Moderniseringsteorie: Verskil tussen weergawes

ontwrig.

 

Die opkoms van die nuwe nywerheid wat in so 'n groot mate van stoomkrag afhanklik was, het tot gevolg gehad dat die bevolking nou na die omgewing van die steenkool- en ystervelde aangetrek is. Lancashire en die West Riding van Yorkshire het die digsbevolkte distrikte in Engeland geword, en die verhuising van die bevolking het gelei tot die opkoms van nuwe nywerheidstede soos Leeds, Manchester, Huddersfield en Sheffield, asook Birmingham, wat die belangrike posisie ingeneem het wat voorheen deur die suidooste en suidweste beklee is. Die vooruitsig op werk in hierdie stede het baie van die mense aangelok wat van hulle grond verdryf was deur die vernietiging van die ooplandstelsel van boerdery en wat nie na die Nuwe Wêreld of Australië verhuis het nie.

 

Die maatskaplike toestande in dié stede wat so vinnig gegroei het, was betreurenswaardig. Huise was sleg gebou, en geen poging is hoegenaamd aangewend om die mees elementêre gesondheidsmaatreëls toe te pas nie. Met verloop van tyd het die toestand vererger namate meer mense na die stede gestroom het. Die opkoms van Manchester en naburige dorpe, byvoorbeeld, het die lug kilometers ver verpes, die waterstrome besoedel en die plantegroei vernietig. Die geboortesyfer het vinnig gestyg, maar die kindersterfte sowel as die algemene sterftesyfer was net so hoog. Siektes was baie algemeen, wat heeltemal te verstaan was. Selfs in 1844 het `n kommissie wat aangestel was om die lewenstoestande in verskeie stede te ondersoek, onder andere die oorbevolkte toestand in 'n sekere agterplaas in Leeds beskryf en daarby gevoeg dat vyf-en-sewentig wavragte mis, wat jare lank onaangeraak daar gelê het, verwyder moes word. Die eiendom waarvan hierdie agterplaas 'n deel was, het, na bewering, die beste rente van alle eiendomme in die stad opgelewer. Die koste van lewensonderhoud was ook aan die toeneem. Na die einde van die Napoleontiese oorloë was die koringboere bevrees dat daar te veel koring uit die Oosseelande ingevoer sou word, en dat die pryse dus sou daal wanneer dié invoerhandel weer hervat word. Die regering het dus in 1815 'n wet laat aanneem waarvolgens geen koring sou mag ingevoer word nie solank die binnelandse prys minder as tagtig sjielings per kwart ton was. Dit het die grondeienaars beskerm, maar die arbeiders het daaronder gely, want die brood se prys is hoog gehou. Aangesien dronkenskap algemeen was, was die sedelike peil laag. Brittanje se strafkode was nog baie streng, en mense kon vir geringe oortredings in die tronk gestop word. Die gevangenisse, destyds veel talryker as vandag, was gedurig vol.

 

In die fabrieke self was die toestand aanvanklik nie beter nie. Die gesinslewe was verbrokkel, en die arbeiders kon vergelyk word met slawe, want hulle is behandel bloot as soveel arbeidskrag om "gebruik te word na goeddunke van, en onder voorwaardes opgelê deur, hul base".

Die vorige intieme verhouding wat in die huisnywerheid bestaan het, het verdwyn, en daar het 'n wye kloof tussen kapitaal en arbeid ontstaan. Daar was baie werkloses, en die mededinging was so skerp dat, vergeleke met die prys van brood, die lone beroerd laag was. Die werkure was lank, dikwels tot dertien of selfs veertien uur per dag. In die fabrieke is daar 'n stelsel van arbeidsverdeling ontwikkel ten einde produksiekoste te verminder. `n Persoon sou voltyds besig wees met die vervaardiging van een enkele onderdeel van 'n artikel. Onder die vorige stelsel sou al die verskillende stadiums deur een persoon se hande gegaan het. Hierdie spesialisering het die arbeider se lewe eentonig en vervelend gemaak. Die werklike toestande in die fabrieke was ook nie bevorderlik vir goeie gesondheid nie, want baie van hulle was swak verlig, swak geventileer en klam. Ongelukke het ook baie dikwels voorgekom, want daar was geen beskerming teen gevaarlike masjinerie nie. Al hierdie euwels was die uitvloeisel van die sogenaamde fabriekstelsel.

Daar moet egter nie gedink word dat die verandering om in die fabrieke te werk vir die arbeider altyd net 'n ramp was nie. Wewers het voorheen in klam, bedompige kelders gewerk. Ook was die lone wat aan hierdie mense betaal is, in 1840 in sekere opsigte hoër as wat hulle ontvang het toe hulle tuis gewerk het. Aangesien hulle in die stede saamgetrek was, het dit vir hulle moontlik geword om saam te span om van hulle werkgewers beter lewensvoorwaardes, 'n standaardloon en korter werkure te eis.

