Generasiewisseling

Generasiewisseling (waar ’n generasie ’n stadium in die ontwikkeling van ’n organisme is) is ’n term wat die lewensfases van ’n plant beskryf. Dit behels ’n haploïede en ’n diploïede generasie (laasgenoemde het twee keer soveel chromosome as eersgenoemde). Dit is ’n vorm van voortplanting waarin seksuele en aseksuele voortplanting mekaar afwissel van generasie tot generasie.

’n Diagram wat die generasiewisseling wys tussen ’n diploïede sporofiet (onder) en ’n haploïede gametofiet (bo).

Generasiewisseling kombineer die voordele van albei voortplantingsmetodes: die aseksueel voortplantende generasie kan ’n groot aantal nakomelinge produseer, sonder die nodigheid van ’n seksuele maat. Die seksueel voortplantende generasie sorg vir ’n vermenging van die geenpoel.

Werking

By plante word die twee generasies gametofiete en sporofiete genoem. Die haploïede gametofiet, met n-getal chromosome, bring gamete voort, wat by bevrugting versmelt tot ’n diploïede sporofiet, met 2n chromosome. Later vorm die diploïede sporofiet haploïede spore deur meiose, ’n proses wat die getal chromosome met die helfte verminder, van 2n tot n. Die haploïede spore ontkiem en ontwikkel regstreeks, dus sonder bevrugting, in haploïede gametofiete.

Wanneer hulle ryp is, vervaardig die gametofiete gamete deur middel van mitose, wat nie die getal chromosome verander nie. Twee gamete (van verskillende organismes van dieselfde spesie of van dieselfde organisme) versmelt om ’n sigoot te vorm, en dié ontwikkel in ’n diploïede sporofiet.

Hierdie siklus, van gametofiet tot gametofiet (of van sporofiet tot sporofiet) is die manier waarop alle landplante en baie alge seksuele voortplanting ondergaan.

Variasies van generasiewisseling

Die generasies kan verskil in genetiese samestelling (hul getal chromosome) sowel as uiterlike voorkoms. Generasiewisseling is gewoonlik tweeledig, dus uit twee verskillende generasies saamgestel. Dit kan egter ook meerledig wees, dus saamgestel uit meer as twee generasies.

Heterogamie

By heterogamie wissel haploïede en diploïede generasies mekaar af; dit is dus ’n oorgang van die diplofase na die haplofase en omgekeerd. Laasgenoemde word gewoonlik deur singamie bereik, dus die samesmelting van twee gamete, waar daar nog verder onderskei word tussen:

• Isogamie: Die gamete het dieselfde grootte en vorm.
• Anisogamie: Die gamete verskil in grootte of in grootte en vorm.
• Oögamie: Die vroulike gamete is baie groter as die manlike gamete.

Homogamie

Daar is geen verskil in die aantal chromosoomstelle nie. Dit kom by meerledige generasiewisseling voor.

Daar kan onderskei word tussen haplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme haploïed, behalwe die sigote) en ’n diplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme diploïed, behalwe die gamete).

Anisomorfie

Die generasies lyk verskillend.

Isomorfie

Daar kan nie uiterlik tussen die generasies onderskei word nie.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse en die Duitse Wikipedia