Gebruiker:Suidpunt/Bac à sable
Kleur kom nooit alleen nie (hulp benodig met die volgende paradigma adjektiewe)
Dagsê Gemeenskap
Ek is besig om in die kop van Duitsers te klim, en ek begin nou eers besef watter hel hulle met die Afrikaanse adjektiewe moet deurmaak.
Byvoorbeeld:
| Afrikaans | Nederlands | Duits |
| Die vent is slinks. | De vent is slinks. | Der Kerl ist schlau. |
| Dit is ‘n slinkse vent. | Het is een slinkse vent | Das ist ein schlauer Kerl. (M.) |
| Die vent is slim. | De vent is slim. | Der Kerl ist intelligent. |
| Dit is ‘n slim vent. | Het is een slimme vent. | Das ist ein intelligenter Kerl. (M.) |
| Ek wil u gelukwens met u vinnige optrede. | Ik wil u feliciteren met uw snelle optreden. | Ich möchte Ihnen zu Ihrem schnellen Handeln gratulieren. |
| ‘n Ou huis | Een oud huis (het-woord) | Ein altes Haus (N.) |
| Die ou huis | Het oude huis (het-woord) | Das alte Haus (N.) |
| ‘n Donker huis | Een donker huis (het-woord) | Ein dunkles Haus (N.) |
| Geen donker huise | Geen donkere huizen (meervoud) | Keine dunklen Häuser (P.) |
| Die ou arena | De oude arena (de-woord) | Die alte Arena (F.) |
| ‘n Ou arena | Een oude arena (de-woord) | Eine alte Arena (F.) |
| Vir meer inligting hoe presies die Hollandse adjektiewe werk: https://duonotes.fandom.com/wiki/Dutch#Adjective_Basics
Vir meer inligting hoe Duitse adjektiewe werk: http://germanforenglishspeakers.com/adjectives/adjective-declensions/ |
By “slinks”, soos ons reeds gesien het, kan jy nog kies of jy moontlik (?) “slinks” (?) of “slinkse” wil gebruik (hieroor is ek self onseker). Maar by “slim” gaan ons beslis nie meer “slimme” soos by die Nederlands gebruik nie. Net soos jy ook nie kan sê “vinnig optrede”* nie. En dit is ook suiwer om poëtiese doeleindes dat ons “donkere huise” sou gebruik, of selfs van “ ’n donkere huis” praat [wat, ongeag hoe “oud” en “outentiek” dit mag klink, glad nie goeie Nederlands is nie, soos jy hierbo sien].
As jy reeds die grammatikareëls en paradigmas en tabelletjies van die webwerwe nou redelik goed onder die knie het (die Duitse voorbeelde maak almal van die Nominatief gebruik), merk jy hoe die uitgange by sowel die Duits en die Nederlands reëlmatig en nougeset pas by die woordgeslag (maar ook by die gebruik van die onderskeie lidwoorde).
So by die Afrikaans is die hele adjektiefstorie gegrond op…wat? gevoel? Want so lyk ‘n taal wat nie meer woordgeslagte ken nie. Dit raak onreëlmatig en verwilder deur onkundige moedertaalsprekers. ‘n Nagmerrie vir dié wat dit wil aanleer.
Ek het gewonder of kleur miskien reëlmatiger sou wees, en om sowel moedertaalsprekers en vreemdetaalsprekers te help het ek die volgende tabel aanmekaar getimmer.
Ek sou graag wou hoor wat julle daarvan dink.
