Kuba: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.7.3) (robot Bygevoeg: lez:Куба |
No edit summary |
||
Lyn 59:
== Geskiedenis ==
[[Lêer:TommyImages.com-Cuba_0959_Hatuey.jpg|thumb|
Kuba is op [[27 Oktober]] [[1492]] deur [[Christopher Columbus]] ontdek tydens sy eerste ontdekkingstog.<ref>Gott, Richard : ''Cuba A New History''. Yale University Press. p13 </ref>
Die eiland was tydens Columbus se aankoms reeds deur Indiane, ook Amerindiane genoem, bewoon. Die aantekeninge van vroeë ontdekkingsreisigers en argeologiese fondse identifiseer drie groepe: die Gaunahatabyes, die Taíno en Ciboney. Die Gaunahatabyes is die oudste van die groepe en het moontlik uit [[Noord-Amerika]] in Kuba aangekom. Sommige argeoloë en antropoloë meen egter dat hulle, soos ander Amerindiane uit [[Suid-Amerika]] via die Karibiese Eilande in Kuba aangekom het. Teen die [[Spanje|Spanjaarde]] in Kuba aangekom het het hulle in die Westelike deel van Kuba gewoon. Die Ciboney was deel van die groter Arawak groep uit Suid-Amerika. Die Ciboney was 'n steentydperk kultuur en meer gevorderd as die Gaunahatabyes. Die Ciboney was bekwame jagter-versamelaars en vissers en het, anders as die Gaunahatabyes, wat meestal in grotte gewoon het, ook primitiewe huise genaamd ''bajareques'' en ''barbacoas'' opgerig en 'n primitiewe vorm van landbou beoefen. Die Taíno's was 'n tweede, meer gevorderde, Arawak groep wat omtrent twee eeue voor die Spaanse verowering op die eiland aangekom het. Daar was moontlik beduidende koperhandel met Suid-Amerika en voorwerpe uit die vasteland is al in Taíno-omgewings ontdek.<ref>[http://museum.archanth.cam.ac.uk/IACA.WWW/amulet.htm]</ref>.
Die kus van Kuba is in [[1511]] volledig deur Sebastián de Ocampo gekarteer en in die jaar is die eerste Spaanse vesting deur Diego Velázquez de Cuéllar by Baracoa gestig. Ander dorpe, insluitend [[Havana]] (gestig in [[1515]]), het kort daarna gevolg. Die [[Spanje|Spanjaarde]] het soos elders in die Amerika's die ongeveer 100 000 inheemse bewoners wat Christendom weerstaan het onderdruk en aan slawerny onderwerp. Binne 'n enkele eeu het die inheemse bevolking so te sê as 'n aparte nasie verdwyn as gevolg van 'n kombinasie van siektes wat uit Europa ingevoer is, dwangarbeid en volksmoord. Aspekte van die omgewing se outogtone erfenis het wel deels behoue gebly deur die opkoms van 'n beduidende Mestizo bevolking. <ref name="Taino">[http://www.hartford-hwp.com/archives/41/308.html An Interview On the Taino DNA testing in Puerto Rico]. Profiles, Vol. 1, no. 2, 15
=== Koloniale Kuba ===
Lyn 72:
Kuba se ligging digby die [[VSA]] het 'n groot invloed op die land se geskiedenis gehad. In die [[19de eeu]] het politici uit die suide van Amerika planne vir Kuba se anneksasie beraam om die pro-slawerny mag in die VSA te versterk. Meeste van die tyd was daar 'n party in Kuba wat so 'n beleid ondersteun het. In [[1848]] is 'n pro-anneksasie rebellie verslaan. Daar was ook verskeie pogings deur anneksasie magte om die eiland uit [[Florida]] in te val. Meer as een poging is aangewend om Kuba by Spanje te koop. In die somer van [[1848]] het President James Knox Polk sy ambassadeur aan Spanje, Romulus Mitchell Saunders, toestemming gegee om die aankoop van Kuba te onderhandel en Spanje tot $100 miljoen aan te bied – op daardie tydstip 'n aansienlike bedrag vir 'n enkele gebied. Spanje het egter geweier om een van die land se laaste besittings in die Amerika's af te staan.
