Wikipedia

Bewysgebaseerde medisyne

 Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie.
Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word.

Bewysgebaseerde medisyne (BM) is 'n benadering tot mediese praktyk wat bedoel is om besluitneming te optimaliseer deur die gebruik van bewyse uit goed ontwerpte en goed gevoerde navorsing te beklemtoon. Alternatiewe mediese praktyke (insluitend akupunktuur, kolonreiniging, ontgifting en gefasiliteerde kommunikasie, onder andere) word nie as bewysgebaseerde mediese praktyke beskou nie, aangesien bewyse daarvoor oor die algemeen swak is of nie bestaan nie.

Alhoewel alle medisyne gebaseer op wetenskap 'n mate van empiriese steun het, gaan BM verder, en klassifiseer dit volgens die epistemologiese sterkte en vereis dat slegs die sterkste tipes (afkomstig van metaanalises, stelselmatige oorsigte en gerandomiseerde beheerde toetse) sterk aanbevelings kan lewer; swakker tipes (soos uit gevallestudie-studies) kan slegs swak aanbevelings lewer. Die term is oorspronklik gebruik om 'n benadering te beskryf vir die onderrig van die praktyk van medisyne en om die besluite van individuele dokters oor individuele pasiënte te verbeter.[1] Die gebruik van die term het vinnig uitgebrei tot 'n voorheen beskrewe benadering wat die gebruik van bewyse beklemtoon in die ontwerp van riglyne en beleide wat van toepassing is op groepe pasiënte en bevolkingsgroepe ("bewyse-gebaseerde praktykbeleide").[2] Dit het vervolgens versprei om 'n benadering tot besluitneming te beskryf wat gebruik word op feitlik elke vlak van gesondheidsorg sowel as op ander terreine (bewysgebaseerde praktyk).

Of dit nou toegepas word op mediese opleiding, besluite rakende individue, riglyne en beleid wat toegepas word op bevolkingsgroepe, of die administrasie van gesondheidsdienste in die algemeen, bepleit bewysgebaseerde medisyne dat besluite en beleid in die grootste mate gebaseer moet wees op bewyse, nie net die oortuigings van praktisyns, kundiges of administrateurs nie. Dit probeer dus verseker dat die mening van 'n klinikus, wat beperk kan word deur kennisgapings of vooroordele, aangevul word met alle beskikbare kennis uit die wetenskaplike literatuur, sodat die beste praktyk bepaal en toegepas kan word. Dit bevorder die gebruik van formele, eksplisiete metodes om getuienis te ontleed en dit word aan besluitnemers beskikbaar gestel. Dit bevorder programme van onderrig om die metodes aan mediese studente, praktisyns en beleidmakers oor te dra.

Geskiedenis

wysig

In die breedste vorm, is bewysgebaseerde medisyne die toepassing van die wetenskaplike metode in besluitneming oor gesondheidsorg. Medisyne het 'n lang tradisie van beide basiese en kliniese navorsing.[3][4] Alreeds in 1835 is 'n vroeë kritiek op statistiese metodes in medisyne gepubliseer.[5]

Die term "bewysgebaseerde medisyne", soos dit tans gebruik word, het twee belangrikste sytakke. Chronologies is die eerste die aandrang op eksplisiete evaluering van bewyse van effektiwiteit by die uitreiking van kliniese praktykriglyne en ander bevolkingsvlakbeleide. Die tweede is die bekendstelling van epidemiologiese metodes in mediese opleiding en individuele besluitneming op pasiëntvlak.

