The Four Loves
| Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
The Four Loves is 'n boek deur C.S. Lewis waarin hy die aard van liefde vanuit 'n Christelike en filosofiese perspektief aan die hand van gedagte-eksperimente ondersoek het.[1] Die boek was op 'n reeks radiopraatjies in 1958 gebaseer, en is destyds in die VSA gekritiseer oor die openheid waarmee daar oor seks gepraat is.[2]
The Four Loves
| |
|---|---|
| Skrywer | C.S. Lewis |
| Omslagontwerper | Michael Harvey |
| Land | Noord-Ierland |
| Taal | Engels |
| Genre | filosofie |
| Uitgewer | Geoffrey Bles |
| Uitgegee | 1960 |
| Medium | Gedruk (hardeband en sagteband) |
| Bladsye | 160 |
Behoefte-/geeliefde wysig
Met die apostel Johannes se woorde, "God is liefde" as vertrekpunt, het Lewis aanvanklik gepoog om "behoefteliefde" (soos die liefde van 'n kind vir sy ma") met "geeliefde" (soos beliggaam deur God se liefde vir die mensdom) te kontrasteer ten einde eersgenoemde as minderwaardig voor te hou.[3] Hy het egter vinnig tot die besef gekom dat selfs hierdie basiese kategorisering van liefde meer kompleks is as wat dit met die eerste oogopslag blyk: 'n kind se behoefte aan ouerllike versorging is 'n noodsaaklikheid, nie 'n selfsugtige genotsug nie, terwyl ouerlike liefde in 'n oordrewe vorm 'n verdraaiing kan wees.[4]
Genietinge wysig
Vervolgens het Lewis die aard van genot bestudeer. Hy het tussen Behoefte-genot (soos water vir 'n dors persoon) van Waarderingsgenot, soos liefde vir die natuur, onderskei.[5] Uit laasgenoemde het hy 'n sogenaamde "derde element in liefde... Waarderende liefde" ontwikkel[6] wat met Behoefteliefde en Geeliefde gepaard gegaan het.
In die res van die boek het Lewis hierdie drievoudige, kwalitatiewe onderskeid teenoor die vier basiese tipes liefde gestel wat in sy titel opgeneem is.[7]
In sy oorblywende vier hoofstukke behandel Lewis liefde onder vier kategorieë ("die hoogste kan nie sonder die laagste bestaan nie"), deels gebaseer op die vier Griekse woorde vir liefde: storge (familieliefde), vriendskap, eros en agape (familieliefde). Net soos Lucifer (voorheen 'n aartsengel) trots geraak het en in perversie verval het, kan liefde—wat algemeen as aarts-emosie beskou word—ook verdorwe raak deur voor te gee om iets te wees wat dit nie is nie.
'n Fiktiewe hantering van hierdie liefdes is die hooftema van Lewis se roman Till We Have Faces.
Storge—empatieband wysig
Storge (storgē, Grieks: στοργή) is die liefde gekenmerk deur die gehegtheid van gemeensaamheid, familielede of onverwante persone wat op vertroude maniere met mekaar omgaan. 'n Voorbeeld hiervan is die natuurlike liefde en teerheid van ouers vir hulle kinders. Dit word as die mees natuurlike, emotiewe en verspreide van al die liefdes beskryf: natuurlik in die sin dat dit sonder enige dwang teenwoordig is; emotief aangesien dit die resultaat van teerheid gebaseer op bekendheid is; en verspreid aangesien dit nie geaffekteer word deur eienskappe wat as "waardevol" of "liefdeswaardig" beskou word nie, en gevolglik die mees diskriminerende faktore oortref. Lewis beskryf dit as 'n afhanklikheidsgebaseerde liefde wat die gevaar loop om uit te sterf indien die behoeftes nie vervul word nie.
Toegeneentheid het volgens Lewis Behoefte- sowel as Geeliefde ingesluit. Hy het dit vir nege tiendes van vaste en blywende menslike geluk verantwoordelik beskou.[8]
Ironies genoeg is dit egter die krag van toegeneentheid wat dit kwesbaar maak. Aangesien dit blyk dat storge ingebou" of "klaargemaak" is, sê Lewis, verwag mense dat hulle dit ongeag hulle optrede en die natuurlike gevolge daarvan sal ontvang.[9] Storge, in sy Behoefte- sowel as Geeformaat, kan dan "versuur", en deur faktore soos jaloesie, ambivalensie en versmoring bederf word.[10]
Filie—vriendskapsband wysig
Filie (philía, Grieks: φιλία) is die liefde tussen vriende wat so sterk en langdurig soos dié tussen broers en susters is. Vriendskap is die sterk band tussen persone wat dieselfde waardes, belangstellings of aktiwiteite deel.[11] Lewis onderskei vriendskapsliefde onmiddellik van die ander liefdes. Hy beskryf vriendskap as "die mins biologiese, organiese, instinktiewe, gesellige en die mees onnodige liefde... die mins natuurlike liefde".[12] Die mensdom het vriendskap nie nodig om voort te plant nie, maar die Klassieke en Middeleeuse samelewings het dit as 'n hoëre liefde beskou, want dit word vrywillig gekies.
Lewis verduidelik dat ware vriendskappe, soos dié tussen Dawid en Jonatan in die Bybel, amper 'n verlore kuns is. Hy toon 'n sterk afkeur vir die manier waarop vriendskap in die moderne samelewing geïgnoreer word. Hy skryf dat hy nie aan een gedig kan dink waarin ware vriendskap soos dié tussen Dawid en Jonatan, Orestes en Pulades, Roland en Oliver, Amis en Amiles besing word nie. Lewis skryf: "Vir die Antieke was Vriendskap die gelukkigste en mees volkome menslike van alle liefdes; die kroon van die lewe en die skool van deugsaamheid. In vergelyking daarmee word dit in die moderne wêreld geïgnoreer".
Vir Lewis was vriendskap, as produk van kameraadskap, 'n hoogs waarderende liefde, maar een wat volgens hom in die moderne samelewing nie na waarde geskat word nie, aangesien so min mense ware vriendskap ervaar.[13]
Lewis was nietemin bewus van die gevare van vriendskappe, soos die potensiaal vir kliekerigheid, anti-outoritarisme en trots.[14]
Eros—erotiese band wysig
Eros (erōs, Grieks: ἔρως) was vir Lewis liefde in die sin dat dit "verlief op iemand" of "lief vir iemand" beteken het, in teenstelling met die rou seksualiteit van dit wat hy Venus genoem het: Lewis tref 'n onderskeid tussen "begeerte na 'n vrou" en "begeerte na een spesifieke vrou", 'n weerspieëling van sy (klassieke) siening van die mens as 'n rasionele dier, saamgestel uit beredeneerde engel en instinkmatige straatkat.[15]
Eros verander die behoefte-genot van Venus in die mees waarderende van alle vorms van genot;[16] nietemin waarsku Lewis teen die moderne neiging van mense om Eros 'n god te maak deur hulle volkome daaraan oor te gee, en om 'n regverdiging van selfsug, selfs 'n falliese godsdiens, te word.[17]
Nadat hy seksuele aktiwiteit en die geestelike betekenis daarvan in 'n heidense sowel as Christelike sin ondersoek het, skryf hy dat Eros (of om verlief te wees) op sigself 'n afsydige, neutrale krag is: hoe "Eros in al sy prag... na die kwaad sowel as die goeie kan neig".[18] Alhoewel hy aanvaar dat Eros 'n uiters innige ervaring kan wees, is hy bewus van die donker manier waarop dit tot selfs selfmoorverbonde kan lei, sowel as die verwoede weiering om van mekaar afstand te doen - "'n wrede saamketting van twee wedersydse folteraars, elk deurtrek met die gif van haat-in-liefde".[19]
Agape—onvoorwaardelike "Godliefde" wysig
Agape (agápē, Grieks: ἀγάπη) is die liefde wat ongeag veranderende omstandighede bestaan. Lewis beskryf dit as die grootste van die vier liefdes en beskou dit as 'n spesifiek Christelike deug. Die hoofstuk oor hierdie onderwerp fokus op die belangrikheid om die ander drie natuurlike liefdes ondergeskik aan God se liefde te stel. Want soos Lewis skryf: "Die natuurlike liefdes is nie selfstandig nie"[20] Deur hierdie onderwerping van die ander liefdes kan die liefde van God, wat vol welwillendheid is, die mens se "demoniese" selfverheffing voorkom.[21] Lewis het die woord agape nie self gebruik nie; later sou ander kommentators dit wel gebruik.[22][23][24]
Verwysings wysig
- ↑ Carl Rogers, Becoming Partners (1984) p. 238
- ↑ Walter Hooper, C. S. Lewis: A Companion & Guide (1996) p. 779 and p. 88-90
- ↑ C. S. Lewis, The Four Loves (1960) p. 9-12
- ↑ Hooper, p. 368-70
- ↑ Lewis, p. 20 and p. 27
- ↑ Lewis p. 26
- ↑ R. MacSwain ed, The Cambridge Companion to C. S. Lewis (2010) p. 147-8
- ↑ Lewis, p. 50 and p. 66
- ↑ Lewis, p. 50-2
- ↑ Hooper, p. 370-1
- ↑ Hooper, p. 654
- ↑ Lewis, p. 70
- ↑ Lewis, p. 77, pp. 84-5 and p. 70
- ↑ Hooper, p. 372
- ↑ Lewis, p. 108-9 and p. 116
- ↑ Hooper, p. 373
- ↑ Lewis, p. 127-32 and p. 113
- ↑ Lewis, p. 124
- ↑ Lewis, p. 124 and p. 132
- ↑ Lewis, p. 133
- ↑ MacSwain, p. 146
- ↑ A. Lindsley.
- ↑ P Kreeft.
- ↑ The Question of God, Program Two: C.S. Lewis: The Four Loves.