Angssteuring
Angssteurings is ’n groep geestesteurings wat gekenmerk word deur gevoelens van angstigheid en vrees,[1] waar angstigheid ’n kommer oor toekomstige gebeure is en vrees ’n reaksie op huidige gebeure.[1] Hierdie gevoelens kan fisieke simptome veroorsaak, soos ’n vinnig kloppende hart of bewerigheid.[1] Die steurings word gediagnoseer op grond van die hewigheid en duur van die angs en volgens besonderse kenmerke wat saam met die angs voorkom. Die angs gaan gewoonlik ook gepaard met erge fisieke simptome soos hartkloppings, aamborstigheid, sweet, gejaagde gedagtegang, innerlike bewing, die behoefte om te vlug, duiseligheid, asemhalingsprobleme, pyne in die bors, maagkrampe, hoofpyn, ensovoorts.
| Angssteuring | ||
| Klassifikasie en eksterne bronne | ||
| ||
| 'Die Skreeu (Noors: Skrik), ’n Ekspressionistiese skildery deur die Noorweegse kunstenaar Edvard Munch. | ||
| ICD-10 | F40-F42 | |
| ICD-9 | 300 | |
| DiseasesDB | 787 | |
| eMedicine | med/152 | |
| MeSH | D001008 | |
 Mediese waarskuwing
| ||
Daar is verskeie soorte angssteurings, soos algemene angssteuring, fobies en obsessief-kompulsiewe steuring. Elk het sy eie kenmerke en simptome, maar hulle word saam gegroepeer as angssteurings.[2] ’n Ondersoek in die VSA het aan die lig gebring dat sosiale en eenvoudige fobies die meeste voorkom (13,3% en 11,3%), terwyl agorafobie (5,3%), algemene angssteuring (5,1%) en panieksteuring (3,4%) die minste voorkom.[3]
Die genoemde studie het ook aan die lig gebring dat die onderskeie angssteurings dikwels tesame, of saam met ander geestesteurings, voorkom. Ongeveer 60% van die pasiënte wat aan obsessief-kompulsiewe steuring gely het, is byvoorbeeld later met depressie gediagnoseer, terwyl panieksteurings dikwels by skisofreniese pasiënte aanwesig was.
Algemene angssteuring
wysigAlgemene angssteuring word gekenmerk deur die byna permanente aanwesigheid van vae, ongedifferensieerde angs en spanning wat ses maande of langer voortduur sonder enige verklaarbare rede.
’n Diagnose word bevestig indien drie of meer van die volgende simptome by volwassenes, of een by kinders, aanwesig is: gevoelens van rusteloosheid, moegheid, probleme om te konsentreer, ’n gevoel van irritasie, die aanwesigheid van spierspanning en slaapsteurings. Die simptome moet ernstige ongemak veroorsaak en met normale funksionering inmeng. Hulle moet ook nie aan mediese toestande of ander gemoedsteurings te wyte wees nie.
Meer as vyf uit elke honderd mense sal in die loop van hul lewens aan algemene angssteuring ly. Biologiese faktore, gesinsagtergrond en lewenservarings blyk belangrike bydraende faktore te wees tot hierdie steuring. Mense wat aan algemene angssteuring ly, het dikwels ’n swak selfbeeld en is besonder sensitief vir kritiek, verwerping of om geïgnoreer te word. Hulle is geneig om tot uiterstes te gaan om situasies wat hulle angstig maak, te vermy.
Panieksteuring
wysigPanieksteuring word gekenmerk deur periodieke angsaanvalle, wat gewoonlik vanaf vyftien tot dertig minute kan duur, hoewel die nagevolge baie langer kan duur. Die gereeldheid en felheid van die akute angstoestand bevestig die diagnose.
Tydens ’n paniekaanval ervaar die persoon intense angs en ongemak, tesame met minstens vier van die volgende simptome: versnelde hartklop, sweet, bewerigheid, aamborstigheid, ’n gevoel van versmoring, duiseligheid, naarheid, gevoelens van onwerklikheid, ’n dooie gevoel, koue of warm gloede, borspyn, ’n vrees om dood te gaan of mal te word.
Die tussenposes tussen aanvalle kan heelwat verskil. Sommige persone kry gereelde aanvalle (een keer per week) wat vir maande voortduur, terwyl ander ’n reeks aanvalle op een dag kan kry, gevolg deur weke of maande daarsonder. Die aanvalle kan óf spontaan voorkom óf deur ’n spesifieke situasie veroorsaak word. Indien die persoon vrees verbind met onskuldige omstandighede wat aanwesig was tydens ’n vorige aanval, kan nog ’n aanval aangevuur word indien soortgelyke omstandighede later weer aanwesig is.
’n Aanval wat gepaard gaan met net een of twee simptome, soos duiseligheid en hartkloppings, staan bekend as ’n beperktesimptoom-aanval. Dit kan die gevolg wees van ’n vorige aanval of kan ’n volle aanval voorafgaan. Mense wat aan laasgenoemde steuring ly, probeer verdere aanvalle vermy, met die gevolg dat hul lewens ingeperk raak, hul werk as gevolg daarvan benadeel word en dit baie spanning en konflik in interpersoonlike verhoudings meebring.
Oorsake
wysigVerskeie faktore kan aanleiding gee tot angssteurings. Dit wil bvyvoorbeeld voorkom of daar ’n besliste neurologiese basis is, maar geen bewyse is nog gevind dat dit oorerflik is nie. Verder speel opvoeding, sosiale bepalings, selfspraak, behartigingsvermoëns, innerlike konflikte en angs as ’n aangeleerde reaksie ook ’n rol. Om die toestand te verstaan, moet al hierdie faktore in ag geneem word.
