Biotoop
'n Biotoop is 'n area met eenvormige omgewingstoestande wat 'n leefplek bied vir 'n spesifieke versameling plante en diere. Biotoop is amper sinoniem met die woord habitat, wat meer algemeen gebruik word in Engelssprekende lande. In party lande word daar egter 'n onderskeid getref: die onderwerp van 'n habitat is 'n bevolking, terwyl die onderwerp van 'n biotoop 'n biosenose of lewensgemeenskap is.[1]
Die woord biotoop is afgelei van die Duitse woord Biotop, wat op sy beurt van die Griekse woord bios, "lewe" en topos, "plek" kom. Die woord biotoop, as dit letterlik vertaal word, beteken 'n "area waar lewe lewe".
Ekologie wysig
Die konsep van 'n biotoop is die eerste keer voorgestaan deur Ernst Haeckel (1834–1919), 'n Duitse dierkundige wat beroemd is vir sy rekapitulasieteorie. In sy boek Algemene Morfologie (1866), wat die term "ekologie" definieer, beklemtoon hy die belangrikheid van die konsep van 'n habitat as 'n voorvereiste vir 'n organisme se bestaan. Heackel verduidelik dat met een ekosisteem word sy biota gevorm deur omgewingsfaktore (soos water, grond en geografiese eienskappe) en die wisselwerking tussen lewende wesens; die oorspronklike idee van 'n biotoop was nou verwant aan die evolusieteorie. Daarna het F. Dahl, 'n professor aan die Berlynse Dierkundemuseum, na hierdie ekologiese sisteem as 'n "biotope" (biotop) verwys (1908).[2]
Die herstel van 'n biotoop wysig
Hoewel die term "biotoop" beskou word as 'n tegniese woord met betrekking tot ekologie, word die term meer algemeen gebruik in administrasie en burgerlike aktiwiteite. Sedert die 1970's het die term "biotoop" heelwat aandag gekry as 'n sleutelwoord regoor Europa (veral in Duitsland) vir die bewaring, herlewing en skep van natuurlike omgewingsliggings.[3] Wanneer dit in hierdie konteks gebruik word, verwys die term "biotoop" dikwels na 'n kleiner meer spesifieke ekologie wat deel vorm van mense se alledaagse lewens. Veral in Duitsland word aktiwiteite wat betrekking het op die skep van biotope geesdriftig verwelkom. Hierdie aktiwiteite sluit in:
- Die maak van daktuine;
- Die heropbou van riviere om hul natuurlike eienskappe te herstel;
- Om nie bosse en bome op plase af te kap nie;
- Die bou van wildparke langs snelweë;
- Die maak van skooltuine of -dammetjies deur die ekosisteem in ag te neem; en
- Deur ekologiese oorwegings in private tuine in gedagte te hou.
Verskeie sektore is deel van hierdie aktiwiteite, insluitende die argitektuur, siviele ingenieurswese, stadsbeplanning, landbou, rivierontwikkeling, meerkunde, biologie, opvoeding, landskaptuinmaak en tuistuinmaak. In alle velde probeer 'n verskeidenheid mense 'n lewensvatbare manier kry vir mense om ander lewende dinge te respekteer. Die term "biotoop" sluit 'n volledige omgewingsbenadering in.[4]
Eienskappe wysig
Die volgende vier punte is die hoofeienskappe van biotope.[5]
Mikroskaal wysig
'n Biotoop word oor die algemeen nie beskou as 'n grootskaalse fenomeen nie. 'n Biotoop kan byvoorbeeld 'n park wees, of 'n agtertuin, selfs potplante of 'n vistenk op 'n stoep. Met ander woorde, 'n biotoop is nie 'n makroskopiese maar 'n mikroskopiese benadering tot die bewaring van ekosisteem- en biologiese verskeidenheid. Gevolglik is biotope 'n deel van gewone mense se daaglikse aktiwiteite en lewens, met meer mense wat in staat is om deel te neem aan die skep van 'n biotoop en die volgehoue bestuur daarvan.
Biotoopnetwerke wysig
Daar word dikwels benadruk dat biotope nie geïsoleer moet word nie. Trouens, biotope behoort aan mekaar en aan ander omliggende lewe gekoppel te word, want sonder dié verbindings aan lewensvorme soos diere en plante sal biotope nie doeltreffend werk as 'n plek waar uiteenlopende organismes leef nie. Dus is een van die doeltreffendste strategieë om biotope te skep, deur 'n strook van biotope te beplan, nie net 'n punt waar diere en plante kom en gaan nie. (So 'n organiese beweegroete word 'n korridor genoem.) In die strookmetode sal die middel van die netwerk groot groen stukke grond wees: 'n woud, natuurlike park of 'n begraafplaas. Deur stukke grond aan groter biotoopgebiede te koppel soos 'n parkgordel langs 'n rivier, klein stadsparke, tuine en selfs bome langs die pad kan biotope in 'n netwerk byeenkom. Met ander woorde, biotope is 'n oop en nie 'n geslote stelsel nie en is 'n werkbare strategie.
