Carl Boplaas

Carl Boplaas (1931 - 2004) is die skuilnaam van ’n Afrikaanse digter met die naam van Carl Petrus van der Merwe.

Lewe en werk

Carl Petrus van der Merwe is die seun van Frans Jacobus van der Merwe (1907–1987), ’n broer van Boerneef en eienaar van die beroemde familieplaas Boplaas. Hy is op 19 April 1931 hier in die Koue Bokkeveld gebore. Hy matrikuleer op Ceres en bring die grootste gedeelte van sy lewe as sagtevrugteboer op Boplaas deur, wat sedert 1743 in die familie se besit is. Die plaaswerf is deur sy toedoen in sy geheel tot ’n nasionale gedenkwaardigheid verklaar en die plaas self is ’n familiemaatskappy wat bekend staan as Boplaas Boerdery Trust – dit is die oudste familie-onderneming in Suid-Afrika. As eertydse skaapboer trek hy self winters met die skape uit die Koue Bokkeveld deur Rietvlei se koue water, teen Katbakkies se steilte en oor Swartrug na die warmer Karoo. Later is hy deel van die landbou-revolusie wat die Bokkeveld omvorm tot ’n ryk vrugtestreek, totaal weg van die oorspronklike skaapboerdery af. Vir lank is hy ook ’n korrespondent van Die Burger. Saam met George Weideman, Marianna Brandt en Pieter Strauss neem hulle as die Woordwalsers die program “Met woord en lied van die Kaap tot die Gariep!” na plattelandse dorpe in die Noord-Kaap en Wes-Kaap. Hierdie program bestaan uit die voorlees van gedigte, vertel van komiese kontreistories en die sing van liedjies van die kontrei. Per geleentheid tree hy ook op by die Afrikaanse Woordfees op Stellenbosch en sy gedigte word op Radiosondergrense voorgelees. Hy is op 15 Oktober 1955 getroud met Nicoline Lambrechts van Calvinia en die egpaar het vier kinders, twee dogters (Mariana en Letitia) en twee seuns (Fanie en Nico). Op 29 September 2004 is hy in ’n stapongeluk in die Skurweberge naby Boplaas oorlede. Die ongeluk gebeur naby ’n kruis wat hy sowat tien jaar tevore in die berge tot eer van God aangebring het.

Skryfwerk

Hy skryf onder die skuilnaam Carl Boplaas. Sy gedigte word in die trant van Boerneef s’n geskryf, met ryk gebruik van die aaneenskakeling van woorde op ’n ritmiese wyse. Dit word dan ook getoonset en deur vele kunstenaars opgevoer. Hy is in ’n groot mate ’n navolger van Boerneef en dig ook oor die mense van sy kontrei, die bedrywighede op die plaas, herinneringe aan ’n verbygegane tyd, die natuur en die wisseling van seisoene. Hiervoor gebruik hy telkens die streekstaalgebruik. Ongelukkig steek sy gedigte gehaltewys af by dié van Boerneef, wat maar moeilik navolgbaar is. Carl Boplaas se digkuns neig oor die algemeen terug na ’n ouer vorm in ’n met rym beheersde soort vers. Meeste van sy digbundels publiseer en bemark hy self, waardeur die streng hand van ’n redakteur ontbeer word. “Soetsop virre klipkind” is in 1999 op die kortlys vir die toekenning van die Ingrid Jonker-prys. Hierdie gedigte oor sy kontrei, die boerderysake, jeugervarings en godsdiens is leesbaar veral deur die humor en duidelike liefde vir sy wêreld. Sy volgende bundels is “Klopdisselboom”, “Ramkie-rympies”, “Bokveldse binnevet”, “Guitige goedjies en preutse praatjies” en “Kraai douvoordag”, wat oor dieselfde temas gaan en waarin daar van vernuwing in sy poësie nie juis sprake is nie. Van sy gedigte word opgeneem in “Groot verseboek” en “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte” en in ander versamelbundels soos “Nuwe verset”, terwyl hy ook in tydskrifte soos Tydskrif vir Letterkunde publiseer.

In die boek “Bewaar die knikkertjie” teken hy belangrike volkshistoriese gebruike, speletjies,kleredrag. eetgewoontes, en staaltjies op, wat ’n waardevolle bewaringserfenis word. Die boek bevat ook inligting oor die skrywer se voorouers en herkoms.

Publikasies

1997

• Soetsop virre klipkind

1998

• Klopdisselboom
• Bewaar die knikkertjie

1999

• Ramkie-rympies

2000

• Bokveldse binnevet

2001

• Guitige goedjies en preutse praatjies

2003

• Kraai douvoordag

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe   2006

Tydskrifte en koerante

• Brits, Elsabé “Boerneef-familielid sterf in stapongeluk” “Beeld” 30 September 2004
• Van Rensburg, Chrisna en Strauss, Pieter “In memoriam: Carl Boplaas van der Merwe” “Kakkerlak”   Uitgawe 4, 2005
• Van Zyl, Wium “Hy het goeie Afrikaans bevorder” “Die Burger” 9 Oktober 2004

Internet

• Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2004/10/01/B1/08/03.html^{[dooie skakel]}
• Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/2004/10/09/BY/11A/01.html^{[dooie skakel]}
• Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html
• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3ABoplaas%2C+Carl.&qt=hot_author