- Genetiese faktore
Angssteurings kom in familieverband voor, maar geen besliste bewyse van oorerflikheid is nog gevind nie. Daar is egter bevind dat daar by identiese tweelinge ’n groter kans bestaan dat beide aan angssteurings sal ly as by nie-identiese tweelinge. Dit blyk dus dat ’n genetiese faktor, tesame met omgewingsfaktore, ’n kwetsbaarheid vir hierdie steuring skep.
- Neurologiese faktore
Op neurologiese vlak is bevind dat die brein reseptors het wat angs reguleer. Die liggaam vervaardig normaalweg sy eie "medikasie" teen angs, maar persone wat aan angssteurings ly se reguleringstelsels blyk nie na wense te funksioneer nie en hulle kan voordeel put uit die gebruik van medikasie. Groter aktiwiteit in sekere dele van die brein word ook met angstoestande in verband gebring.
- Opvoeding
Opvoeding kan beslis ’n invloed uitoefen op die hantering van stres. Oorbeskermende ouers, wat innerlik onseker is en die wêreld as ’n vreesaanjaende plek beleef, kan hul eie vrese op hul kinders oordra. Die afwesigheid van warm, liefdevolle verhoudings in die vroeë kinderjare kan ook lei tot angs weens gevoelens van verwerping.
- Innerlike konflik
Fobies kan die simboliese uitlewing van innerlike konflik wees. Swak hanteringsvaardighede kan daartoe lei dat konflik geïgnoreer of ontken word. Die angs wat met die konflik verband hou, word dan gekoppel met ’n uiterlike voorwerp, aktiwiteit of situasie wat makliker vermy kan word.
- Selfspraak
Selfspraak en die wyse waarop ’n persoon sy wêreld organiseer, kan ’n groot invloed uitoefen op luim en gedrag. Mense wat aan angssteurings ly, is byvoorbeeld geneig om op ’n negatiewe en angstige manier met hulself te kommunikeer, deur om onrealistiese kweldenke (angstige gedagtes oor wat moontlik kan gebeur, ensovoorts).
- Hanteringsvaardighede
Mense wat aan angssteurings ly, toon gewoonlik swak hanteringsvaardighede. Eerder as om hul probleme te konfronteer, sal hulle vermydingsgedrag openbaar.
Risikogroep
wysig’n Groot aantal volwassenes ondervind geweldige angs in die een of ander stadium in hul lewens, maar daar word beraam dat net ongeveer 1,6% tot 2% aan angssteurings ly. Die syfer is hoër toen opsigte van adolessente, wat nie vreemd is nie as daar in ag geneem word dat dit ’n moeilike ontwikkelingsfase is. Vroue is twee keer meer geneig tot angssteurings as mans, waarskynlik weens hormoonverstoring, kulturele invloede en ’n groter geneigdheid by vroue om die steurings aan te meld.
Behandeling
wysigAlgemene behandeling vir angssteurings sluit in leefstylveranderings, terapie en medikasie. Laasgenoemde word gewoonlik net aanbeveel as ander maatreëls onsuksesvol was.[4] Die steurings kom sowat dubbel soveel by vroue voor as by mans en begin gewoonlik in die kindertyd.[1]
Angssteurings vereis behandeling – dit klaar selde vanself op. Die meeste angssteurings reageer goed op behandeling. Gewoonlik word medikasie voorgeskryf – meestal anti-depressante tesame met gedragsterapie. Gedragsterapie help mense om hul gedrag te verander. Die metodes wat tans die algemeenste gebruik word, is die volgende:
- Blootstellingsterapie, wat behels dat die persoon blootgestel word aan die angswekkende situasies of voorwerpe totdat hy gedesensibiliseer is ten opsigte daarvan.
- Ontspanningsterapie, waar ontspanningstegnieke aangeleer word. Bo en behalwe die voor-die-hand-liggende voordeel wat ontspanningstegnieke inhou, vereis hierdie terapie dat die persoon sy eie spierspanning moet monitor, wat hom derhalwe in staat stel om situasies, voorwerpe en gedagtes wat tot angs lei, te identifiseer.
Tot 18% van Amerikaners en 14% van Europeërs kan deur een of meer angssteurings geraak word.[5]
Klassifikasie
wysigAngssteurings kan in die volgende kategorieë ingedeel word:
- Algemene angssteuring
- Fobies
- Panieksteurings
- Obsessief-kompulsiewe steuring
- Posttraumatiese stressteuring
- Skeidingsangs
- Omstandigheidsangs
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Diagnostic and Statistical Manual of Mental DisordersAmerican Psychiatric Associati (5de uitg. uitg.). Arlington: American Psychiatric Publishing. 2013. pp. 189–195. ISBN 978-0-89042-555-8.
- ↑ Psychiatry, Michael Gelder, Richard Mayou, John Geddes 3de uitg. Oxford; New York: Oxford University Press, c 2005 p. 75
- ↑ National Institute of Mental Health – Epidemiological Catchment Area Study, Robins en Regier, 1991
- ↑ Patel, G; Fancher, TL (3 Desember 2013). "In the clinic. Generalized anxiety disorder". Annals of internal medicine. 159 (11): ITC6-1, ITC6-2, ITC6-3, ITC6-4, ITC6-5, ITC6-6, ITC6-7, ITC6-8, ITC6-9, ITC6-10, ITC6-11, quiz ITC6-12. doi:10.7326/0003-4819-159-11-201312030-01006. PMID 24297210.
- ↑ Kessler RC, Chiu WT, Demler O, Merikangas KR, Walters EE (Junie 2005). "Prevalence, severity, and comorbidity of 12-month DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication". Arch. Gen. Psychiatry. 62 (6): 617–627. doi:10.1001/archpsyc.62.6.617. PMC 2847357. PMID 15939839.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