[[Lêer:Castillo del Morro Habana 2.JPG|thumb|
Die uitslag van die Amerikaanse Burgeroorlog het oënskynlik 'n einde gebring aan die pro-anneksasie bedreiging. Agitasie vir Kubaanse onafhanklikheid van Spanje het herleef wat in [[1886]] tot 'n rebellie gelei het. Dit het uitgeloop op 'n uitgerekte konflik, wat as die Tienjarige Oorlog bekend staan, tussen onafhanklikheidsgesinde magte en die Spanjaarde en hulle plaaslike bondgenote. Daar was heelwat simpatie vir die onafhanklikheidstrewe in die VSA en nie-amptelik hulpverlening is verskaf, maar die VSA het nie militêr ingegryp nie. In [[1878]] is die konflik met die Vrede van Zanjon beëindig met Spanje wat groter outonomie aan Kuba belowe het.
Lyn 87:
Onafhanklike Kuba het spoedig probleme opgetel as gevolg van faksie verskille en korrupsie onder die klein opgevoede elite en die regering se onvermoë om 'n oplossing te vind vir die maatskaplike probleme wat die Spanjaarde agtergelaat het. In [[1906]], na 'n omstrede verkiesing om Estrada Palma se opvolger te kies, het 'n gewapende rebellie uitgebreek en het die VSA sy reg op intervensie uitgeoefen. Die land is deur die VSA beset en 'n VSA goewerneur het vir drie jaar die beheer oorgeneem. In [[1908]] is selfregering herstel toe José Miguel Gómez as President verkies is. Die VSA het egter toesig van Kubaanse aangeleenthede volhou. Ten spyte van gereelde uitbrake van onrus, is grondwetlike regering tot [[1925]] gehandhaaf toe Gerardo Machado y Morales, nadat hy as President verkies is, die grondwet opgeskort het.
[[Lêer:The Great Theatre of Havana (Gran Teatro de La Habana).jpg|thumb|
Machado was 'n Kubaanse nasionalis en sy regering het heelwat plaaslike ondersteuning gehad ten spyte van die geweldadige onderdrukking van critici van die regering. Tydens sy heerskappy het Kubane beheer verkry oor hulle ekonomie en is 'n paar belangrike ontwikkelingsprojekte onderneem. Sy magsgreep is deur die [[Groot Depressie]], wat die pryse van Kuba se landbou-uitvoere afgedwing het en grootskaalse armoede veroorsaak het, verswak. In Augustus [[1933]] het elemente uit Kuba se leër 'n staatsgreep uitgevoer waarvolgens Machado afgeset is en Carlos Manuel de Céspedes, wie se vader 'n sleutelrol gespeel het in die aan die gang sit van die Tienjarige Oorlog, as President aangestel. In September het 'n tweede staatsgreep, onder leiding van Sersant [[Fulgencio Batista]], Céspedes afgeset wat gelei het tot die eerste [[Ramón Grau San Martín]] regering. Die regering het slegs 100 dae lank oorleef, maar dit het radikale liberale veranderings in die Kubaanse samelewing en die verwerping van die Platt wysinging ingelui.
