Elias P. Nel
Elias Petrus Nel (* 17 April 1954) is ’n Afrikaanse skrywer van kontreiverhale.
Lewe en werk
wysigElias Petrus Nel is op 17 April 1954 op Verneukpan in die distrik Kenhardt in die Noord-Kaap gebore. Hy is die tweede oudste in ’n gesin van sewe seuns en ’n dogter. Sy ouers is Jan Cornelius Nel (gebore 27 Julie 1926) en Sophia van Wyk (gebore 14 September 1926 en oorlede 30 Mei 1993). Hier op Verneukpan begin Elias sy skoolloopbaan. In 1968, op veertienjarige ouderdom, verhuis die gesin na Kraaifontein, waar hy nog steeds woonagtig is. Hy matrikuleer aan die Hoërskool Kraaifontein. Na skool werk hy as meubelverkoopman en sluit dan as ’n pakhuisbestuurder by die Wes-Kaapse Provinsiale Administrasie aan. In 1989 behaal hy sy B.A.-graad met deeltydse studie aan die Universiteit van Stellenbosch. Vanaf 2001 werk hy as klerk by die Paaie-afdeling in Bellville-Suid. Later sluit hy aan by die Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging (ATKV) se projekkantoor in Kaapstad as ontwikkelingsorganiseerder, waar een van sy gewildste projekte die jaarlikse rieldanskompetisie is tydens die Rielfees in die Paarl. Dit is hoofsaaklik aan hom te danke dat hierdie dansvorm uit die vergetelheid ontruk is en die kompetisie neem jaarliks aan gewildheid toe.
Hy dien lank op die bestuur van die Afrikaanse Skrywersvereniging en is ook vanaf 1999 tot 2002 voorsitter. Verder is hy stigter en eerste voorsitter van die hulpvereniging Vriende van Verneukpan en dien ook op die direksie van Lapa Uitgewers. Hy lewer gereelde bydraes tot die rubriek “Stop van myne” in Volksblad en die Afrikaanse Taalmuseum in die Paarl verkies hom tot hulle Raad. By verskeie openbare geleenthede lees hy voor uit sy eie werk, onder andere gereeld by die Woordfees op Stellenbosch, terwyl hy ook in die produksie “Ma se melk” by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees optree. Op televisie is hy ’n gereelde gas van die “Maak ’n las”-program, waar hy van sy kontreistories vertel. By geleentheid tree hy ook op as mentor vir ongepubliseerde skrywers in die Sanlam-LitNet Aanlynskryfskool en in 2015 lei hy die Universiteit van Stellenbosch se skeppende skryfwerk werksessie vir kontreiverhale. Hy is getroud met die onderwyseres Julia Engelbrecht van Nababeep en die egpaar het drie seuns, Eldridge, Julian en Shaun.
Skryfwerk
wysigReeds sedert sy hoërskooljare skryf en dig hy en sy verhale word gepubliseer in Tydskrif vir Letterkunde en Rooi Rose en van sy gedigte word in tydskrifte hier en in Nederland gepubliseer. Hy ondersoek in sy werke veral die lewe en kultuurgoed van die Boesmanland en Kenhardt-streek, veral Verneukpan wat in die soutwêreld geleë is, in die omgewing van Brandvlei, Calvinia en Brakpan. Die verhale het meermale hulle oorsprong uit die verhaalskat van die Khoisan, gemeng met hedendaagse bygelowe en verskynsels soos die tokkelossie en toordery. Sy taalgebruik is die plaaslike idioom se sappige sêgoed, terwyl hy meermale sake soos dronkenskap, owerspel en diefstal met humor en geestigheid oorvertel, eerder as in morele veroordeling.
Sommige verhale in[1] “Iets goeds uit Verneukpan?” is in die storievertelprogram[2] “Sak Sarel!” oor Radiosondergrense vertel.[3] Hierdie boek stel die leser voor aan die wêreld en die mense waarmee die skrywer grootgeword het, met hulle stories vertel in hulle streeksdialek, sodat die mense in hulle uniekheid gedaante kry. Daar is stories van onregverdigheid en hartseer, maar ook humoristiese en aardse stories, wat almal tref omrede hulle algemene menslikheid. In “Jan Dos” is Jan en Hester Mattys verlief op mekaar en beplan om te trou. Op pad na Hester kom die eerlike Jan in die veld af op die toneel van ’n bok wat in die veld geslag is. Hy kry nie eens kans om die boer te gaan vertel nie, want dié kry hom in die veld en beskuldig hom van die bokstelery. Die boer rand hom aan, slaan sy nuwe kitaar stukkend en handig hom oor aan die polisie en niemand wil hom glo nie. Hy word ten spyte van sy onskuld skuldig bevind en vir ses jaar tronk toe gestuur. Dit is egter nie die straf wat sy hart die seerste maak nie, maar die feit dat die mense hom aansien as ’n skelm. Hierdie verhaal word deur Abraham H. de Vries opgeneem in “Die Afrikaanse kortverhaalboek”, wat allerweë beskou word as die belangrikste versameling van Afrikaanse kortverhale.