Mense se daaglikse lewe wysig
Die term "biotoop" geld nie vir biosfeer-reservate nie, wat heeltemal apart van mense is en die objek van menslike bewondering word. 'n Biotoop is in teenstelling daarmee 'n deel van menslike lewe. 'n Ornamentele blombedding kan as 'n biotoop beskou word (hoewel 'n baie klein een) aangesien dit die ervaring van menslike lewe verryk. 'n Area met baie funksies, soos 'n menslike lewenspasie, wat 'n tuiste vir ander lewende dinge is, of dit nou plante of diere is, kan as 'n biotoop beskou word.
Kunsmatig wysig
Wanneer kunsmatige artikels by 'n biotoopligging gevoeg word, is hul ontwerp en opstelling belangrik vir die herlewing van die biotoop. Areas waar bome geplant is en die oppervlak ongelyk is, lei tot plante wat uitloop en klein insekte wat daar hul neste maak. 'n Mat of net van natuurlike vesel sal mettertyd afbreek namate dit aan die weer blootgestel word. Daar is dus nie 'n teenstand tussen die natuurlike en kunsmatige in 'n biotoop nie. Trouens, sulke artikels word algemeen deur spesies in die bioom gebruik.
Duitsland wysig
Dit is veral kenmerkend van Duitsland, wat die geboorteplek van die term "biotope" is, dat die owerhede die inisiatief neem om biotope te bewaar en sorg dat dit met stads- en streeksbeplanning en die gebied se geskiedenis en landskap ooreenstem.[6]
Regsgronde wysig
Die federale natuurbeskermingswet (Bundesnaturschutzgesetz, sedert 1976) vereis dat wilde diere en plante en hul gemeenskap beskerm moet word as deel van die ekosisteem in die spesifieke verskeidenheid wat natuurlik en histories gegroei het. Dat hul biotoop en ander lewensomstandighede beskerm, bewaar, ontwikkel en herstel moet word. (Nommer 9, Klousule 1, Artikel 2). Die wet bepaal ook dat sekere soorte biotope, waar heelwat van 'n spesifieke verskeidenheid voorkom, nie deur ontwikkeling beskadig mag word nie. Daar is dus 'n wet wat die beskerming van biotope magtig. Daar is ook 'n provinsiale wet wat met die federale wet ooreenstem.
Landskapplan wysig
Baie Duitse state word deur die wet verplig om 'n landskapplan (Landschaftsplan) te hê as deel van hul stadsbeplanning, hoewel hierdie planne van plek tot plek effens verskil. Die doel van die "Landschaftsplan" is om 'n streek se omgewing en landskap te beskerm. Hierdie planne gebruik teks en syfers om die huidige omgewingsituasie te beskryf, asook voorgestelde herstelplanne. Hulle neem byvoorbeeld die ligging van die grond, klimaat, windrigting, grond, grondwater, soort biotoop, die verspreiding van diere en plante, die inwoners se welstand en wedywering met ontwikkelingsprojekte in ag.
Stadsbewoners se welstand wysig
Biotoopbewaring in stede plaas klem op vermaak en ontspanning vir stadsbewoners en om die stadsomgewing te verbeter. In die reservaat Karlsruhe in Baden-Württemberg kan mense byvoorbeeld op die fietspad fiets ry of die hond vir 'n stappie neem, maar dit is verbode om plante uit te trek of diere te vang of in die uitgeslote areas te stap. Die kern van biotoopbewaring is die idee dat as die gemeenskapslewe omring is deur 'n ryke oorvloed van wildlewe, waarvan die agtergrond in die plaaslike geskiedenis en kultuur gevestig is, dit verbeter word deur die natuur te bewaar en die landskap in stand te hou.
Akwariums wysig
Die term "biotoop" word ook deur akwariumgeesdriftiges gebruik om hul akwariumstelsel te beskryf wat probeer om die natuurlike habitat van spesifieke visse na te maak. Die idee is om omstandighede soos waterparameters, natuurlike plante, die soort water (vars, souterig of brak), beligting en inheemse visse in te sluit wat gewoonlik saam voorkom in die natuur. Dit verteenwoordig dan 'n bepaalde biotoop in die werklike wêreld. 'n Voorbeeld van 'n soort Suid-Amerikaanse biotoop kan moerasbome, 'n paar inheemse plante, 'n donker voedingsbodem en gedempte lig met drywende plante insluit, asook byl-, engel-, kardinaal- en ander visse wat in Suid-Amerika voorkom.
Verwysings wysig
- ↑ Toshiyuki Hoshino.
- ↑ Atushi Iwasawa.(2005).
- ↑ School biotope is a subject matter for environmental and lifelong learning.
- ↑ Masahiro Matsuda.(n.d.
- ↑ Shin Mizukoshi.(2005).
- ↑ http://wwwsoc.nii.ac.jp/zsj/news/znews200501/zn200501.html#2.
Eksterne skakels wysig
- CORINE Biotopes Abstract on-line at EEA of CORINE Biotypes – The design, compilation and use of an inventory of sites of major importance for nature conservation in the European Community
- CORINE Biotopes Manual – Habitats of the European Community Geargiveer 4 Augustus 2008 op Wayback Machine
- German Biotopes (www.biolflor.de)
- Swiss Plant Biotopes
- MarLIN Geargiveer 5 Desember 2004 op Wayback Machine The Marine Life Information Network for Britain & Ireland
- Biotope Aquariums by Badman's Tropical Fish