Kliniese besluitneming

wysig

Begin in die laat 1960's het verskeie gebreke geblyk in die tradisionele benadering tot mediese besluitneming. Alvan Feinstein ('n mediese navorser en epidemioloog) se publikasie Clinical Judgment in 1967 het die aandag gevestig op die rol van kliniese redenering en vooroordele geïdentifiseerde wat dit kan beïnvloed.[6] In 1972 het Archie Cochrane ('n Skotse dokter en skrywer) Effectiveness and Efficiency gepubliseer, wat die gebrek aan beheerde proewe beskryf het wat baie praktyke ondersteun het wat voorheen aanvaar is as effektief.[7] In 1973 het John Wennberg ('n navorser van ongeregverdigde variasie in die gesondheidsorgbedryf) wye variasies in die praktyke van dokters begin dokumenteer.[8] Gedurende die 1980's het David M. Eddy ('n Amerikaanse geneesheer, wiskundige en gesondheidsorgontleder) foute in kliniese redenering en leemtes in bewyse beskryf.[9][10][11][12] In die middel van die tagtigerjare het Alvin Feinstein, David Sackett ('n Amerikaans-Kanadese geneesheer) en andere handboeke oor kliniese epidemiologie gepubliseer, wat epidemiologiese metodes omgeskakel het na die besluitneming van die dokter.[13][14] Aan die einde van die tagtigerjare het 'n groep in die RAND Corporation ('n Amerikaanse niewinsgewende dinkskrum vir wêreldwye beleid) getoon dat groot hoeveelhede prosedures wat deur dokters uitgevoer is, selfs volgens die standaarde van hul eie kundiges as onvanpas beskou is. [15] Hierdie navorsingsareas het die bewustheid van die swakhede in mediese besluitneming op die vlak van individuele pasiënte en bevolkingsgroepe verhoog, en het die weg gebaan vir die bekendstelling van bewysgebaseerde metodes.

Huidige praktyk

wysig

In die vroeë 21ste eeu is die begrip "bewysgebaseerde medisyne" toegepas op die programme wat bewysgebaseerde riglyne ontwerp, sowel as programme wat bewysgebaseerde medisyne aan praktisyns onderrig. Teen 2000 het "bewysgebaseerde medisyne" 'n sambreelterm geword vir die klem op bewyse in sowel bevolkingsvlak as individuele vlak besluite. In die daaropvolgende jare het die gebruik van die begrip "getuienis-gebaseer" uitgebrei na ander vlakke van die gesondheidsorgstelsel. 'n Voorbeeld is "getuienisgebaseerde gesondheidsdienste" wat poog om die bevoegdheid van besluitnemers oor gesondheidsdienste en die beoefening van bewysgebaseerde medisyne op organisatoriese of institusionele vlak te verhoog.[16] Die konsep het ook buite gesondheidsorg versprei. Byvoorbeeld, in sy eerste toespraak in 1996 het Adrian Smith (president van die Royal Statistical Society) voorgestel dat "bewysgebaseerde beleid" ingestel moet word vir onderwys, gevangenisse en polisiëringsbeleid en alle terreine van die regering se werk.

Metodes

wysig

Die stappe vir die ontwerp van eksplisiete, bewysgebaseerde riglyne is in die laat 1980's beskryf. Hulle is:

  1. Vertaling van onsekerheid na 'n antwoordbare vraag en bevat kritiese ondervraging, studie-ontwerp en vlakke van bewyse
  2. Stelselmatige herwinning van die beste beskikbare getuienis
  3. Kritiese beoordeling van getuienis vir interne geldigheid wat in aspekte rakende die volgende ingedeel kan word:
    • Stelselmatige foute as gevolg van seleksie-vooroordeel, inligtingsvooroordeel en verwarring
    • Kwantitatiewe aspekte van diagnose en behandeling
    • Die effekgrootte en aspekte rakende die presisie daarvan
    • Kliniese belang van resultate
    • Eksterne geldigheid of veralgemeenbaarheid
  4. Toepassing van resultate in die praktyk
  5. Evaluering van prestasie

Beperkings en kritiek

wysig

Alhoewel bewysgebaseerde medisyne as die goudstandaard van kliniese praktyk beskou word, is daar 'n aantal beperkings en kritiek op die gebruik daarvan.[17][18] Twee wyd aangehaalde kategoriseringskemas vir die verskillende gepubliseerde kritieke op bewysgebaseerde medisyne sluit in:

  1. Die drievoudige verdeling van Straus en McAlister, waarin hulle "beperkings" uiteensit wat universeel is vir die praktyk van medisyne, beperkings uniek aan bewysgebaseerde medisyne en wanpersepsies van bewysgebaseerde medisyne,[19] en
  2. Die vyfpunt-indeling van Cohen, Stavri en Hersh volgens wie getuienisgebaseerde medisyne 'n swak filosofiese basis vir medisyne is, definieer bewyse te nou, is nie gebaseer op bewyse nie, is beperk tot bruikbaarheid wanneer dit op individuele pasiënte toegepas word, of verminder die outonomie van die dokter / pasiëntverhouding.[20]

