Urarteïes
Urarteïes is die taal wat in die 1ste millennium v.C. deur die bewoners van die Koninkryk Urartu, 'n antieke staat in die gebied van die Vanmeer in die huidige Oos-Turkye en Armenië gepraat is. Urartu en Urarteïes is afgelei van die Assiriese benaming van die gebied en sy taal, terwyl die Urarteërs na hulself as Biai-nili verwys het.
| Urarteïes | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: | Urartu | |
| Gebied: | Oos-Turkye en Armenië | |
| Totale sprekers: | uitgesterf | |
| Taalfamilie: | Kaukasies Hurro-Urarteïes Urarteïes | |
| Amptelike status | ||
| Amptelike taal in: | Koninkryk Urartu (9de tot 6de eeu v.C.) | |
| Gereguleer deur: | geen | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | geen | |
| ISO 639-2: | | |
| ISO 639-3: | xur
| |
 | ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
In ouer vaktekste word na die taal ook verwys as Chaldies, afgelei van die god Ḫaldi, of as Vanies volgens die vroegste argeologiese vindplek naby die moderne stad Van. Hier was ook die hoofstad van Urartu geleë. Die oudste oorgelewerde tekste dateer uit die regeringstyd van Sarduri I in die laat 9de eeu v.C. Saam met die ondergang van die ryk sowat tweehonderd jaar later het ook alle skriftelike oorlewerings uit dié tyd verdwyn. So is die verdere ontwikkeling van Urarteïes onbekend. Dit is moontlik later deur 'n vroeë vorm van Armeens vervang.
Op basis van beskikbare bronne neem navorsers aan dat Urarteïes as spreek- en skryftaal tydelik en geografies beperk gebly het tot die Ryk van Urartu. Urarteïes is vermoedelik deur die meerderheid van die destydse bevolking rondom die Vanmeer en in gebiede langs die Bo-Zabvallei gebesig. Die ontsyfering van Nieu-Assiriese wigskriftekste het Urarteïese bronne toeganklik gemaak vir navorsing. Urarteïes is egter eers vanaf die 1930's stelselmatig deur wetenskaplikes bestudeer.
Urarteïes vorm saam met die nou verwante Hurrities die sogenaamde Hurro-Urarteïese taalfamilie. Hurrities is tot in die 12de eeu v.C. in Oos-Anatolië, Noord-Sirië en Noord-Mesopotamië gepraat en het daarna uitgesterf soos Urarteïes. Albei tale is blykbaar nie enigsins verwant aan 'n groter taalgroep nie, alhoewel sommige taalnavorsers aanneem dat hulle moontlik verwant aan die Noordoos-Kaukasiese tale van Nachies-Dagestanse tale is.