Toonkleur

In musiek is toonkleur (ook bekend as timbre of toonkwaliteit uit psigoakoestiek) die eienskap van ’n musieknoot, klank of toon wat verskillende soorte klankproduksie onderskei, soos stemme en musiekinstrumente, snaarinstrumente, blaasinstrumente en slaginstrumente. Die fisiese eienskappe wat die waarneming van toonkleur bepaal, sluit in spektrum en omhulsel.

Eenvoudig gestel is toonkleur wat ’n besondere musikale klank anders maak as ’n ander, selfs wanneer hulle dieselfde toonhoogte en klanksterkte het. Byvoorbeeld, dit is die verskil tussen ’n kitaar en ’n klavier wat dieselfde noot teen dieselfde klanksterkte speel. Albei instrumente kan gelyk gestem wees ten opsigte van mekaar wanneer hulle dieselfde noot speel, en hoewel hulle teen dieselfde amplitude speel, sal elke instrument nog altyd sy eie unieke toonkleur hê. Ervare musici kan tussen instrumente van dieselfde soort onderskei op grond van hulle onderskeie toonkleure, al speel daardie instrumente note van dieselfde toonhoogte en klanksterkte.

Harmoniese deeltone

Harmoniese spektrum

Die rykheid van die klank of noot wat 'n musiekinstrument voortbring, word soms beskryf in terme van die som van 'n aantal afsonderlike frekwensies. Die laagste frekwensie word die grondfrekwensie genoem, en die toonhoogte wat daardeur voortgebring word, word gebruik om die noot te benoem, maar die grondfrekwensie is nie altyd die dominante frekwensie nie. Die dominante frekwensie is die frekwensie wat die meeste gehoor word, en dit is altyd 'n veelvoud van die grondfrekwensie. Byvoorbeeld, die dominante frekwensie vir die dwarsfluit is dubbel die grondfrekwensie. Ander belangrike frekwensies word botone van die grondfrekwensie genoem, wat harmonieke en deeltone kan insluit. Harmonieke is heelgetalveelvoude van die grondfrekwensie, soos ×2, ×3, ×4, ens. Deeltone is ander botone. Daar is ook soms subharmonieke by heelgetalverdelings van die grondfrekwensie. Die meeste instrumente bring harmonieke voort, maar baie instrumente bring deeltone en onharmoniese note voort, soos simbale en ander instrumente sonder spesifieke toonhoogte.

Wanneer die instemnoot in ’n orkes gespeel word, is die klank ’n kombinasie van 440 Hz, 880 Hz, 1320 Hz, 1760 Hz ensovoorts. Elke instrument in die orkes bring ’n verskillende kombinasie van hierdie frekwensies voort, sowel as harmonieke en deeltone. Die klankgolwe van die verskillende frekwensies oorvleuel en kombineer en die balans van hierdie amplitudes is ’n groot faktor in die kenmerkende klank van elke instrument.

In musiekgeskiedenis

Daar word gereken dat die musiek van Debussy, wat gedurende die laaste dekades van die negentiende en die eerste dekades van die twintigste eeu gekomponeer is, die rol van toonkleur in musiek verhef het: "Die musiek van Debussy verhef toonkleur in noemenswaardige mate tot ’n ongekende strukturele status; reeds in Prélude à l'après-midi d'un faune funksioneer die kleur van die fluit die harp op ’n verwysende manier" ( Samson 1977, ).

Eksterne skakels

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir toonkleur.