Die Metamorfose

Die Metamorfose (Duits: Die Verwandlung) is 'n novelle wat geskryf is deur Franz Kafka en wat die eerste keer in 1915 gepubliseer is. Dit is een van Kafka se bekendste werke, en vertel die verhaal van die verkoopsman Gregor Samsa wat een oggend wakker word net om te vind dat hy op onverklaarbare wyse in 'n groot insek (Duits: ungeheures Ungeziefer, letterlik "monsteragtige ongedierte") omskep is, en daarna sukkel om aan te pas by hierdie nuwe toestand. Die roman is al druk bespreek deur literêre kritici, met verskillende interpretasies wat aangebied word.

Die Metamorfose
Oorspronklike titel	Die Verwandlung
Skrywer	Franz Kafka
Taal	Duits
Genre	Fiksie
Uitgewer	Kurt Wolff Verlag, Leipzig
Uitgegee	1915
Letterkunde-portaal

Gregor Samsa word een oggend wakker net om te vind dat hy omskep is in 'n "monsteragtige ongedierte". Hy beskou die transformasie aanvanklik as tydelik en besin tydsaam oor die gevolge van hierdie metamorfose. Gregor is nie in staat om op te staan en die bed te verlaat nie, en besin oor sy werk as 'n reisende verkoopsman, wat hy as "tydelike en voortdurend veranderende menseverhoudings, wat nooit uit die hart kom nie" karakteriseer. Hy beskou sy werkgewer as 'n tiran, en sou vinnig sy werk verlaat, was dit nie dat hy die enigste broodwinner van sy gesin was nie en die skuld van sy bankrot vader afwerk. Sy kantoorbestuurder, wat oor sy afwesigheid verontwaardig is, daag op. Gregor probeer om met die bestuurder en sy gesin te kommunikeer, maar al wat hulle agter die deur kan hoor, is onbegryplike klanke. Gregor sleep homself moedig oor die vloer en maak die deur oop. Die bestuurder vlug uit die woonstel toe hy die getransformeerde Gregor sien. Gregor se familie is verskrik, en sy vader dryf hom terug in sy kamer in met dreigemente van geweld.

Met Gregor se onverwagte toestand word die gesin van hul finansiële stabiliteit ontneem. Alhoewel Gregor se suster Grete nou in afsku terugdeins van hom moet sy hom steeds kos gee, en vind hulle dat hy slegs verrotte kos kan eet. Gregor begin sy nuwe identiteit aanvaar en begin oor die vloer, mure en plafon kruip. Nadat sy Gregor se nuwe tydverdryf ontdek het, besluit Grete om van die meubels te verwyder om Gregor meer ruimte te bied. Sy en haar ma begin meubels verwyder, maar Gregor vind die optrede uiters ontstellend. Hy probeer desperaat om 'n besonder geliefde portret van 'n vrou wat in 'n pelsjas geklee is te red. Sy moeder verloor haar bewussyn by die aanskouing van Gregor wat aan die beeld vasklou om dit te beskerm. Terwyl Grete haar na haar ma haas om haar by te staan, volg Gregor haar en word beseer deur 'n medisynebottel wat op sy kop val. Sy pa keer terug huis toe van die werk af en slinger appels na hom. Een van die appels sit op 'n sensitiewe plek in sy rug vas en wond hom ernstig.

Gregor ly 'n paar weke aan sy beserings en neem baie min kos in. Hy word toenemend deur sy familie verwaarloos en sy kamer word weldra aangewend as bergplek. Die gesin neem drie huurders in om die finansiële las te verlig. Die skoonmaakster verlig Gregor se isolasie deur sy deur oop te hou tydens die aande wat die huurders buite eet. Eendag word sy deur oopgelaat, ondanks die teenwoordigheid van die huurders. Gregor, aangetrek deur Grete se vioolspel in die sitkamer, kruip uit sy kamer en word raakgesien deur die niksvermoedende huurders, wat oor die onhigiëniese omstandighede van die woonstel kla en hul huurkontrakte opsluit opsê. Grete, wat nou moeg is om vir Gregor te sorg en weldra tot die besef van die las van sy voortbestaan op elkeen in die gesin kom, deel haar ouers mee dat hulle van "dit" ontslae moet raak, by gebrek waarvan hulle almal geruïneer gaan word. Gregor, wat begryp dat hy nie meer welkom is nie, sterf voor die volgende sonsopkoms van hongerte. Die verligte gesin neem 'n tremrit na die platteland en besluit om 'n kleiner woonstel te betrek om geld te bespaar. Tydens hierdie kort reis besef mnr en mev. Samsa dat ondanks die feit dat Grete deur 'n bedroewende tyd is en dat dit haar swaar getref het, sy opgegroei het na 'n mooi en goedversorgde vrou, wat haar ouers daaroor laat nadink om vir haar 'n hubare man te vind.

