Tu

Tu, Tū of Tūmatauenga (Maori vir "Tu met die kwaai gesig") is in die Maori-mitologie die god van oorlog, jag, kosverwerking, visvangs en kook. Alle oorlogsendings is aan hom opgedra en hy is met die grootste respek en verwondering behandel. Hy is gewoonlik ’n seun van die oerouers, Rangi en Papa (Lug en Aarde). Van al sy baie broers was dit Tu wat teen Tawhirimatea, die god van storms en winde, geveg het totdat hy bedaar en daar vrede geheers het.

Tu
Tu, die god van oorlog, is die voorvader van die mens.
Soort god	Polinesies
God van	oorlog
Ouers	Rangi en Papa
Sibbes	Rongo Tane Tangaroa Tawhirimatea

Die mite

In een weergawe van die mite beveel Tu aan dat hy en sy broers sy ouers doodmaak omdat hulle in die donkerte van hul stywe omhelsing moet woon en hulle eerder lig en ruimte in die wêreld wil bring. Tane meen egter hulle moet eerder hul ouers skei. Dit kry hulle eindelik reg: Rangi styg in die lug op en Papa bly op die aarde agter.

Hoewel die ander kinders saamgestem het om hul ouers te skei, is Tawhirimatea, die toekomstige god van storms en winde, woedend daaroor. Hy kan nie die uitroepe en trane van sy ouers uitstaan nie en belowe sy sibbes hulle sal voortaan met sy woede te doen kry. Hy styg in die lug op om by sy pa aan te sluit, en van daar af straf hy die aarde en see met gewelddadige storms (Grey 1956:3-6, Tregear 1891:54). Hy val die woude van Tane aan, breek die stamme van die bome en vel hulle neer sodat hulle op die grond lê, verrot en kos vir insekte word. (Grey 1956:3-6, Tregear 1891:54, Biggs 1966:448-449).

Toe val hy die oseane aan en Tangaroa, die god van die see, vlug. Twee van Tangaroa se afstammelinge, Ikatere, vader van die visse, en Tu-te-wehiwehi (of Tu-te-wanawana), die voorvader van reptiele, is beangs deur Tawhirimatea se woede. Die visse vlug die see in en die reptiele die woude in. Sedertdien is Tangaroa kwaad dat Tane sy kinders weggesteek het. Daarom voorsien Tane Tu se afstammelinge (die mens) met kano's, vishoeke en nette om Tangaroa se afstammelinge te vang. Tangaroa neem wraak deur die kano's te laat omkeer en storms te stuur wat huise, grond en bome wegvee (Grey 1971:5-6).

Hoewel Rangi en Papa nie menslik is nie, is Tu en sy broers wel. Die mens, die afstammelinge van Tu, het op die aarde vermeerder tot met die geslag van Maui en sy broers (Grey 1956:8-11, Tregear 1891:540).

Tu se aksies het ’n patroon geskep vir menslike bedrywighede. Omdat hy sy broers oorwin het, kan mense nou met die regte rituele voëls (die kinders van Tane), vis (die kinders van Tangaroa) en verwerkte en onverwerkte kos (die kinders van Rongo en Haumia-tiketike) eet en dus die hulpbronne van die natuurlike wêreld benut.

Tu was ook die skepper van oorlogvoering en wanneer mense reggemaak het vir ’n oorlog, het hulle sy voorbeeld gevolg. Wanneer soldate opgekommandeer is vir oorlog of ’n kind opgedra is as ’n toekomstige vegter, is Tu opgeroep. Die liggaam van die eerste vegter wat in ’n oorlog gesterf het, is gewoonlik aan Tu opgedra.

Name en titels

Ná sy oorwinning oor sy broers het Tu baie name aangeneem, een vir elk van die eienskappe wat hy getoon het in sy oorwinnings oor hulle (Grey 1956:9), insluitende:

• Tū-ka-riri (Tu die woedende)
• Tū-ka-nguha (Tu die kragtige vegter)
• Tū-kai-taua (Tu die vernietiger van leërs)
• Tū-mata-whāiti (Tu die slu een)
• Tū-mata-uenga (Tu met die kwaai gesig)

Bronne

• G. Grey, Polynesian Mythology, Illustrated edition, reprinted 1976. (Whitcombe and Tombs: Christchurch), 1956.
• M. Orbell, The Concise Encyclopedia of Māori Myth and Legend (Canterbury University Press: Christchurch), 1998.
• E.R. Tregear, Maori-Polynesian Comparative Dictionary (Lyon and Blair: Lambton Quay), 1891.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia