Aankope is die proses wat 'n besigheid of organisasie (of selfs 'n enkele mens) gebruik om goedere of dienste te bekom om sy doelwitte te bereik. Alhoewel daar verskeie organisasies is wat poog om standaarde vir die aankoopproses te stel, kan hierdie prosesse baie verskil tussen organisasies.

Aankope is deel van die wyer verkrygingsproses, wat tipies ook bespoediging, verskaffersgehalte, vervoer en logistiek insluit.

Agtergrond

wysig

Aankoopbestuurders/direkteure, verkrygingsbestuurders/direkteure, of personeel wat in 'n organisasie se aankopekantoor werk,[1] lei die organisasie se verkrygingsprosedures en -standaarde en operasionele aankoopaktiwiteite.

Kontrole tydens aankope

wysig

Die meeste organisasies gebruik 'n drieledige kontrole as die basis van hul aankoopprogramme. Dit behels dat drie departemente in die organisasie afsonderlike dele van die verkrygingsproses voltooi. Die drie departemente rapporteer nie almal aan dieselfde senior bestuurder nie, om onetiese praktyke te voorkom en geloofwaardigheid aan die proses te verleen. Hierdie departemente kan aankoop, ontvangs en rekeninge- betaalbaar wees; of ingenieurswese, aankope en rekeninge betaalbaar; of 'n fabrieksbestuurder, aankope en rekeninge betaalbaar. Kombinasies kan aansienlik verskil, maar 'n aankoopafdeling en rekeninge- betaalbaar is gewoonlik twee van die drie betrokke departemente. Organisasies het tipies eenvoudiger prosedures in plek vir lae waarde aankope, byvoorbeeld die VK se Ministerie van Verdediging het 'n aparte interne beleid vir lae waarde aankope ter waarde van minder as £10 000.[2] Wanneer die ontvangende departement nie betrokke is nie, word dit tipies 'n tweerigtingaankooporder genoem. In hierdie situasie reik die aankoopafdeling die aankoopbestelling uit gemerk as "bewys van ontvangs nie vereis nie". Wanneer 'n faktuur later teen die bestelling inkom, sal die rekeninge-betaalbaarafdeling dan direk na die versoeker van die aankoopbestelling gaan om te verifieer dat die goedere of dienste ontvang is. Dit is tipies wat gedoen word vir goedere en dienste wat die ontvangende departement sal omseil. 'n Paar voorbeelde is sagteware wat elektronies gelewer word, NRE-werk (nie-herhalende ingenieursdienste), konsultasietyd, ens.

Historiese funksies

wysig

Histories het die aankoopafdeling aankoopbestellings vir voorrade, dienste, toerusting en grondstowwe uitgereik. Toe, in 'n poging om die administratiewe koste verbonde aan die herhalende bestelling van basiese verbruikbare items te verminder, is "kombers" of "meester"-ooreenkomste in plek gestel. Hierdie tipe ooreenkomste het tipies 'n langer duur en groter omvang om die skaalkonsep te maksimeer. Wanneer bykomende voorrade benodig word, sal 'n eenvoudige versoek aan die verskaffer uitgereik word om verdere goedere of dienste te verskaf.

Moderniseringsrevolusie

wysig

Hierdie neiging weg van die daaglikse verkrygingsfunksie (taktiese aankope) het verskeie veranderinge in die bedryf tot gevolg gehad. Die eerste was die vermindering van personeel. Aankoopafdelings was nou kleiner. Daar was geen behoefte aan die leërskare van klerke wat bestellings vir individuele onderdele verwerk het soos in die verlede nie.

Nog 'n verandering was die fokus op die onderhandeling van kontrakte en die verkryging van groot kapitaaltoerusting. Beide hierdie funksies het die aankoopafdelings toegelaat om die grootste finansiële bydrae tot die organisasie te maak. 'n Nuwe termyn en postitel het na vore gekom – Strategiese verkryging en verkrygingsbestuurders. Hierdie professionele persone het nie net gefokus op die bodproses en onderhandeling met verskaffers nie, maar die hele verskaffingsfunksie. In hierdie rolle kon hulle waarde toevoeg en besparings vir hul organisasies meebring. Hierdie waarde het gemanifesteer in laer voorraad, minder personeel, en om die eindproduk vinniger by die verbruiker te kry.

Aankoopbestuurders se sukses in hierdie rolle het gelei tot nuwe opdragte buite die tradisionele aankoopfunksie – materiaalbestuur, logistiek, verspreiding- en pakhuisbestuur. Al hoe meer aankoopbestuurders het dus voorsieningskettingbestuurders geword, wat bykomende funksies in hul organisasie se bedryf hanteer. Aankoopbestuurders was nie die enigstes wat voorsieningskettingbestuurders geword het nie. Logistieke bestuurders, materiaalbestuurders, verspreidingsbestuurders, ens. het almal na die breër funksie verskuif en sommige het nou ook die verantwoordelikheid vir aankoopfunksies bygekry.

Verrekening van aangekoopte goedere

wysig

In rekeningkunde is aankope die hoeveelheid goedere wat 'n maatskappy gedurende hierdie jaar gekoop het. Dit verwys ook na inligting oor die soort, kwaliteit, hoeveelheid en koste van goedere gekoop wat in stand gehou moet word. Hulle word by die voorraadinventaris gevoeg. Aankope word verreken deur aankoopafslag en aankoopterugsendings en toelaes.

Wanneer dit bygevoeg moet word, hang af van die vry aan boord (VAB) -beleid van die handel. Vir die koper word hierdie nuwe voorraad by versending bygevoeg as die beleid VAB-verskepingspunt was, en die verkoper verwyder hierdie item uit sy voorraad. Aan die ander kant het die koper hierdie voorraad by ontvangs bygevoeg as die beleid VAB-bestemming was, en die verkoper verwyder hierdie item uit sy voorraad wanneer dit afgelewer word.

Goedere gebruik vir navorsing en ontwikkeling

wysig

Goedere wat vir die doel anders as direkte verkope gekoop word, soos vir Navorsing en ontwikkeling, word by voorraad gevoeg en toegedeel aan Navorsings- en Ontwikkelingsuitgawe soos dit gebruik word.

Toerusting wat vir navorsing, ontwikkeling of produksie aangekoop word, word nie by voorraad gevoeg nie, maar word as 'n kapitaalbate (meestal in 'n batereister) gedokumenteer. Dink aan die voorbeeld van 'n naaimasjien wat rokke in 'n klerefabriek moet maak wat nog verkoop gaan word. Die naaldwerkmasjien word nie "opgebruik" in die fabriek nie, maar hou aan met werk totdat dit uit die kapitaalbateregister verwyder (geskrap) word weens slytasie of onbruikbaarheid.

Verwysings

wysig
  1. Keene State College, Purchasing Manual: 1.1 Introductory Letter from the Purchasing Office, opdateer 30 Oktober 2017, verkry op 24 Mei 2023
  2. Ministry of Defence of the United Kingdom, The U.K. Ministry of Defence Procurement process, opdateer 15 Februarie 2021, verkry 10 Februarie 2023
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.