Daar is ander besware, insluitend:

  1. Navorsing wat deur bewysgebaseerde medisyne geproduseer word, soos uit ewekansige gekontroleerde toetse, is moontlik nie relevant vir alle behandelingsituasies nie.[21] Navorsing is geneig om op spesifieke bevolkings te konsentreer, maar individuele persone kan wesenlik van bevolkingsnorme verskil.
  2. Navorsing kan beïnvloed word deur vooroordele soos publikasievooroordeel en botsing van belange in akademiese publikasie. Byvoorbeeld, studies met konflikte as gevolg van finansiering deur die bedryf is waarskynlik meer geneig om hul produk te bevoordeel.[22][23]
  3. Waardes: terwyl pasiëntwaardes in ag geneem word in die oorspronklike definisie van bewysgebaseerde medisyne, word die belangrikheid van waardes nie gereeld beklemtoon in bewysgebaseerde medisyne-opleiding nie.[24][25][26]

Verwysings

wysig
  1. ↑ Evidence-Based Medicine Working Group (November 1992). "Bewysgebaseerde medisyne. 'n Nuwe benadering tot die onderrig van geneeskunde". JAMA (in Engels). 268 (17): 2420–25. CiteSeerX 10.1.1.684.3783. doi:10.1001/JAMA.1992.03490170092032. PMID 1404801.
  2. ↑ Eddy DM (1990). "Praktykbeleide - waar kom hulle vandaan?". Journal of the American Medical Association (in Engels). 263 (9): 1265, 1269, 1272, 1275. doi:10.1001/jama.263.9.1265. PMID 2304243.
  3. ↑ Brater, DC; Daly, WJ (Mei 2000). "Kliniese farmakologie in die Middeleeue: beginsels wat die 21ste eeu voorspel". Clin. Pharmacol. Ther. (in Engels). 67 (5): 447–50 sien bl. 449. doi:10.1067/mcp.2000.106465. PMID 10824622.
  4. ↑ Brater, DC; Daly, WJ (2000). "Middeleeuse bydraes tot die soeke na waarheid in kliniese medisyne". Perspect. Biol. Med. (in Engels). 43 (4): 530–40 sien bl. 536. doi:10.1353/pbm.2000.0037. PMID 11058989.
  5. ↑ Poisson, Dulong; Larrey, Double (2001) [1835]. "Statistiese navorsing oor toestande veroorsaak deur berekenings deur Dokter Civiale". Int J Epidemiol (in Engels). 30 (6): 1246–49. doi:10.1093/ije/30.6.1246. PMID 11821317. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2005.
  6. ↑ Feinstein, Alvan R. (1967). Clinical Judgement (in Engels). Williams & Wilkins.
  7. ↑ Cochrane, A.L. (1972). Effektiwiteit en Doeltreffendheid: Ewekansige besinning oor Gesondheidsdienste (in Engels). Nuffield Provincial Hospitals Trust.
  8. ↑ Wennberg, J.E.; Gittelsohn, A. (1973). "Klein Gebiede-afwykings in die Lewering van Gesondheidsorg". Science (in Engels). 182 (4117): 1102–08. Bibcode:1973Sci...182.1102W. doi:10.1126/science.182.4117.1102. PMID 4750608.
  9. ↑ Eddy, David M. (1982). "18 Waarskynlike redenering in kliniese medisyne: Probleme en geleenthede". In Kahneman, D.; Slovic, P.; Tversky, A. (reds.). Oordeel onder onsekerheid: Heuristiek en vooroordele (in Engels). Cambridge University Press. pp. 249–67. ISBN 978-0-521-28414-1. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  10. ↑ Eddy, DM (1982). "Kliniese beleid en die kwaliteit van kliniese praktyk". New England Journal of Medicine (in Engels). 307 (6): 343–47. doi:10.1056/nejm198208053070604. PMID 7088099.
  11. ↑ Eddy, DM (1984). "Variasies in geneesheerpraktyk - Die rol van onsekerheid". Health Affairs (in Engels). 3 (2): 74–89. doi:10.1377/hlthaff.3.2.74. PMID 6469198.
