Friedrich Christian Diez

Friedrich Christian Diez (* 15 Maart 1794 in Gießen; † 29 Mei 1876 in Bonn) was 'n Duitse romanis. Weens sy belangrike bydraes tot die studieveld van Romaanse tale word na Diez in Duitsland ook verwys as die Vater der Romanistik.

Friedrich Christian Diez

Lewe

Friedrich Christian Diez het aan die gimnasium te Gießen skoolgegaan en vervolgens sy akademiese opleiding aan die universiteit van sy geboortestad (1811−1816) en die Universiteit Göttingen (1816−1818) ontvang. Aanvanklik het hy in klassieke filologie en moderne tale en letterkunde gestudeer, onder andere met die klassieke filoloog en argeoloog Friedrich Gottlieb Welcker (1784−1868) as dosent. Welcker het sy belang in Italiaanse digkuns gewek. Diez het werke van Lord Byron en Walter Scott vertaal en hom daarnaas besig gehou met Middeleeuse literatuur.

Nog gedurende sy studies het hy in 1813, in 'n tyd van opgesweepte nasionalisme in Europa, aktief deelgeneem aan die Bevrydingsoorloë teen Napoléon Bonaparte. Klaarblyklik val ook sy nasionalisties getinte poësie van hierdie periode in die tydperk voor die Duitse versoening met Frankryk ná 1945:

Deutsch und gut − oder an den Galgen mit der Franzosen-Bruth.

As student het hy in 1814 by die Teutsche Lesegesellschaft ('n voorloper van patriotiese studenteverenigings) en die studentekorps Göttinger Burschenschaft.

'n Ontmoeting met Johann Wolfgang von Goethe het Diez se belangstelling vir die liriek van Middeleeuse trobadors en troubadours gewek - 'n genre waarmee Goethe danksy die Franse filoloog en skrywer François-Juste-Marie Raynouard se versamelbundel oor Oksitaanse digkuns in aanraking gekom het. Nadat hy enkele jare lank as huisonderwyser en bibliotekaris in Darmstadt en Utrecht werksaam was, het hy in 1821 in Gießen sy doktersgraad ontvang en in die volgende jaar sy proefskrif vir habilitasie by die Universiteit Bonn ingedien. Hier het hy vanaf 1830 tot sy afsterwe in 1876 'n leerstoel vir Middeleeuse en moderne tale en letterkunde beklee.

Prestasies

Die eerste twee akademiese werke, wat Diez gepubliseer het, het op die digkuns en biografieë van trobadors en troubadours gefokus - Die Poesie der Troubadours (1826) en Leben und Werke der Troubadours (1829). In die volgende jare het Diez hom besig gehou met die grammatika van Romaanse tale (Grammatik der romanischen Sprachen, 1836−1844). Hiervoor het hy die metode van taalvergelyking, wat deur Franz Bopp (1791−1867) en Jacob Grimm (1785−1863) op die basis van die wette van klankleer ontwikkel is, op die Romaanse tale toegepas. Diez het na sy wetenskaplike metodiek verwys as kritische Methode. As een van die destydse standaardwerke oor Romaanse grammatika is sy Grammatik ook in Engels en Frans vertaal.

Die taalvergelyking ten opsigte van Romaanse tale het ook as wetenskaplike basis vir Diez se Etymologisches Wörterbuch der romanischen Sprachen gedien wat in 1853 verskyn het. In hierdie werk het Diez veral op die Romaanse nasionale tale (Frans, Spaans, Italiaans, Portugees en Roemeens) en, na aanleiding van sy groot kulturele invloed gedurende die Middeleeue, ook op Oksitaans. Ook het Diez vir sy etimologiese woordeboek as eerste taalkundige op 'n wetenskaplike wyse navorsing gedoen oor Vulgêrlatyn, die gesproke Latynse volkstaal. Tale van Romaanse minderhede soos Katalaans, Sardies en Retoromaans kom in sy werk egter nouliks ter sprake.

Diez se belangrikste bydrae tot die Romaanse taalwetenskap was die beskrywing van Romaanse tale op die basis van 'n wetenskaplike metode. Hy word beskou as die grondlegger van Romanistiek as akademiese dissipline aan Duitse universiteite. Die komparatistiese aard van Romaanse studies is aan Diez se invloed te danke. Studente tydens sy loopbaan as hoogleraar in Bonn sluit onder meer Hugo Schuchardt, Gaston Paris en Adolf Tobler in.