Evangelie volgens Judas
Die Evangelie volgens Judas is ’n gnostiese dokument wat tussen die jare 130 en 170 na Christus dateer. Dit beslaan ongeveer 26 papirusblaaie. Die Engelse vertaling, deur Kasser, Meyer en Wurst, wat ongeveer sewe A4 bladsy vul, is op 6 April 2006 deur die National Geographic Society gepubliseer.
Ontdekking
wysigDie manuskrip vorm deel van ’n kodeks van 66 papirus-velle wat in die vroeë 1970's in Bo-Egipte naby Mynia ontdek is. Hierdie kodeks waarin die werk vervat is, is bekend as die Kodeks Tchacos. Vir 1700 jaar het dit bewaar gebly danksy die droë woestynlug. Nadat dit oor drie dekades deur antikwariaat-handelaars heen en weer verskeep is, het dit in meer as 1000 klein stukkies verbrokkel. Dele van die manuskrip was onherwinbaar toe dit sedert 2001 gesamentlik herstel is deur die Stigting Maecenas (Basel) en die National Geographic Society.
Datering
wysigAs gevolg van vervalste dokumente in omloop, is uitvoerige toetse op die dokument uitgevoer om sy tyd van oorsprong vas te stel. Koolstof 14-toetse by die Universiteit van Arizona het die ouderdom van die papirus tussen die jare 220 en 340 geplaas. Die studie van die ink en verdere spektografiese toetse op die papirus het getoon dat die manuskrip in pas is met die gebruike van die tweede tot die vierde eeu. Verder is bevind dat die letter-vorme ooreenkom met die gebruike van om en by die vierde eeu (deur Stephen Emmel, Universiteit van Münster). Dus kan met afdoende sekerheid aanvaar word dat die dokument eg is.
Herkoms
wysigDie manuskrip is in ’n Koptiese dialek geskryf. Dit is waarskynlik die produk van ’n Gnostiese groep soortgelyk aan die bekende “Kanaäniete”. Ofskoon die Koptiese weergawe die enigste kopie is wat tot vandag toe behoue gebly het, is die titel bekend uit die beroemde geskrif, “Teen die Dwaalleringe”, van die kerkvader Irenaeus, biskop van Lyon, wat vanaf die jaar 180 n.C. dateer.
Inhoud
wysigDie inhoud van die manuskrip is nie dié van ’n konvensionele evangelie nie. Dit is eerder ’n gefantaseerde gesprek tussen Jesus en Judas op die vooraand van sy verraad. Die fokus van die manuskrip is nie om historiese feite mee te deel nie, maar om ’n spesifieke interpretasie aan die gebeure te verskaf. Tussen die tyd van Jesus en die totstandkoming van die “Evangelie” van Judas het daar ten minste ’n eeu verloop.
Die Gnostiese tendens van die manuskrip is opsigtelik. Dit handel oor die “geheime van die koninkryk” wat slegs deur ’n klein groepie ingewydes geken kan word wat spesiale kennis (gnosis) verkry het. Die geheime bestaan in inligting oor die rangordes van engele en hulle spesiale name, en van ’n veelheid van eeue (aione, gepersonaliseerde tydperke).
Judas se rol
wysigDie aanspraak dat hierdie dokument ’n meer positiewe rol aan Judas toeken as wat die erkende vier evangelies (Markus, Matteus, Lukas en Johannes) te kenne gee, is ’n saak vir verdere debat. Die enigste twee sinne in die teks wat hiertoe aanleiding gee, is waar die Meester aan Judas sê, “Jy sal almal oortref. Jy sal die man offer wat my geklee het.” Die Meester sê verder, “Jy sal gestigmatiseer (=gebrandmerk) word deur ander geslagte.” Presies wat met hierdie woorde bedoel word, is moeilik om vas te stel. Daar is in elk geval geen aanduiding dat Jesus vir Judas sou aanmoedig, of selfs ’n geheime ooreenkoms met hom sou aangegaan het nie. Die “Evangelie” van Judas leen hom in elk geval nie tot die vind van enige historiese feite nie.
Die belangstelling in Judas is in lyn met ’n algemene belangstelling onder gnostici in skaduagtige karakters van die Bybel, soos bv. Tomas (die ongelowige, in die Evangelie van Tomas), Maria Magdalena, Herodes of Kaïn.
Die Evangelie van Judas is waardevol as deel van die dokumentasie van die bronne van die vroeë Christendom. Dit wys op die verskeidenheid van aksente en strominge in die beweging, en verleen inhoud en konteks aan die betoog van Irenaeus.
Bronne
wysig- Artikel in die dagblad Le Monde (in Frans) Geargiveer 12 April 2006 op Wayback Machine
- Vertaling van die Evangelie volgens Judas in Engels Geargiveer 11 April 2006 op Wayback Machine
- Die Evangelie volgens Judas (in Kopties) Geargiveer 11 April 2006 op Wayback Machine