Doodsmars van Brünn
Die doodsmars van Brünn (Brno) was deel van die kollektiewe uitsetting van die Duitstalige bevolking van Morawië (Sudeteland) ná die Tweede Wêreldoorlog. Dit het in Brünn/Brno begin op 31 Mei 1945, die corpus Christi-dag, en het oor die munisipaliteit van Pohrlitz/Pohořelice gelei oor die grens na die Sowjet-besette Neder-Oostenryk (Niederösterreich).
Die afloop
wysig
Die verdrywing van die Duitssprekende inwoners van Brünn/Brno word beskou as 'n sogenaamde "wilde uitsetting" beskou. Op 31 Mei 1945 is al die Duitssprekende inwoners van die stad by die Augustynse klooster saamgedryf. Op die volgende dag is hierdie mense, saam met die Duits- en tweetalige inwoners van die omliggende dorpe, ongeveer 55 km in die rigting van die Oostenrykse grens gedryf. Die trek het hoofsaaklik uit vroue, kinders, klein kinders en babas en ou mense bestaan. Die meeste van die jonger manne was teen hierdie tyd óf krygsgevangenes óf in die strafkampe in die stad of omliggende omgewing geïnterneer, byvoorbeeld, in die Spielberg Vesting van Brünn/Brno. Baie van die deelnemers aan die mars het geswik onder die swaarkry van die trek wat in uiterste hitte en sonder georganiseerde water- en voedselvoorsiening plaasgevind het en het langs die pad ineengestort.
Toe die trek die Oostenrykse grens bereik, is die oorgang eers geweier en die oorlewendes is in pakhuise vir graan in Pohrlitz/Pohořelice toegesluit. Daar sterf nog mense weens honger en siektes wat uitgebreek het as gevolg van die swak aanhoudingsomstandighede.
Eers ná 'n lang vertraging is die grens na die destydse Sowjet-besette Niederösterreich geopen in Junie 1945. Selfs ná die bereiking van die Oostenrykse gebied het die sterftes van die ondervoede en siek slagoffers voortgeduur. Meer as duisend van hulle het hul laaste rusplek in Oostenrykse begraafplase gevind.
Slagoffers
wysigDie aantal mense in die trek kan vandag uit die Tsjeggiese aktes relatief betroubaar, op ongeveer 27,000 geskat word. Dit stem byna presies ooreen met die helfte van die destydse Duitse bevolking van die stad van die Brünn/Brno van ongeveer 53,000.
Die skattings van die aantal van die slagoffers van die "Doodsmars van Brünn" val ver uitmekaar. Op die Duitse kant, word tussen 4 000 tot 8,000 geskat, aan die Tjeggiese kant word net 'n paar Honderd geskat. Onlangse studies van die 1990's skat dat tot 5,200 mense gedurende die mars dood is.[1] Met sekerheid, kan effens meer as 2000 sterftes bevestig word, waarvan 890 in 'n massagraf by Pohrlitz , en meer as 1000 enkelgrafte in verskeie begraafplase op die Oostenrykse kant (in die onmiddellike grensgebied en langs die pad na Wene). Aangesien die hele historiografie aanvaar dat op die Tsjeggiese kant van die grens baie meer ongevalle was as in die finale hoofstuk van die doodsmars, tussen die grens en Wene, die aantal van 5,200 as 'n goed skatting aanvaar kan word. Daar is – anders as in die geval van die slagting van Aussig/Ústí nad Labem , ook verslae oor 'n soortgelyke getal vermiste mense. Die slagoffers het tydens die mars omgekom of onmiddellik daarna. Die meeste van die slagoffers het gesterf van uitputting, honger, dors, en ingewandskoors; sommige van hulle is waarskynlik deur die Tsjeggiese begeleidingsspanne geskiet.
Oortreder en die gevolge van
wysigDie "Brünner Doodsmars" is hoofsaaklik deur die Tsjeggiese werkers van die "Brünner Wapenfabrek/Československá zbrojovka" beplan en uitgevoer. As die hoof-organiseerder van hierdie misdaad word dikwels die Tsjeggiese Kaptein Bedřich Pokorný genoem. Hy het 'n bietjie later in die Tsjeggies ministerie van binnelandse sake oorgeskakel en word ook as die organiseerder van die slagting van Aussig 31 Julie 1945 beskou. As gevolg van die "Amnestie wet", No. 115 van 8 Mei 1946, het die misdade ongestraf gebly.
Verwerking en geheue
wysigPlekke van herinnering
wysig- In Pohrlitz/Pohořelice, halfpad tussen Brünn/Brno en die grens met Niederösterreich, is daar verskeie massagrafte van die slagoffers van die doodsmars. Een van hulle met 890 slagoffers is met 'n eenvoudige gedenksteen kan as graf uitgeken word; die gebied om die grafsteen (op die grafte) word egter vir landboudoeleindes gebruik.
- In die tuin van die Augustynse klooster in Brno, 'n gedenksteen is toegewy sedert 1995 aan die slagoffers van die Brno doodsmars.
- In baie begraafplase op die roete van die doodsmars in Oostenryk herinner op grafte en gedenktekens aan die gebeure, soos in Drasenhofen, Poysdorf, Mistelbach, Wolkersdorf, Stammersdorf , en Purkersdorf.
