Basterhartbees
Die basterhartbees (Damaliscus lunatus) is 'n wildsbok wat in die savannes en vloedvlaktes van Suider-Afrika aangetref word. Hy staan ook bekend as die Tsessebe.
| Basterhartbees | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Subfamilie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | D. lunatus
|
| Binomiale naam | |
| Damaliscus lunatus (Burchell, 1823)
| |
Volwasse basterhartbeeste het 'n gemiddelde massa van 160 kg en hoogte van 120 cm. Die bulle het horings wat tot 48 cm lank kan word. Hulle maak veral op hul ratsheid en spoed staat om roofdiere te ontsnap. Hierdie bokke is egter so nuuskierig dat hulle soms na enkele meters weer gaan staan om te kyk wat hulle jaag. So word hulle dan gereeld gevang. Basterhartbeeste kom in Noord-Botswana, Oos-Angola, Namibië, Zambië, Zimbabwe en dele van Suid-Afrika voor.
Die koei is vir 8-9 maande dragtig en 'n enkele kalfie word daarna in September of Oktober gebore. Hierdie wildsbokke het 'n moontlike lewensduur van 20 jaar.
Bou
wysigDie basterhartbees is 'n middelgroot wildsbok wat sowat 117 cm by die skouer staan en tussen 130 kg en 150 kg weeg. Sy horings word sowat 40 cm lank en is oor die volle lengte geriffel.
Die afsonderlike horings groei by die kop weg van mekaar, maar die punte is na mekaar geboë. Die velkleur is vaalrooibruin met grysswart op die gesig en langs die voor- en agterblaaie. Die stert is redelik lank en eindig in 'n klossie lang hare. Die romp loop van die swaarder voorlyf skuins af na 'n ligter agterlyf.
Gedrag
wysigBasterhartbeeste lewe in klein familiegroepe op oop grasvlaktes met yl bosse. Hulle vreet hoofsaaklik gras, maar tydens droogtes grawe hulle plantbolle met hul hoewe uit. As water onbekombaar is, kan hulle lank daarsonder klaarkom. Die koei is 8 tot 9 maande lank dragtig en een kalf word normaalweg in Oktober gebore - sowat twee maande vroeër as die kalwers van die meeste ander Suid-Afrikaanse antilope.
In Zambië word hartbeeskalwers selfs reeds in Julie of Augustus gebore. Die kalf is baie ligter van kleur as die volwasse dier. Wanneer gevaar dreig, maak die basterhartbees 'n snorkende geluid om sy makkers te waarsku. Wanneer 'n indringer gewaar word, staan die dier 'n oomblik doodstil met die kop hoog opgelig. Dan vlug hulle en maak heeltemal op hul vaart staat om die vyand te ontvlug.
Daar word geraam dat 'n basterhartbees sowat 96 km per uur kan hard- loop en sy snelheid 'n paar kilometer ver kan handhaaf. Kenmerkend vir die boksoort is die kreungeluid wat hy maak as hy sterf.
Sien ook
wysigBronnelys
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409435, volume 2, bl. 192, 193
- IUCN SSC Antelope Specialist Group (2008). Damaliscus lunatus. 2008 IUBN Rooi Lys van bedreigde spesies. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur 2008. Verkry op 5 April 2009.
- Soogdiere van die Krugerwildtuin en ander Nasionale Parke (1979). Saamgestel deur Die Nasionale Parkeraad. 'n Publikasie van die Raad van Kuratore vir Nasionale Parke van die Republiek van Suid-Afrika. ISBN 0-86953-027-5.
Eksterne skakels
wysig
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir basterhartbees.
