Desimale graad

Die desimale graad, gradiaan of gon is 'n hoekmetingseenheid waarin die hoek van 'n volle sirkel 400 gradiaan is. 'n Regtehoek is dus 100 gradiane. Die gon of gradiaan word in 100 desimale minute verdeel wat weer elkeen in 100 desimale sekondes verdeel word. Die woord gon is afkomstig van die Griekse woord gonia wat hoek beteken. Hoeke in gon word soms aangedui met 'n g boskrif, die regte hoek is byvoorbeeld 100^g

Die potensiële voordeel van die gon in navigasie is dat aangesien die afstand van die pole na die ewenaar van die aarde ongeveer 10 000 km is, 1 km op die oppervlak van die aarde een centigon of desimale minuut onderspan by die middel van die aarde. Die gon word egter selde gebruik en gewoonlik hoofsaaklik in aardmeetkunde.

Geskiedenis

Kompas en wat in 400 Gon gemerk en omskakelingstabel

Tydens die metrisering wat in die 1790's in Frankryk begin het is daar gesoek na 'n presiese grademeting. Die Peru-Lapland-Metings van 1735-1740 wat ter wille van die definisie van 'n lengtemaat wat presies 10 000 000 Meter van die ewenaar tot die pool sou lewer het nie die gewenste resultaat gelewer nie; hoewel dit die afplatting van die aarde by die pole bewys het. Jacques Cassini en Jean Dominique Comte de Cassini het in ongeveer 1793 die Nouvelle Triangulation de la France deurgevoer en die eerste oermeter is in 1795 as die tienmiljoenste deel van 'n aardmeridiaankwadrant gedefinieer. Ter selfde tyd is 'n nuwe graderooster (Duits: Gradnetz) ontwikkel sodat 'n volhoek bestaan het uit 400 eenhede van die grade nouvelle (nuwe graad), wat in Duits as Neugrad bekend gestaan het) met 'n eenheid ( 1^gr) wat by die ewenaar presies 100 kilometer sou meet. Die aanduiding as nuwe graad is gebruik om dit te onderskei van die graad wat van toe af ougraad genoem is. In Frans staan die gon ook as grade bekend en in Engels as grad. Dié terme veroorsaak egter verwarring baie tale, soos Afrikaans, waar dit nie van die graad onderskei kan word nie. Die ISO 31-1 standaardnaam gon verwyder die verwarring en maak die ougraad en nuwegraad benamings oorbodig.

Vir 'n tydlank is daar gepoog om die gon as 'n algemene hoekmaat in tegnologie te vestig. Die voordele van die desimale kwadrante was egter nie van veel belang in ander velde nie en die planne is nie deurgevoer nie. Die gon word vandag selde gebruik en gewoonlik hoofsaaklik in aardmeetkunde.