  12. ↑ Eddy, DM (1988). "Die kwaliteit van mediese getuienis: implikasies vir kwaliteit van sorg". Health Affairs (in Engels). 7 (1): 19–32. doi:10.1377/hlthaff.7.1.19. PMID 3360391.
  13. ↑ Feinstein, Alvan R. (1985). Kliniese Epidemiologie: Die argitektuur van kliniese navorsing (in Engels). ISBN 9780721613086.
  14. ↑ Sackett, Dave (2006). Haynes, R. Brian (red.). Kliniese epidemiologie: Hoe om "kliniese praktyk"-navorsing te doen (in Engels). Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-4524-6.
  15. ↑ Chassin, MR; Kosecoff, J; Solomon, DH; Brook, RH (1987). "Hoe koronêre angiografie gebruik word: kliniese bepalings van toepaslikheid". JAMA (in Engels). 258 (18): 2543–47. doi:10.1001/jama.258.18.2543. PMID 3312657.
  16. ↑ Gray, J. A. Muir (2009). Bewysgebaseerde gesondheidsorg en openbare gesondheid (in Engels). Churchill Livingstone. ISBN 9780443101236.
  17. ↑ Krauss, Alexander (2018). "Waarom alle gerandomiseerde gekontroleerde proewe bevooroordeelde resultate lewer" (PDF). Annals of Medicine (in Engels). 50 (4): 312–322. doi:10.1080/07853890.2018.1453233. PMID 29616838.
  18. ↑ Timmermans, S; Mauck, A (2005). "Die beloftes en slaggate van bewysgebaseerde medisyne". Health Aff (Millwood) (in Engels). 24 (1): 18–28. doi:10.1377/hlthaff.24.1.18. PMID 15647212.
  19. ↑ Straus, SE; McAlister, FA (3 Oktober 2000). "Bewysgebaseerde medisyne: kommentaar op algemene kritiek" (PDF). Canadian Medical Association Journal (in Engels). 163 (7): 837–41. PMC 80509. PMID 11033714.
  20. ↑ Cohen, AM; Stavri, PZ; Hersh, WR (Februarie 2004). "'n Kategorisering en ontleding van die kritiek op getuienisgebaseerde medisyne" (PDF). International Journal of Medical Informatics (in Engels). 73 (1): 35–43. CiteSeerX 10.1.1.586.3699. doi:10.1016/j.ijmedinf.2003.11.002. PMID 15036077. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 18 Oktober 2016. Besoek op 24 Januarie 2020.}
  21. ↑ Upshur, RE; VanDenKerkhof, EG; Goel, V (Mei 2001). "Betekenis en meting: 'n Inklusiewe model van bewyse in gesondheidsorg". J Eval Clin Pract (in Engels). 7 (2): 91–96. doi:10.1046/j.1365-2753.2001.00279.x. ISSN 1356-1294. PMID 11489034.
  22. ↑ Every-Palmer, S; Howick, J (Mei 2014). "Hoe bewysgebaseerde medisyne misluk as gevolg van partydige proewe en selektiewe publikasie". Journal of Evaluation in Clinical Practice. 20 (6): 908–14. doi:10.1111/jep.12147. PMID 24819404.
  23. ↑ Friedman, LS; Richter, ED (Januarie 2004). "Verhouding tussen belangebotsings en navorsingsresultate". J Gen Intern Med (in Engels). 19 (1): 51–56. doi:10.1111/j.1525-1497.2004.30617.x. PMC 1494677. PMID 14748860.
  24. ↑ Yamada, Seiji; Slingsby, Brian Taylor; Inada, Megan K.; Derauf, David (1 Junie 2008). "Bewysgebaseerde openbare gesondheid: 'n kritiese perspektief". Journal of Public Health (in Engels). 16 (3): 169–172. doi:10.1007/s10389-007-0156-7. ISSN 0943-1853.
  25. ↑ Kelly, M; Heath, I; Howick, J; Greenhalgh, T (2015). "Die belangrikheid van waardes in bewysgebaseerde medisyne". BMC Medical Ethics (in Engels). 16 (69): 69. doi:10.1186/s12910-015-0063-3. PMC 4603687. PMID 26459219.
  26. ↑ Fulford, KWM; Peile, H; Carroll, H (Maart 2012). Essensiële waardegebaseerde praktyk (in Engels). ISBN 9780521530255.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Bewysgebaseerde_medisyne&oldid=2508582"