Atlantis (eiland)

Volgens antieke Griekse verhale is Atlantis 'n groot eiland of klein kontinent wat wes van Gibraltar in die Atlantiese Oseaan geleë was. Die inwoners van Atlantis was só ryk en die mense só edel dat die gemeenskap jare lank in algehele harmonie kon leef. Nadat hul goddelike bloed té veel met dié van sterflinge verdun is, het Zeus besluit om die beskawing te vernietig. Ná 'n aardbewing het hierdie eiland-vasteland in die bestek van een dag en een nag in die see weggesink.

Athanasius Kircher se kaart van Atlantis, hier in die middel van die Atlantiese Oseaan uitgebeeld. Die kaart is onderstebo geteken, suid is bo.

Atlantis is die naam van 'n legendariese "verdwene" ryk wat deur die eeue die mens se verbeelding aangegryp het omdat, volgens oorlewering, die inwoners van die magtige eilandryk reeds tienduisende jare voor die koms van Christus hoogs beskaafd sou gewees het en onder meer reeds kon lees en skryf. Na 'n geweldige natuurramp het die eiland in 'n oseaan - later genoem die Atlantiese Oseaan - versink. Atlantis - feit of versinsel?

Die vraag het menige wetenskaplike al van Plato se tyd af gekwel. Dit is juis Plato (sowat 360 v.C.) wat die skriftelike bronne oor die geheimsinnige stukkie geografie voorsien het. In sy twee dialoë, Timaeus en Critias, vertel Plato hy het sy inligting ontleen aan feite van die Atheense staatsman Solon wat sowat 600 v.C. geleef het.

Die sou op sy reise by ʼn Egiptiese priester van die geskiedenis van Atlantis gehoor het. Volgens hom sou die eilandryk iewers in die oseaan wes van die "suile van Herkules" (die Straat van Gibraltar) gelê het. Die natuurramp wat Atlantis sou vernietig het, sou omtrent 9 000 jaar voor Solon se tyd plaasgevind het. Plato omskryf Atlantis as 'n militaristiese staat wat deur konings geregeer was en oor 'n baie sterk seemag beskik het. Die grond was baie vrugbaar en landbou is op 'n baie hoë peil bedryf.

Die inwoners kon lees en skryf en was knap metaalbewerkers. Die ryk het uit twee eilande bestaan, 'n groot reghoekige en ʼn klein, ronde een. Toe die natuurramp dit tref, was die staat reeds oor sy top-bloeitydperk en deur die Atheners bedreig. 'n Atheense leër sou glo ook in die ramp omgekom het. Sedert Plato se geskrifte was Atlantis 'n strydvraag. Aristoteles het dit afgemaak as 'n mite. Crantor (sowat 300 v.C.), eerste kommentator van Plato se werke, het dit as feit aanvaar.

Strabo (60 v.C. tot 20 n.C.), 'n geskied- en aardrykskundige, het gemeen dit is 'n mengsel van feite en versinsels. Talle ekspedisies wat na Atlantis gaan soek het, het onverrigter sake teruggekeer. Na die groot ontdekkingsreise van die 15e eeu, is opgehou om daarna le gaan soek, en daar is probeer om Atlantis met Amerika, Skandinawië, die Kanariese Eilande, Palestina en selfs Tunisië, Frankryk en Helgoland te identifiseer.

'n Teorie wat wyd aanvaar word, is dat Atlantis uit die verbeeldingsvlug van mense ontstaan het wat in hul fantasiewêreld, aan die ellendes van die werklike lewe wou ontsnap. Tog het meer onlangse navorsing in die gebied van die Griekse Ciclade- eilande, 'n nuwe teorie opgelewer. Volgens die argeoloë Galanopoulos en Mavor, moet die eilande Kreta, die groot eiland waarvan Plato gepraat het, en Thera, die klein, ronde een, met Atlantis vereenselwig word. 'n Vulkaanuitbarsting op Kreta sou die natuurramp wees.

Boonop het onlangse opgrawings die bestaan van 'n belangrike Kretensiese beskawing op Thera aangetoon wat tussen 1500 en 1470 v.C. deur 'n vulkaniese uitbarsting vernietig is. Hierdie natuurramp, wat ook groot verwoesting op Kreta gesaai het, kan dalk die oorsprong van die Griekse Atlantis-legende wees.

Ná Plato het die idee van Atlantis meestal vergete geraak, totdat die skrywer Ignatius Donnelly in 1882 noem dat Atlantis werklik is, en dat dit die oorsprong van talle antieke kulture, soos die Egiptiese- en Maja-kulture, is. Donnelly se boek het mense se belangstelling in Atlantis geprikkel en het talle rolprente, TV-reekse, boeke en skilderye geïnspireer. Kort voor lank ontstaan stories dat Atlantis sedert antieke tye oor vliegtuie, duikbote, kragtige energiekristalle, en ander steeds onbekende tegnologieë beskik het.

Nadat wetenskaplikes die bodem van die Atlantiese Oseaan bestudeer het, is hulle egter oortuig dat dié plek nooit bestaan het nie. Dit bevestig dan ook die vermoede dat dit 'n mitiese plek is wat Plato vir sy stories geskep het.

Verwysings

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 09084709435, volume 2, bl. 100
• Emmet Sweeney: Atlantis: The Evidence of Science, Algora, 2010

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Atlantis (eiland).