| Wat is die kleur? | Byvoeglike naamwoord | Watter iets? Watter een? | Trappe van vergelyking | Iets… | Dit lyk nogal… /
‘n taamlik …-e kleur |
| rooi | die rooi motor
the red car de rode auto das rote Auto / der […] Wagen |
die rooi een*
die rooi enetjie* die rooie die rooietjie |
rooi
rooier die rooiste |
roois
|
rooierig(e) |
| oranje | die oranje motor
the orange car de oranje auto das orangene Auto / der […] Wagen |
die oranje een*
die oranje enetjie* die oranje# die oranjetjie (orangetje, Orangechen?)# |
oranje
oranjer / meer oranje mees oranje (Onzetaal) |
oranje(s)? | oranjerig(e) |
| geel | die geel motor
the yellow car de gele auto das gelbe Auto / der […] Wagen |
die geel een*
die geel enetjie* die gele die geletjie |
geel
geler die geelste |
geels | gelerig(e) |
| groen | die groen motor
the green car de groene auto das grüne Auto / der […] Wagen |
die groen een*
die groen enetjie* die groene die groenetjie |
groen
groener die groenste |
groens | groenerig(e) |
| blou | die blou motor
the blue car de blauwe auto das blaue Auto / der […] Wagen |
die blou een*
die blou enetjie* die bloue die blouetjie |
blou
blouer die blouste |
blous | blouerig(e) |
| pers | die pers motor
the purple car de paarse auto das lila Auto? / der […] Wagen |
die pers een*
die pers enetjie* die perse die persetjie |
pers
perser die persste |
pers | perserig(e) |
| pienk | die pienk motor
the pink car de rose auto das rosa Auto? / der […] Wagen |
die pienk een*
die pienk enetjie* die pienke die pienketjie |
pienk
pienker die pienkste |
pienks | pienkerig(e) |
| bruin | die bruin motor
the brown car de bruine auto das braune Auto / der […] Wagen |
die bruin een*
die bruin enetjie* die bruine die bruinetjie |
bruin
bruiner die bruinste |
bruins | bruinerig(e) |
| wit | die wit motor
the white car de witte auto das weiße Auto / der […] Wagen |
die wit een*
die wit enetjie* die witte die wittetjie |
wit
witter die witste |
wits | witterig(e) |
| swart | die swart motor
the black car de zwarte auto das schwarze Auto / der […] Wagen |
die swart een*
die swart enetjie* die swarte die swartetjie |
swart
swarter die swartste |
swarts | swarterig(e) |
| grys | die grys motor
the grey/gray car de grijze auto das graue Auto / der […] Wagen |
die grys een*
die grys enetjie* die gryse die grysetjie |
grys
gryser die grysste |
grys | gryserig(e) |
| goud | die goue motor
the golden car de gouden auto das goldene Auto / der […] Wagen |
die goue een*
die goue enetjie* die goue die gouetjie (goudentje? Goldenchen?) |
goud
gouer ? die goudste |
gouds | gouerig(e) (nie te verwar met “taamlik gou”, “taamlik snel” nie!) |
| silwer | die silwer motor
the silver car de zilveren auto das silberne Auto / der […] Wagen |
die silwer een*
die silwer enetjie* die silwere# die silwertjie# (silvertje? Silberchen?)# |
silwer
silwerder die silwerste |
silwers | silwerig(e) |
| brons | die brons motor
the bronze car de brons(kleurige) auto das bronze(farbene) Auto / der […] Wagen |
die brons een*
die brons enetjie* die bronse# die bronsie# |
brons
bronser die bronsste |
brons | bronserig(e) |
| blank (in historiese konteks) | die blanke man
the white man/male de blanke man der weiße Mann |
die blanke
die blanketjie |
blank
blanker die blankste |
blanks | blankerig(e) buurt |
Dit is glad nie moeilik om in te sien dat die Hollanders en Duitsers bloot die byvoeglike naamwoord in ‘n selfstandige naamwoord omskakel nie. Byvoorbeeld:
| Die frase | Welke auto? (watter motor?) |
|---|---|
| De zilveren auto. | De zilveren. |
Dit het Afrikaanssprekendes blykbaar nog nie heeltemal ontdek nie. Die Afrikaanse “selfstandige naamwoord” keer dus as’t ware byna onbewustelik altyd terug na die ou Nederlandse adjektiefvorm, net soos die Nederlanders maak met die “de”-woorde!
Dié gemerk met ‘n sterretjie (*) is heel waarskynlik ingeburgerde Anglisismes (the red one, the little red one, the red little one), want iets soortgelyk kom nie in die Nederlands of Duits voor nie. Diegene soortgelyk aan dié gemerk met die hutsmerk (#) is wel in Nederlands en/of Duits gangbaar, maar ek het tot op hede nog nooit daarvan in Afrikaans op straat gehoor of op skrif gelees nie.
Ek het nou al in Norme van Afrikaans gaan soek, en seker elke liewe taalboekie vir buitelanders, maar ek word niks daaruit wys nie. Ek hoop ons kan hierdie probleem vir eens en vir altyd, wat kleuradjektiewe en dies meer ten minste betref, afhandel.
| Taal/Studietyd | Germaanse tale:
Nederlands, Engels |
Romaanse tale:
Spaans, Italiaans, Frans |
Russies en enige ander taal |
| Stiptelik 2 tot 3 uur daagliks;
12 tot 20 ure weekliks. |
0,5 – 1 Jaar | 1 – 1,5 Jare | 1,5 – 3 Jare |
| Minder as 1 uur per dag, of al om die ander dag 1 tot 2 uur. Altesaam
5 ure per week. |
3 – 5 Jare | 6 – 8 Jare | 10 Jaar |
| Minder as 5 ure per week. | 10 Jaar – Nooit. | Nooit. | Nooit. |