 

Omdat dit swak besoldig was, is die arbeid van vroue en kinders deur die werkgewers uitgebuit. Die kinders van arm ouers is in fabrieke saamgehok as lappers (persone wat die gebreekte drade in die masjiene weer aanmekaar las). Selfs kindertjies van die ouderdom van vier en vyf jaar is gebruik om die afvalkatoen van die vloer af op te tel, en hulle moes van vyf- of sesuur in die oggend tot sewe- of agtuur in die aand werk, met kort onderbrekings vir maaltye. Die blaam vir hierdie toestand het nie net op die werkgewers gerus nie, want die ouers het hul kinders van hul jongste jare af as potensiële loontrekkers beskou. In die myne was die toestand nog erger. Hier moes vroue en seuns die steenkooltrokke deur die gangetjies trek waarvan party so laag was dat slegs klein kindertjies daardeur kon gaan. Die toestande waaronder die kinders in die myne gewerk het, was so sleg dat die sterftesyfer onder hulle in sommige gevalle vier of vyf maal so hoog was as in die nywerheidsdistrikte.

 

Aanvanklik is niks gedoen om die nood en ellende van die arbeidersklasse te versag nie. Kinderarbeid is eers nie as 'n euwel beskou nie. Dit moet toegeskryf word aan die feit dat die Regering teen die einde van die agttiende eeu die regulering van die handel, wat 'n deel van die Merkantilistiese Stelsel was, laat vaar het. 'n Boek geskryf deur [[Adam Smith]], 'n professor in [[Glasgow]], met die naam "[[The Wealth of Nations]]", is in 1776 uitgegee - dieselfde jaar waarin die Amerikaners hul onafhanklikheid uitgeroep het. Smith, wat sy opvattinge op dié van 'n groep Franse ekonome, die Fisiokrate, gebaseer het, het die gedagte dat die staat industriële of handelsbedrywighede moes reguleer heftig veroordeel. Die handel moes volkome vry wees, en die beste beleid vir die staat was om elke indiwidu volkome vry te laat om sy eie voordeel te soek, mits hy nie daardeur die vryheid van ander aangetas het nie. So het dit dan gebeur dat daar 'n besliste verandering in die ekonomiese beleid plaasgevind het, en Adam Smith se opvatting dat mense toegelaat moes word om die beste vir hulleself te soek, het die grondslag van die Britse arbeids- en handelsbeleid geword, wat as die beleid van "laissez faire" bekend staan. Wette wat diensure en lone vasgestel het, is herroep sowel as wette wat beskerming aan die oorsese handel verleen het, sodat Brittanje geleidelik in die rigting van 'n vrye arbeidsmark en vryhandel beweeg het. In 1845 is die Koringwette herroep, die Skeepvaartwette is in 1849 herroep, en die beskermingsbeleid is deur William Gladstone se Vryhandelbegroting in 1860 beëindig.

 

Die onmiddellike gevolg van die nuwe handelsbeleid en die ondernemingsgees geopenbaar deur privaat ondernemings was 'n geweldige ontwikkeling van die nywerhede en die handel. Fabrikate en die oorsese handel het teen 'n vinnige tempo vermeerder gedurende die laaste helfte van die agttiende eeu en die eerste dekades van die negentiende.

In 1783 was die waarde van die uitvoer byna £14 miljoen en die invoer net oor die £11½ miljoen. Teen 1800 het hierdie syfers reeds meer as verdubbel en was die bedrae £34 miljoen en £28 miljoen onderskeidelik. Die katoeninvoer alleen het sestigvoudig toegeneem.

So het Brittanje dan teen 1815 reeds die rykste nywerheids- en handelsland van die wêreld geword. Dit was weens hierdie toename in sy rykdom en die afhanklikheid van die Europese lande van Brittanje vir fabrieksware, dat hy in staat was om die sware laste wat deur die Napoleontiese oorloë op hom gelê is, te dra. Selfs [[Napoleon]] kon nie sonder Britse fabrikate vir sy troepe klaarkom nie. Brittanje het inderdaad van 'n landbouland tot 'n groot nywerheidsland verander.

 

Die nuwe metodes van grootskaalse produksie wat die land soveel rykdom gebring het, het ook baie euwels as nasleep gehad, en die arbeidersklasse het die meeste daaronder gely. Die regerende klas is geblameer vir al die ellende, en die arbeiders het probeer saamstaan ten einde beter lone te verkry. In hierdie jare (1789-1815) het Europa die naweë van die Rewolusionêre en die Napoleontiese oorloë deurgemaak. Die Britse Regering, wat 'n rewolusionêre uitbarsting gevrees het - die aaklighede van die Franse Rewolusie was nog vars in die geheue - het steeds daarna gestreef om die arbeiders te belet om verenigings te stig ten einde hoër lone te eis. In 1799 en 1800 is wette teen die stigting van sodanige verenigings aangeneem.

Na die beëindiging van die Napoleontiese oorloë het die toestand in Brittanje nog verder versleg. Werkloosheid het toegeneem as gevolg van die verslapping in die handel en die groot aantal soldate en matrose wat van die oorloë af teruggekeer het. Lone het gedaal, en die prys van brood het as gevolg van die Koringwette gestyg. Die bekommerde arbeiders het uiting aan hul gevoelens gegee deur opstootjies te verwek, masjinerie te vernietig en hooimiede te verbrand. Manne soos William Cobbett, 'n hervormer, wat die Weekly Political Register uitgegee het, waarvan die sirkulasie tot 50 000 gestyg het nadat die prys daarvan tot twee pennies verminder is, en Henry ,,Orator" Hunt het belangrike industriële en maatskaplike hervorming bepleit. Die regering was bang vir 'n algemene rewolusie, en het baie streng onderdrukkende maatreëls toegepas. In 1819 is daar op 'n ordelike vergadering wat by Peterloo, Manchester, gehou is, deur soldate geskiet - daar was destyds geen polisie nie.