Lyn 97:
=== Van Batista na Castro ===
[[Lêer:Castro_truck.jpg|thumb|
Die [[1952]] verkiesing was 'n drieledig stryd. Roberto Agramonte van die Ortodoxos party het in meningspeilings die voortou geneem, gevolg deur Dr. Aurelio Hevia van die Auténtico party met Batista wat heelwat agter hulle in derde plek gelê het in sy poging om tot die amp terug te keer. Toe dit duidelik word dat Batista weinig kans gestaan het om te wen het hy 'n staatsgreep onderneem op [[10 Maart]] [[1952]] en vir die volgende twee jaar die mag as “provisionele president” behou met die hulp van 'n nasionalistiese deel van die leër. In [[1954]] het Batista onder druk van die VSA ingestem tot 'n verkiesing. Die Partido Auténtico het voormalige-President Grau as hulle kandidaat voorgestel. Hy het egter onttrek te midde van bewerings dat Batista verkiesingsbedrog in die mou gevoer het. [[Fulgencio Batista|Batista]] kon toe beweer dat hy 'n verkose President was. Sy regime is gekenmerk deur hoë vlakke van korrupsie en armoede onder die Kubaanse bevolking. Batista se poliesiemag was bekend vir hulle wrede taktiek en geweld teen die bevolking. [[Fidel Castro]] het 'n mislukte weerstandspoging by die Moncada Barrakke, in Santiago de Cuba, en op die kleiner Carlos Manuel de Cespedes Barrakke en op die Fees van Sint Anna op [[26 Julie]] [[1953]] gelei.<ref>de La Cova, Antonio Rafael 2007 The Moncada Attack: Birth of the Cuban Revolution. University of South Carolina Press ISBN 1570036721 ISBN 978-1570036729</ref>
Lyn 111:
Die VSA het Castro se regering binne ses dae na sy aankoms in Havana erken. Verhoudinge sou egter gou versleg en toe Castro die VSA in April 1959 besoek het President [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]] verkies om hom nie te woord te staan nie.[http://www.princeton.edu/plas/publications/Essays/castro.html]. Visepresident [[Richard Nixon]] het egter wel 'n vergadering met Castro gehou waarna Nixon die gevolgtrekking gemaak het dat Castro was "of ongelooflik naïf oor kommunisme was of onder kommunistiese disipline-my raaiskoot is eergenoemde."<ref>[http://www.history.com/ The History Channel], ''[http://www.history.com/tdih.do?id=2638&action=tdihArticleCategory 1959 : Castro visits the United States]'', Besoek op 29 April 2007</ref>
Sowat 500 vermeende Batista kollaborateurs is deur die nuwe Kubaanse regering verhoor en tereggestel. Dit te same met die beslaglegging van Kubaanse-besitte ondernemings en die spoedige ondergang van die onafhanklike pers het vraagtekens geplaas oor die aard van die nuwe regering. Houdings oor die Kubaanse revolusie het in die VSA vinnig verander. Die nasionalisering van Amerikaanse maatskappye met 'n geraamde waarde van VSA $1 biljoen{{Fact|date=February 2007}}) het
In Junie [[1959]] maak Che Guevara vir die eerste keer in [[Kairo]] kontak met die [[Sowjetunie]].<ref name="hoc">[http://www.historyofcuba.com/ History of Cuba.com], ''[http://www.historyofcuba.com/history/time/timetbl4.htm Timetable History of Cuba: 1959]'', Besoek op 29 April 2007</ref>. Op [[1 Oktober]] 1959 kom die Sowjet intelligensie agent Aleksandr Alekseev in Havana aan om die eerste direkte politieke skakel tussen [[Moskou]] en die Kubaanse leierskap te vestig.<ref>[http://www.workersliberty.org/ Workers' Library], [http://www.workersliberty.org/node/6411 The Cuban revolution revisited: Part V – the role of the USSR], Besoek op 29 April 2007</ref> op [[19 Oktober]] bedank Huber Matos, 'n leiersfiguur in die revolusie, sy pos as militêre aanvoerder van die Camagüey provinsie, en 14 offisiere as gevolg van die "stygende invloed van kommunisme" in die revolusie. Hy word deur Camilo Cienfuegos vir verraad in hegtenis geneem en op [[15 Desember]] vir 20 jaar gevonnis vir sameswering en verraad.<ref name="hoc"/>
| |||