Colette

Sidonie-Gabrielle Colette (Saint-Sauveur-en-Puisaye, 28 Januarie 1873 - Parys, 3 Augustus 1954) was 'n Franse skrywer. Sy het haar boeke onder haar familienaam, sonder voornaam of voorletters gepubliseer. Sy is veral bekend vir haar romans: Chéri (1920), La chatte (1933) en Gigi (1944).

Sidonie-Gabrielle Colette
Gebore	Sidonie-Gabrielle Colette 28 Januarie 1873 Saint-Sauveur-en-Puisaye
Sterf	3 Augustus 1954 Parys
Nasionaliteit	Frankryk
Beroep	Skrywer
Bekend vir	Chéri, La chatte, Gigi
Eggenoot	Henry Gauthier-Villars (Willy) Henri de Jouvanel Maurice Goudeket
Kinders	Bel Gazou
Ouer(s)	Jules-Joseph Colette en Adèle Eugénie Sidonie Landoy
Handtekening

Biografie

Colette was die jongste van vier dogters van die belastinggaarder (en voormalig offisier) Jules-Joseph Colette en Adèle Eugénie Sidonie ("Sido") Landoy. Haar vroeëre jeug is sterk deur haar moeder oorheers, met wie sy altyd deur briewewisseling in kontak gebly het.

In 1893 trou sy met Henry Gauthier-Villars (Willy), wat veel ouer as sy was, en vestig haarself in Parys. Dit was die begin van haar literêre loopbaan, maar sy verloor kontak met haar moeder en die natuur, waarna sy haar lewe lank in haar werke sal terughunker.

Haar man sluit haar soms vir lang periodes op en dwing haar om 'n aantal outobiografiese romans oor haar skooljare te skryf. Hy publiseer die werke onder sy eie naam, "Willy". Tussen 1900 en 1903 skryf sy haar vier min of meer outobiografiese Claudine-romans. Die reeks het onmiddellik groot sukses behaal en het talle erotiese tonele bevat. Kort na die laaste Claudine-roman skei hulle as gevolg van haar man se kompulsiewe karakter, ontrouheid en onenigheid oor die kopiereg van haar boeke. Sy het later haar teleurstelling oor haar gestrande huwelik in La Retraite sentimentale (1907) verwerk, waarin sy met weemoed op haar verlore jeug terugblik.

Colette in Rêve d’Egypte’, 1907, foto Léopold Reutlinger

Na haar egskeiding woon Colette 'n tyd lank saam met die skrywer Natalie Clifford Barney. Sy veroorsaak 'n groot skandaal in 1907 tydens die opvoering van 'n pantomime (‘Rêve d'Égypte’) in die Moulin Rouge toe sy 'n ander vrou soen. Sy beskryf haar lewe as aktrise in haar romans L'Ingénue libertine (1909), La Vagabonde (1910) en L'Entrave (1913).

In 1910 word Colette die literêre bestuurder van die dagblad Le Matin en ontmoet haar tweede man, Henri de Jouvanel, die vader van haar dogter (Bel Gazou). In die jare 1913 tot 1920 ontpop sy as 'n volwaardig joernalis. Haar novelle Mitsou ou comment l’esprit vient aux filles (1917) vertolk haar nuwe optimisme. Sy begin om aan liefde te glo, maar die man word steeds merendeels as 'n swak figuur wat die harmoniese wêreld van die vrou verstoor beskryf, en daarom slegs 'n marginale rol in haar lewe speel. Haar eerste roman wat as 'n vervolgverhaal verskyn, Chéri (1920) beskryf die versaking van die liefde tussen Lea en die veel jonger Chéri, omdat sy insien dat verset teen die tyd nutteloos is. Die jongman, wat 'n obsessie as gevolg van Lea se aftakeling ontwikkel, sien slegs een uitweg in selfmoord (La fin de Chéri, 1926).

Colette se graf in Cimetière du Père-Lachaise in Parys.

Colette is in 1924 na 'n opspraakwekkende verhouding met haar stiefseun, Bertrand de Jouvenel van Henri geskei.

In 1925 ontwikkel Colette 'n verhouding met die jong Belg, Maurice Goudeket, met wie sy in 1935 trou. Met La Naissance du jour (1928) en Sido (1929) maak sy haarself los van alle ydelheid en illusies oor die liefde. Sy verloor egter nie haar lewenslus nie en bly steeds geboei deur die vele aspekte van die liefde. Drie romans oor jaloesie volg: Le Pur et l'Impur (1932), La Chatte (1933) en Duo (1934). Sy het hierdie as haar beste werke beskou.

Om die mense met wie sy haar vrese tydens die Tweede Wêreldoorlog gedeel het op te beur, het sy in die tydperk 'n aantal ligter romans geskryf, waarvan Gigi die bekendste is. Gigi is twee keer verfilm, dit is in 'n toneelstuk verwerk en die storie is vir 'n musiekblyspele gebruik.

In 1945 tree sy tot die Académie Goncourt toe. In 1953 word sy as 'n offisier in die erelegioen (Légion d'honneur) aangewys en word sy 'n lid van die Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique.

Colette se tagtigste verjaardag is in Frankryk as 'n nasionale gebeurtenis gevier. Toe sy in 1954 sterf het sy 'n staatsbegrafnis ontvang.

Bibliografie

Eerste uitgawe van ‘Claudine à l’école’

• Claudine à l'école (1900)
• Claudine à Paris (1901)
• Claudine en ménage (1902)
• Claudine s'en va (1903)
• Dialogues de bêtes (1904)
• La Retraite sentimentale (1907)
• Les vrilles de la vigne (1908)
• L'Ingénue libertine (1909)
• La Vagabonde (1910)
• L'Entrave (1913)
• L'Envers du music-hall (1913)
• Mitsou ou comment l’esprit vient aux filles (1917)
• L'Enfant et les sortilèges (1918, libretto voor opera Maurice Ravel)
• Chéri (1920) Chéri, vert. Greetje van den Bergh, 1975
• La Chambre éclairée (1922)
• La maison de Claudine (1922) Het huis van mijn moeder, vert. Kiki Coumans, 2005
• Le Blé en herbe (1923) Als het jonge koren rijpt, vert. Evelien van Leeuwen, 1977
• La Femme cachée (1924)
• La fin de Chéri, (1926) Het einde van Chéri, vert. Greetje van den Bergh, 1975
• La Naissance du jour (1928)
• Sido (1929) Sido, vert. Kiki Coumans, 2005
• Le Pur et l'Impur (1932)
• La Chatte (1933) De kat, vert. J. Gethmann-Sterkenburg en Evelien van Leeuwen, 1977
• Duo (1934)
• Chambre d'hôtel (1940)
• Journal à rebours (1941)
• Le képi (1943)
• Nudité (1943)
• Gigi (1944)
• Paris de ma fenêtre
• Julie de Carneilhan (1941)
• L'Étoile Vesper (1946)
• Le Fanal bleu (1949)
• Histoires pour Bel-Gazou (Nouvelles), Hachette, Illustrations Alain Millerand, 1992
• Colette journaliste : Chroniques et reportages (1893-1945), inédit, 2010
• J'aime être gourmande, présentation de G. Bonal et F. Maget - introduction de G. Martin, L’Herne, Paris 2011

Literatuur en bronne

• A. Bachrach e.a.: Encyclopedie van de wereldliteratuur. Bussum, 1980-1984. ISBN 90-228-4330-0

Sien ook

• Le Monde se 100 boeke van die eeu

Eksterne skakels s

• (fr) Centre d'études Colette
• (de) Biografie op Fembio