- Op die buite-fasade van die nuwe Altvaterstoring op die Wetzstein in die suide van die Thuringse woud is in 2004, 'n gedenkplaat vir die slagoffers aangebring.
Herinnering
wysigOp die 29ste Mei 2005 die Südmährer op die hul jaarlikse Kreuzbergbyeenkoms al die slagoffers van die Uitsetting, maar veral die 60ste jaar van die "Brünner doodsmars" herdenk.
Op die 20ste Mei 2015, het die burgemeester van Brno om verskoning gevra vir die gewelddadige uitsetting van die Duitssprekende bevolking gevra, vir 'n "daad van wraak", wat 'n "daad van vergelding vir die Nazi-misdade moes gewees het" en "veral teen weerlose vroue, kinders en ou mense gerig is". Hy het gesê dat hy opreg spyt was oor die gebeure van daardie tyd, en het die wens uitgespreek "dat al die vorige onreg vergewe sou kon word."[2] Op die 30ste Mei 2015 is tydens die 70ste herdenking, 'n herdenkingsmars (in die teenoorgestelde rigting) van Pohrlitz na Brünn/Brno gehou. Die burgemeester van die stad van Brünn/Brno, Pavel Vokřál, het ook verteenwoordigers van die verenigings van die ontworteldes in Duitsland en Oostenryk uitgenooi, die uitsetting van die Duitsers uit Brünn/Brno as die geleentheid vir 'n gesamentlike herdenking te neem. In die daaropvolgende seremonie het hy in sy toespraak vir die eerste keer ook in Tsjeggies, die begrip "uitsetting" (tschech. vyhnáni) gebruik. Hierdie toespraak is gedruk en aan almal wat teenwoordig was (insluitende die Duitse en Oostenrykse ambassadeurs in die Tsjeggiese Republiek verdeel).[3][4][5]
Historiese agtergronde
wysigGedurende die ses jaar van die Duitse besetting van die Tsjeggo-Slowakye is in die nuutgeskepte Protektoraat van Boheme en Morawië, volgens verskillende ramings, tussen 8,000 en 40,000 Tsjegge, sonder oorweging van die Joodse slagoffers deur die besettingsmag vermoor. Baie Tsjegge moes in tronke en kampe, ernstige mishandeling verduur. Toe die Tsjeggiese opstand uitbreek op 5 Mei 1945, drie dae voor die einde van die oorlog, het die opstandiges, wat die protektoraatspolisie, gewapende ondergrondse organisasies, en 'n aantal van die Tsjeggiese jong mense gedink dat die geleentheid gekom het om vergelding aan die Duitse bevolking uit te oefen. Daarom word tot vandag toe nog in die Tsjeggiese openbare mening die massaker en uitsetting van die Duitse bevolking as spontane dade van wraak gesien.
Literatuur
wysig- Ota Filip: Die stillen Toten unterm Klee. Langen Müller, München 1992, ISBN 3-7844-2417-1..
Notas
wysig- ↑ Meret Baumann: Versöhnungs- statt Todesmarsch.
- ↑ "Erklärung der Stadt Brünn zum 70". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2015. Besoek op 5 Julie 2016.
- ↑ "www.freunde-bruenns.com: Erklärung der Stadt Brünn zum 70. ". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2015. Besoek op 5 Julie 2016.
- ↑ Erklärung vom 19.
- ↑ Artikel der Zeitschrift Týden vom 19.
Bronne
wysig- Hanns Hertl: Der Brünner Todesmarsch 1945. Die Vertreibung und Mißhandlung der Deutschen aus Brünn. Eine Dokumentation. BHB-Verlag, Schwäbisch Gmünd 1998, ISBN 3-00-002566-9. Wilhelm Turnwald: Dokumente zur Austreibung der Sudetendeutschen. Herausgegeben von der Arbeitsgemeinschaft zur Wahrung Sudetendeutscher Interessen. Aufstieg-Verlag, München 1951. Zu Brünn: bl. 63, 66, 69, 72, 77, 173, 249, 307, 312, 321, 331, 345, 366 und 507. Bundesministerium für Vertriebene, Flüchtlinge und Kriegsgeschädigte (Hrsg.): Die Vertreibung der deutschen Bevölkerung aus der Tschechoslowakei (= Theodor Schieder (Hrsg.): Die Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, Bd. 4). Zwei Teilbände. dtv, München 1957 und mehrere weitere Ausgaben. Cornelia Znoy: Die Vertreibung der Sudetendeutschen nach Österreich 1945/46, Diplomarbeit zur Erlangung des Magistergrades der Philosophie, 1995. Zum „Brünner Todesmarsch“ bl. 81.
Eksterne skakels
wysig- Heimatverband der Brünner
- Sonderausgabe des Brünner Heimatboten zum Todesmarsch (PDF-Datei; 726 kB)
- Sendung im FS: ARD und ZDF
- Fotos von den Massengräbern http://bruna-graeberfahrt.npage.at/ Geargiveer 4 Maart 2016 op Wayback Machine Süddeutsche Zeitung vom 20. Mai 2015
- http://www.pragerzeitung.cz/index.php/home/nachrichten/19396-bruenn-bedauert-todesmarsch Geargiveer 9 April 2016 op Wayback Machine (Prager Zeitung vom 23. Mai 2015)
- Bericht der ARD zum siebzigsten Jahrestag vom 30. Mai 2015