Bartolomeusnag

Bartolomeusnag (bloedbruilof) was 'n grootskaalse uitwissing van Franse protestante (die Hugenote) in die nag van 23 op 24 Augustus 1572. In die loop van die daaropvolgende maande spoel 'n golf van geweld oor die hele Frankryk, waarin uiteindelik nagenoeg 20 000 Hugenote uitgemoor is.

Bartolomeusnag deur Giorgio Vasari.

Aanloop

Die toenemende invloed van die Hugenote-leier Gaspard de Coligny aan die Franse hof en die daaruit voortspruitende versoening tussen die vors en Protestantisme lei op 18 Augustus tot die troue van die Protestantse leier Hendrik van Navarre (die latere Hendrik IV van Frankryk) met Margaretha van Valois, jonger suster van koning Karel IX van Frankryk.

Die hele Protestantse adel het vir die bruilof na die Katolieke Parys gekom en die vernaamste lede bly agterna in die stad om samesprekings met die koning te voer. Op 22 Augustus probeer iemand De Coligny, leier van die Hugenote, om die lewe bring. Hy verloor 'n vinger en een van sy elmboë word verbrysel, maar hy oorleef die aanslag. Gemoedere in albei godsdienstige kampe bereik egter kookpunt. Uit vrees vir 'n wraakaanval deur die Hugenote probeer Catharina de' Medici, moeder van die bruid en koning, en die radikaal Katolieke Hendrik de Guise die koning Karel IX oorhaal om die leiers van die Hugenote tereg te stel. Toe Karel IX uiteindelik, nadat hulle hom ure lank probeer oorhaal het, voor die druk swig, reageer hy met die dodelike uitspraak: "Maak hulle dood! Maar maak hulle almal dood! Sodat daar geeneen oorbly om my dit later te verwyt nie."

Dié uitspraak gebruik Henrik de Guise dankbaar om nie net die Protestantse leiers om die lewe te bring nie, maar 'n algehele bloedbad van stapel te stuur wat in die vroeë oggendure van 24 Augustus begin. Eers word enkele vooraanstaande Hugenote vermoor, onder meer admiraal De Coligny, maar hierna breek onder die inwoners 'n hangpartytjie uit waartydens Protestante in die hele stad opgejaag en uitgemoor word.

Die slagting duur enkele dae lank, ondanks pogings van Karel IX om 'n einde daaraan te bring. In Parys is 2 000 Hugenote vermoor, maar in die daaropvolgende maande versprei die slagting oor die hele Frankryk en is na raming sowat 20 000 Hugenote vermoor.

Hendrik van Navarre bekeer hom noodgedwonge tot die Rooms-Katolisisme en word aan die hof gevange gehou, maar nadat hy in 1576 ontsnap, keer hy terug na die Calvinisme. Daarna breek opnuut 'n binnelandse godsdiensoorlog uit.

In 1598 vaardig Hendrik van Navarre, wat toe reeds amper nege jaar lank regeer as Hendrik IV, die Edik van Nantes uit. Dit verleen aan Hugenote die reg tot godsdiensvryheid en bring 'n einde aan die byna dertig jaar lange godsdiensoorlog. Aan die einde van dié oorlog het die Protestantse aandeel van die Franse bevolking van 30% tot 10% gedaal.

Kardinaal de Richelieu ontneem die Hugenote in 1629 weer 'n deel van hulle regte en in 1685 word die Edik van Nantes geheel en al herroep deur koning Lodewyk XIV.

Reaksie in Rome

Pous Gregorius XIII laat na aanleiding van Bartolomeusnag die Te Deum sing en het 'n triomfpenning laat munt.

Verwysings

• Uit die Nederlandse artikel vertaal.