Karakters

Gregor Samsa

Gregor is die hoofkarakter van die verhaal. Hy werk as 'n reisende verkoper om vir sy suster en ouers te voorsien. Hy word een oggend wakker en vind dat hy omskep is in 'n insek. Na die metamorfose kan Gregor nie werk nie en word hy vir die grootste deel van die res van die verhaal tot die kamer beperk. Dit veroorsaak dat sy familie weer moet begin werk om aan die lewe te bly. Gregor word in isolasie tot die res van die samelewing uitgebeeld en verstaan dikwels nie die ware voornemens van ander nie en word op sy beurt ook dikwels verkeerd verstaan.

Die naam "Gregor Samsa" blyk deels afkomstig te wees van literêre werke wat Kafka gelees het. 'n Karakter in The Story of Young Renate Fuchs deur die Duits-Joodse romanskrywer Jakob Wassermann (1873–1934) staan bekend as Gregor Samassa. Die Weense skrywer Leopold von Sacher-Masoch, wie se seksuele verbeelding tot die idee van sadomasochisme aanleiding gegee het, is ook 'n invloed. Sacher-Masoch het Venus in Furs (1870) geskryf, 'n roman waarvan die held op een stadium die naam Gregor aanneem. 'n "Venus in Furs" verskyn letterlik in Die Metamorfose op die portret wat Gregor Samsa aan sy slaapkamermuur gehang het.

Grete Samsa

Grete is die jonger suster van Gregor wat na sy metamorfose na hom omsien. Aanvanklik het Grete en Gregor 'n goeie verhouding, maar dit vervaag vinnig. Terwyl Grete aanvanklik gewillig is om hom te voed en sy kamer skoon te maak, raak sy al hoe meer ongeduldig en begin sy kamer doelbewus vermy. Haar aanvanklike besluit om vir Gregor te sorg ontstaan moontlik uit 'n begeerte om 'n bydrae te lewer, aangesien sy kwaad en ontsteld raak wanneer haar moeder sy kamer skoonmaak. Dit word duidelik dat Grete gewalg word deur Gregor; sy kan nie Gregor se kamer binnegaan sonder om eers die venster oop te maak nie weens die walging wat hy in haar voortbring. Sy haas haar uit die vertrek wanneer Gregor in sig is. Sy speel viool en droom om na die konservatorium te gaan, 'n droom wat Gregor wou verwerklik; Gregor het beplan om die aankondiging op Kersdag te maak. Om 'n inkomste vir die gesin na Gregor se transformasie by te dra begin sy as verkoopsmeisie werk. Grete is ook die eerste persoonwat voorstel dat hulle van Gregor ontslae raak, wat veroorsaak dat Gregor sy eie dood beplan. Aan die einde van die verhaal besef Grete se ouers dat sy mooi en wulps geraak het en besluit om vir haar 'n man te vind.

Mnr. Samsa

Mnr. Samsa is die vader van Gregor. Na die metamorfose word hy gedwing om terug te keer werk toe ten einde die gesin finansieel te onderhou. Sy houding teenoor sy seun is hardvogtig; hy aanskou die getransformeerde Gregor met afgryse en moontlik selfs met vrees en val hom tydens verskeie geleenthede aan.

Mev. Samsa

Mev. Samsa is die moeder van Grete en Gregor. Sy is aanvanklik geskok oor Gregor se transformasie, maar wil steeds sy kamer binnegaan. Dit lei egter tot 'n konflik tussen haar moederlike impuls en simpatie, en haar vrees en afkeer in die nuwe vorm wat Gregor aangeneem het.

Die Voorsitster

Die Voorsitster is 'n ou vrou wat in diens van die Samsa-gesin is en na hul huishoudelike pligte omsien. Behalwe vir Grete en haar pa, is sy die enigste persoon wat in noue kontak met Gregor is. Sy is die een wat agterkom dat Gregor dood is en sy liggaam verwyder.

Interpretasie

Soos die oorgrote meerderheid van Kafka se werke word Die Metamorfose deur die meeste van sy vertolkers in 'n godsdienstige (Max Brod) of sielkundige lig geïnterpreteer. Dit is veral algemeen om die verhaal te lees as 'n uitdrukking van Kafka se vader-kompleks, soos Charles Neider die eerste keer gedoen het in sy The Frozen Sea: A Study of Franz Kafka (1948). Behalwe vir die sielkundige benadering, het interpretasies wat op sosiologiese aspekte fokus, en wat die Samsa-gesin as 'n uitbeelding van algemene maatskaplike omstandighede beskou, ook groot aanhang geniet.