In “Mafoiing” [4]is bygelowe die oorheersende tema, weereens soos ondervind in Verneukpan. Hierdie gelowe word in verhale ingebed en in die taal van die streek oorvertel. Die bygelowe wissel van gelofies is wat streng ouers gebruik om hulle kinders in toom te hou tot onverklaarbare gebeurtenisse.
Die rubrieke wat hy gereeld vir Taalgenoot skryf, word gekeur en in [5]“Bek sonner brieke” gebundel.[6] Hierin vertel Oom Goltros (Goliat Tross) in keurige streektaal van gebeure oor alles en nog wat, waarin die luisteraar telkens om die bos gelei word en daar prettige misverstande rondom woorde is. Dit is nie tradisionele rubrieke hierdie nie, eerder humoristiese volksvertellinge. Hy skryf ook die kinderboek “Bakkies Bakoor”.
Van sy verhale word onder andere opgeneem in die versamelbundels “Indaba”, “Storie-sjêmpyn”, “Die stukke wat ons sny”, “In ’n neutedop”, “Alles goed en wel”, “Mense is mense”, “Op hulle stukke”, “Uit die kontreie vandaan”, “Mooiloop” en “Die Afrikaanse kortverhaalboek”. Die verhaal “Jalontie se strafreën”, oor mites van die San, word opgeneem in die Nederlandse versamelbundel “Skrywers in die strydperk: krachtlijnen in de Zuid-Afrikaanse letterkunde”, onder redaksie van Eep Francken en Luc Renders. Saam met Willem Fransman stel hy die kortverhaalbundel “Palawer van die woord” saam.
Eerbewyse
wysigIn 2015 word hy deur die Wes-Kaapse regering se departement van kultuursake en sport met ’n ministeriële toekenning vereer vir sy nasionale bydrae op die taal- en kultuur- en erfenisgebiede. Hierdie toekenning is gemaak vir sy skryf- en storievertelwerk asook sy rol binne die ATKV-Rieldansprojek.
Publikasies
wysig| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1998 | Iets goeds uit Verneukpan? |
| 1999 | Bakkies Bakoor |
| 2001 | Mafoiing |
| 2011 | Bek sonner brieke |
Bronnelys
wysigBoeke
wysig- Afrikaanse Skrywerskring “Metafore van herlewing” Lapa Uitgewers Pretoria Eerste druk 2002
- Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
- Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
- Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2007
Tydskrifte en koerante
wysig- Anoniem “Nel kap doemprofete” “Volksblad” 15 Oktober 2002
- Anoniem “Skryfwerksessies weer by Maties aangebied” “Beeld” 2 Oktober 2015
- Merton, Millicent “Nóg ’n digter van plagiaat beskuldig” “Die Burger” 14 Desember 2005
- Retief, Hanlie “Ná die Boesaksage voel Verneukpan se man… wel, verneuk” “Rapport” 23 September 2001
- Retief, Hanlie “Vroedman by die riel se hergeboorte” “Rapport” 5 Desember 2010
- Wasserman, Herman “Steeds stil stemme in Afrikaans” “Plus” 8 September 2001
Internet
wysig- ATKV: https://www.atkv.org.za/af/korporatief/elias-p-nel-word-vereer[dooie skakel]
- Hendricks, Frank LitNet: http://www.litnet.co.za/die-verrekening-van-taalvariasie-in-die-prosawerk-van-elias-p-nel/
- LitNet ATKV-Skrywersalbum 3 Oktober 2007: www.litnet.co.za
- Nel, Elias P. Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/seminaar/ont_nel.asp Geargiveer 21 Junie 2017 op Wayback Machine
- Nel, Elias P. Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/indaba/eliasnel.asp Geargiveer 14 Maart 2013 op Wayback Machine
- Nel, Elias P. Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/seminaar/eenheid.asp Geargiveer 21 Junie 2017 op Wayback Machine
- Protea Boekhuis: http://www.proteaboekhuis.com/site.php/protea-outeurs-authors-ep-nel Geargiveer 27 Oktober 2016 op Wayback Machine
- Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no00064886/