wat uitgeoefen word wanneer die vonkprop vasgedraai word en dien om hitte vanaf die isolator na die silinderkop weg te gelei. Verder dien dit ook as aarding vir die vonke wat vanaf die middelste elektrode na die kant-elektrode toe spring.

 

Die punt van die isolator wat die middelste elektrode binne-in die verbrandingskamer omring het 'n direkte invloed op die werkverrigting van die vonkprop en beïnvloed veral die hitte-bestek waarin die vonkprop aangewend kan word.

 

Die middelste elektrode kan van [[koper]], [[nikkel]]-[[yster]] of [[edelmetaal|edelmetale]] gemaak word. Die middelste elektrode word gewoonlik ontwerp om elektrone af te gee (die [[katode]]) omdat dit (normaalweg) die warmste deel van die vonkprop is en dit makliker is om elektrone vanaf 'n warm oppervlak vry te stel. Elektrone word ook makliker vrygestel vanaf skerp punt of rand eerder as vanaf 'n plat oppervlak. Dit sou dus makliker wees om die vonk op 'n skerp gepunte elektrode te laat ontstaan maar so 'n elektrode sou baie gou verweer. Die vonke veroorsaak geleidelik verweer van die elektrode en dit is om hierdie rede dat vonkproppe met gereelde diensintervalle vervang word. Die ontwikkeling van hoë temperatuur edelmetaal elektrodes (wat metale soos onder andere [[platinum]] gebruik) maak die gebruik van 'n kleiner middel-elektrode met skerper randtjies maar wat nie smelt of verweer nie. Die kleiner elektrode absorbeer ook minder hitte vanaf die vonk en die aanvanklike vlamenergie. Die tipe vonkproppe laat dus heelwat langer diensintervalle toe.

Vonkproppe word tipies ontwerp om 'n vonkgaping te hê wat deur 'n werktuigkundige wat die installasie doen, verstel kan word deur eenvoudig die grondelektrode te buig om dit verder of nader aan die middel-elektrode te bring. Daar kan nie aanvaar word dat vonkproppe in die fabriek reeds korrek verstel is nie aangesien baie vonkproppe veeldoelige aanwendings het en in verskeie enjins met verskillende gapingvereistes gebruik kan word. Doelgemaakte [[Meting|maatstafies]] is beskikbaar om die presiese gaping vas te stel (Let wel die stafies is rond en word verkies bo die [[maatplaatjie]]s met die plat lemme wat tipies gebruik word om [[vonkverdeler]]s se punte of [[stootklep|stootklepslag]] te meet vanweë die vorm van die elektrodes). Met moderne enjintegnologie waar elektroniese vonkverdelers en gerekenariseerde [[brandstofinspuiting]] algemeen aangewend word, is die gapings heelwat groter as in die tydperk van [[vergasser]]s en stroombreker vonkverdelers, tot so 'n mate dat vonkprop maattoerusting van daardie era gans te klein is om die gapings op 'n moderne motor se vonkproppe te meet.

 

Die verstelling kan redelik krities wees en 'n enjin met swak verstelde vonkproppe kan sleg loop of selfs glad nie. 'n Te nou gaping mag 'n te klein of swak vonkie afgee wat onvoldoende kan wees om die lug-brandstof mengsel behoorlik te ontsteek, terwyl 'n te wye gaping kan verhoed dat die vonkprop glad nie vuur nie. In ieder geval kan 'n vonkprop wat slegs met tussenposes faal nie dadelik opgemerk word nie maar net waarneembaar wees in die verswakking van die enjin se werkverrigting en brandstofverbruik. Soos die vonkprop ouer word en die punt van die metaalelektrode verweer sal die gaping neig om groter te word en daarom sal ervare werktuigkundiges die gaping op die vervaardiger se minimum vereiste gaping stel eerder as in die middel van die aanvaarde bestek om 'n langer lewensduur vir die vonkprop te verseker.

 

Met die jare het verskeie ontwerpe op die basiese vonkprop ontwerp ontstaan in 'n poging om beter ontsteking, langer lewensduur of beide te verseker. Sulke variasies sluit die gebruik van drie eweredig gespasieërde grondelektrodes rondom die middel-elektrode in asook die gebruik van 'n V-vormige keep in die punt van die grondelektrode.

 

Die lengte van die skroefdraad gedeeldte van die prop moet ook pas by die dikte van die silinderkop. As 'n vonkprop te ver in die verbrandingskamer insteek mag dit deur die suier getref word en interne skade veroorsaak. Indien die vonkprop nie deur die suier getref word nie kan die skerp rande van die skroefdraad as puntbronne vir hitte dien wat vroeë ontsteking in die hand werk; verder kan neerslae in die voë van die skroefdraad dit moeilik maak om die vonkprop te verwyder tot so 'n mate dat die aluminium silinderkoppe beskadig kan word tydens die verwydering daarvan. Die vonkprop se werkverrigting kan ook negatief daardeur beïnvloed word.

 

Die bedryfstemperatuur van 'n vonkprop is die werklike fisiese temperatuur aan die punt van die vonkprop in 'n lopende enjin. Dit word bepaal deur 'n aantal faktore maar hoofsaaklik deur die temperatuur binne in die verbrandingskamer. Daar is geen direkte verwantskap tussen die werklike temperatuur aan die punt van die prop en die vonkspanning nie. Die maksimum temperatuur en druk in 'n enjin word bereik wanneer 'n enjin by sy piek wringkrag uitset bedryf word. Die temperatuur van die isolator reageer op die termiese omstandighede waaraan dit in die verbrandingskamer blootgestel word. As die punt van die vonkprop te warm word kan dit vroeë ontsteking veroorsaak en [[Enjin klop|klop]] veroorsaak wat skade tot gevolg mag hê. As dit te koud is kan neerslae wat elektrisiteit gelei op die isolator vorm en 'n verlies aan vonkenergie teweeg bring of selfs 'n kortsluitng in die ontstekingsbaan veroorsaak.