Vladimir Nabokov het sulke interpretasies verwerp en daarop gewys dat dit nie aan Kafka se kuns gestand doen nie. In plaas daarvan kies hy 'n interpretasie wat gelei word deur artistieke detail, maar wat alle pogings om 'n simboliese of allegoriese betekenisvlak te ontsyfer, kategories uitsluit. Hy argumenteer teen die gewilde vader-kompleks teorie, en merk op dat dit die suster is, meer as die vader, wat as die wreedste persoon in die verhaal beskou moet word, aangesien sy die een is wat Gregor in die rug steek. Volgens Nabokov is die sentrale tema die kunstenaar se stryd om bestaansreg in 'n samelewing vol filistyne wat mens geleidelik vernietig. In kommentaar op Kafka se styl skryf hy: "Die deursigtigheid van sy styl onderstreep die donker rykdom van sy fantasiewêreld. Kontras en eenvormigheid, styl en dit wat uitgebeeld word, uitbeelding en fabel, word naatloos verweef ”.

In 1989 skryf Nina Pelikan Straus 'n feministiese interpretasie van Die Metamorfose wat die transformasie van die hoofkarakter (Gregor) se suster (Grete) op die voorgrond plaas en die gesin vooropstel, en wat veral klem plaas op die transformasie van die jonger suster in die verhaal. Tradisioneel plaas kritici van Die Metamorfose min klem op die feit dat die verhaal nie net oor Gregor nie, maar ook oor sy gesin en veral oor Grete se metamorfose handel, aangesien dit hoofsaaklik Grete is, as vrou, dogter en suster, van wie die maatskaplike en psigoanalitiese resonansie van die teks afhang.

In 1999 wys Gerhard Rieck daarop dat Gregor en sy suster Grete 'n paar vorm, wat tipies is vir baie van Kafka se tekste: Dit bestaan uit 'n passiewe, taamlik ingetoë persoon en 'n meer aktiewe en besliste persoon. Die verskyning van figure met sulke bykans onversoenbare persoonlikhede wat in Kafka se werke pare vorm is reeds aanwesig in sy kortverhaal "Beskrywing van 'n Stryd" (bv. die verteller/jong man en sy "kennismaking"). Hulle verskyn ook in "Die Vonnis" (Georg en sy vriend in Rusland), in al drie sy romans (bv. Robinson en Delamarche in "Amerika") sowel as in kortverhale soos "A Country Doctor" en "A Hunger Artist". Rieck beskou hierdie pare as dele van een enkele persoon (vandaar die ooreenkoms tussen die name Gregor en Grete), en uiteindelik as die twee bepalende komponente van die outeur se persoonlikheid. Rieck sien nie slegs in Kafka se lewe nie, maar ook in sy oeuvre, die beskrywing van 'n geveg tussen hierdie twee dele.

Reiner Stach voer in 2004 aan dat daar geen kommentaar nodig is om die verhaal te illustreer nie, en dat dit op sigself oortuigend, selfstandig en selfs absoluut is. Hy meen dat die verhaal ongetwyfeld tot die kanon van die wêreldliteratuur toegelaat sou word, selfs indien ons niks van die outeur daarvan geweet het nie.

Volgens Peter-André Alt (2005) word die figuur van die ongedierte 'n drastiese uitdrukking van Gregor Samsa se ontheemde bestaan. Hy is verminder tot iemand wat slegs sy professionele verantwoordelikhede kan uitvoer, wat gretig is om sy vooruitgang te bewerkstellig, en bevrees is oor foute met sy werk; sy karakter is 'n kreatuur van die funksionalistiese beroepslewe.

