Anaërobiese oefening
Anaërobiese oefening is 'n tipe oefening wat glukose in die liggaam afbreek sonder om suurstof te gebruik; anaërobies beteken "sonder suurstof". Hierdie tipe oefening lei tot 'n opbou van melksuur. In praktiese terme beteken dit dat anaërobiese oefening meer intens is, maar korter in duur as aërobiese oefening.[1][2]
Die biochemie van anaërobiese oefening behels 'n proses genaamd glikolise, waarin glukose omgeskakel word na adenosientrifosfaat (ATF), die primêre bron van energie vir sellulêre reaksies.
Anaërobiese oefening kan gebruik word om uithouvermoë, spierkrag en krag te bou.
Metabolisme
wysigAnaërobiese metabolisme is 'n natuurlike deel van metaboliese energieverbruik. Vinnige trekkingspiere (in vergelyking met stadige trekkingspiere) werk deur anaërobiese metaboliese stelsels te gebruik, sodanig dat enige gebruik van vinnige trekkingspiervesels tot verhoogde anaërobiese energieverbruik lei. Intense oefening wat meer as vier minute duur (bv. 'n mylwedloop) kan steeds aansienlike anaërobiese energieverbruik hê. 'n Voorbeeld is hoë-intensiteit interval oefening, 'n oefenstrategie wat onder anaërobiese toestande uitgevoer word teen intensiteite wat 'n oorskryding van 90% van die maksimum hartklop bereik. Anaërobiese energieverbruik is moeilik om akkuraat te kwantifiseer. Sommige metodes skat die anaërobiese komponent van 'n oefening deur die maksimum opgehoopte suurstoftekort te bepaal of die melksuurvorming in spiermassa te meet.[3][4]
Daarenteen sluit aërobiese oefening laer intensiteit aktiwiteite in wat vir langer tydperke uitgevoer word. Aktiwiteite soos stap, draf, roei en fietsry vereis suurstof om die energie op te wek wat nodig is vir langdurige oefening (dws aërobiese energieverbruik). Vir sportsoorte wat herhaalde kort sarsies oefening vereis, werk die aërobiese stelsel om energie aan te vul en te stoor tydens herstelperiodes om die volgende energiebars aan te vul. Daarom vereis opleidingstrategieë vir baie sportsoorte dat beide aërobiese en anaërobiese stelsels ontwikkel word. Die voordele van die byvoeging van anaërobiese oefening sluit in die verbetering van kardiovaskulêre uithouvermoë sowel as die bou en instandhouding van spierkrag en om gewig te verloor.[5][6][7][8][9]
Die anaërobiese energiestelsels is:
Die alaktiese anaërobiese stelsel, wat bestaan uit hoë-energie fosfate, adenosientrifosfaat en kreatienfosfaat ; en
Die melktiese anaërobiese stelsel, wat anaërobiese glikolise bevat.
Hoë-energie fosfate word in beperkte hoeveelhede in spierselle gestoor. Anaërobiese glikolise gebruik uitsluitlik glukose (en glikogeen) as brandstof in die afwesigheid van suurstof, of meer spesifiek, wanneer ATF benodig word teen tempo's wat dié wat deur aërobiese metabolisme verskaf word, oorskry. Die gevolg van so 'n vinnige afbreek van glukose is die vorming van melksuur (of meer gepas, sy verwante basislaktaat by biologiese pH-vlakke). Fisiese aktiwiteite wat tot ongeveer dertig sekondes duur, maak hoofsaaklik staat op die anaerobiese stelsel. Buiten hierdie tyd word beide aërobiese en anaërobiese glikolise-gebaseerde metaboliese stelsels gebruik.
Daar word tradisioneel gedink dat die neweproduk van anaërobiese glikolise —laktaat—nadelig vir spierfunksie is. Dit blyk egter waarskynlik slegs wanneer laktaatvlakke baie hoog is. Verhoogde laktaatvlakke is slegs een van vele veranderinge wat binne en om spierselle plaasvind tydens intense oefening wat tot moegheid kan lei. Moegheid agv spierversaking is 'n komplekse onderwerp wat afhanklik is van meer as net veranderinge in laktaatkonsentrasie. Beskikbaarheid van energie, suurstoflewering, persepsie van pyn en ander sielkundige faktore dra almal by tot spiermoegheid. Verhoogde spier- en bloedlaktaatkonsentrasies is 'n natuurlike gevolg van enige fisiese inspanning. Die doeltreffendheid van anaërobiese aktiwiteit kan verbeter word deur gereelde oefening. Anaërobiese oefening verhoog ook 'n individu se basale metaboliese tempo (BMT).
Voorbeelde
wysigAnaërobiese oefeninge is hoë-intensiteit oefensessies wat oor korter duur voltooi word, terwyl aërobiese oefeninge veranderlike intensiteit oefensessies insluit wat oor 'n langer duur voltooi word. Enkele voorbeelde van anaërobiese oefeninge sluit naellope, hoë-intensiteit interval oefening en kragoefening in.
Verwysings
wysig- ↑ "Anaerobic: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (in Engels). Besoek op 21 Maart 2022.
- ↑ Cooper, Geoffrey M. (2000). "Metabolic Energy". The Cell: A Molecular Approach (in Engels) (2nd uitg.).
- ↑ Aouadi, R.; Khalifa, R.; Aouidet, A.; Ben Mansour, A.; Ben Rayana, M.; Mdini, F.; Bahri, S.; Stratton, G. (2011). "Aerobic training programs and glycemic control in diabetic children in relation to exercise frequency". The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness. 51 (3): 393–400. PMID 21904277 – via Google Scholar.
- ↑ d'Hooge, R.; Hellinckx, T.; Van Laethem, C.; Stegen, S.; De Schepper, J.; Van Aken, S.; Dewolf, D.; Calders, P. (2011). "Influence of combined aerobic and resistance training on metabolic control, cardiovascular fitness and quality of life in adolescents with type 1 diabetes: a randomized controlled trial". Clinical Rehabilitation. 25 (4): 349–359. doi:10.1177/0269215510386254. hdl:1854/LU-1095166. PMID 21112904. S2CID 34135496.
- ↑ Scott, Christopher B (Junie 2005). "Contribution of anaerobic energy expenditure to whole body thermogenesis". Nutrition & Metabolism. 14. 2 (1): 14. doi:10.1186/1743-7075-2-14. PMC 1182393. PMID 15958171.
- ↑ Svedahl, Krista; MacIntosh, Brian R (2003). "Anaerobic Threshold: The Concept and Methods of Measurement". Canadian Journal of Applied Physiology. 28 (2): 299–323. doi:10.1139/h03-023. PMID 12825337.
- ↑ Medbo, JI; Mohn, AC; Tabata, I; Bahr, R; Vaage, O; Sejersted, OM (Januarie 1988). "Anaerobic capacity determined by maximal accumulated O2 deficit". Journal of Applied Physiology. 64 (1): 50–60. doi:10.1152/jappl.1988.64.1.50. PMID 3356666. S2CID 851358.
- ↑ Di Prampero, PE; G. Ferretti (1 Desember 1999). "The energetics of anaerobic muscle metabolism" (PDF). Respiration Physiology. 118 (2–3): 103–115. CiteSeerX 10.1.1.610.7457. doi:10.1016/s0034-5687(99)00083-3. hdl:11379/540541. PMID 10647856. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 27 Julie 2011.
- ↑ Scott, Christopher B (2008). A Primer for the Exercise and Nutrition Sciences: Thermodynamics, Bioenergetics, Metabolism. Humana Press. p. 166. ISBN 978-1-60327-382-4.