In 2007 was Ralf Sudau van mening dat daar veral aandag geskenk moet word aan die motiewe van selfverwerping en miskenning van die werklikheid. Gregor se vroeëre gedrag word gekenmerk deur selfverloëning en sy trots daarin om 'n veilige en ontspanne bestaan vir sy gesin te kan verseker. As hy hom bevind in 'n situasie waarin hy self aandag en hulp benodig en die gevaar loop om 'n parasiet te word, wil hy nie hierdie nuwe rol vir homself erken nie, en word hy teleurgesteld deur die behandeling wat hy van sy gesin ontvang, wat mettertyd toenemend vyandig word. Volgens Sudau verberg Gregor op selfverydelende wyse sy walglike voorkoms onder die canapé en ontneem en verhonger hy homself geleidelik. Daardeur voldoen hy sodoende aan die min of meer blatante wens van sy gesin. Sy geleidelike self-aftakeling en vermaering toon tekens van 'n hongerstaking (wat aan die kant van Gregor bewusteloos en onsuksesvol is, en wat aan die kant van sy gesin nie verstaan word nie, of bloot geïgnoreer word). Sudau lys ook die name van geselekteerde vertolkers van Die Metamorfose (bv. Beicken, Sokel, Sautermeister en Schwarz). Hy merk verder op dat die verteenwoordigende styl van Kafka enersyds gekenmerk word deur 'n idiosinkratiese vermenging van realisme en fantasie, wêreldse gedagtes, rasionaliteit en helderheid van waarneming; en andersyds deur dwaasheid en dwaling. Hy wys ook op die groteske en tragikomiese elemente.

Fernando Bermejo-Rubio (2012) voer aan dat die verhaal dikwels op onregverdig wyse as onoortuigend beskou word. Bermejo-Rubio benadruk dat Kafka in 1915 beveel het dat daar geen illustrasie van Gregor moes wees nie. Hy voer aan dat dit juis hierdie afwesigheid van 'n visuele verteller is wat noodsaaklik is vir Kafka se projek, want hy wat Gregor uitbeeld, sou homself as 'n alwetende verteller stileer. Nog 'n rede waarom Kafka teen so 'n illustrasie gekant is, is dat die leser nie op enige manier bevooroordeeld moet wees voordat die leesproses aan die gang is nie. Dat die beskrywings nie met mekaar versoenbaar is nie, is 'n aanduiding dat die openingsverklaring nie vertrou moet word nie. Indien die leser nie deur die eerste sin gekul word nie en steeds aan Gregor as 'n mens dink, sal hy die verhaal as finaal beskou en besef dat Gregor 'n slagoffer is van sy eie degenerasie.

Volker Drüke (2013) is van mening dat die deurslaggewende metamorfose in die verhaal dié van Grete is. Sy is die karakter waarop die titel gerig is. Die metamorfose van Gregor word gevolg deur sy uiteindelike verswakking en sterfte. Grete daarenteen verouder as gevolg van die nuwe gesinsomstandighede en die verantwoordelikheid wat sy aanvaar. Uiteindelik - na die dood van haar broer - sien die ouers ook dat hul dogter, "wat die heeltyd meer lewendig geraak het, [...] in 'n pragtige en wulpse jong vrou verander het", en wil hulle 'n metgesel vir haar wil soek. Vanuit hierdie standpunt is die oorgang van Grete, haar metamorfose van 'n meisie na 'n vrou, die subteks van die verhaal.

Uitgawes in die oorspronklike Duits

• Eerste druk: Die Verwandlung. In: Die Weißen Blätter. Eine Monatsschrift. red. René Schickele. "Jg. 2" (1915), "H. 10" (Oktober), pp. 1177–1230.
• Sämtliche Erzählungen. sagteband, red. Paul Raabe. S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main and Hamburg 1970. ISBN 3-596-21078-X.
• Drucke zu Lebzeiten. red. Wolf Kittler, Hans-Gerd Koch en Gerhard Neumann, S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1996, pp. 113–200.
• Die Erzählungen. red. Roger Herms, oorspronklike weergawe S. Fischer Verlag 1997 ISBN 3-596-13270-3
• Die Verwandlung. Met kommentaar deur Heribert Kuhn, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 1999, ISBN 978-3-518-18813-2. (Suhrkamp BasisBibliothek, 13: Text und Kommentar)
• Die Verwandlung. Anaconda Verlag, Köln 2005. ISBN 978-3-938484-13-5

Eksterne skakels

Aanlynuitgawes

• Die Verwandlung Geargiveer 7 Maart 2012 op Wayback Machine by DigBib.org (teks, pdf, HTML) (in Duits)
• The Metamorphosis Geargiveer 16 April 2016 op Wayback Machine, vertaal in 2009 deur Ian Johnston van die Malaspina University-College, Nanaimo, BC
• The Metamorphosis by The Kafka-projek, vertaal deur Ian Johnston en vrygestel aan die openbare domein
• The Metamorphosis - geannoteerde teks wat ooreenstem met algemene kernstandaarde

The Metamorphosis by Project Gutenberg, vertaal deur David Wyllie

• Lesing oor Die Metamorfose deur Vladimir Nabokov

Verwante aangeleenthede

• Metamorphosis: Speletjie deur Mito Studio, wat gebaseer is op die verhaal deur Franz Kafka. Geargiveer 27 Januarie 2021 op Wayback Machine