Gerrit Geertsema

Gerrit Geertsema (1945–2012) was ’n akteur, hoofdirekteur van TRUK, die eerste feesdirekteur van die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn en Afrikaanse dramaturg.

Lewe en werk

Gerrit Lukas Geertsema is op 2 Maart 1945 gebore. Hy maak aanvanklik naam as akteur en tree op in produksies soos “Kringloop van die liefde” (1968), “Die terroriste” (1969) en “Die nag van Legio” (1972) en in die rolprente “Kruger Miljoene” (1967) en “Kwikstertjie” (1974). Hy is ook dramaregisseur van opvoerings soos SUKOVS se produksie van “Die rebellie van Lafras Verwey” (1972) en “Die houtjie van die galg”. Later word hy hoof van die Departement Drama aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat in Bloemfontein. Daarna is hy eers betrokke by die Streeks Uitvoerende Kunsteraad van die Oranje Vrystaat (SUKOVS) en word dan in 1983 hoofdirekteur van die Transvaalse Raad vir die Uitvoerende Kunste (TRUK), ’n pos wat hy tot met sy aftrede in 1990 beklee. In sy tyd by die streeksrade maak hy ’n enorme bydrae tot die Suid-Afrikaanse toneel en is onder andere verantwoordelik vir die eerste opvoerings van Adam Small se “Kanna hy kô hystoe” en Bartho Smit se “Putsonderwater”.

Na aftrede vestig hy hom op Oudtshoorn. In 1994 is hy vir ’n kort tydjie tot Julie 1994 die eerste feesdirekteur van die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn. Hy is getroud met Marina en hulle het drie seuns, Luka en Peter, terwyl ’n groot tragedie die egpaar tref wanneer hulle in die sewentigerjare op besoek aan André P. Brink en sy vrou by Kleinmonde naby Grahamstad vakansie hou en hulle babaseuntjie (Gerrit) in hierdie tyd dood is. Na aftrede vestig hy hom op Stilbaai. Hy is op 27 Desember 2012 aan ’n beroerte in ’n hospitaal in Mosselbaai oorlede.

Skryfwerk

Sy eenbedryf, “Hoofstuk II”, word opgeneem in Gerhard J. Beukes se versamelbundel “Iewers langs die pad” en ook deur P.J. du Toit in die versamelbundel “Fasette”. Dit is ’n satire waarin die hedendaagse mens wat sy sin vir waardes verloor het onder skoot kom. Drie boewe word voorgestel as persoonlikheidlose buiksprekerpoppe wat op soek is na hulle maker, ’n knolskrywer. Elkeen is doelbewus eendimensioneel en karikatuuragtig, wat op voorafbepaalde wyse op situasies en impulse reageer. Dit is soortgelyk aan die moderne prulroman, waar daar geen motivering vir optrede is nie en handelinge nie verband hou met die werklikheid nie. Die skrywers wat sulke werke by die massas aflewer asook die lesersmassas wat hierdie werke koop en lees word in hierdie drama gesatiriseer. Sy drama “Die agt-dertig na Mafeking” is een van die finalisdramas in 2002 se Nagtegaal-KKNK-kompetisie vir nuutgeskrewe verhoogtekste en word uiteindelik vierde geplaas. Hy vertaal Eugene O’Neill se eenbedryf “The rope” as “Die tou” in Afrikaans.

Bronnelys

• Beukes, Gerhard J. “Iewers langs die pad” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe Tweede druk 1972

Tydskrifte en koerante

• Brink, André P. “Teaterskepper se bydrae tot S.A. toneel reusagtig” “Beeld” 5 Januarie 2013
• October, Alicestine “Bekende in teater sterf” “Beeld” 28 Desember 2012

Internet

• Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/Gerrit_Geertsema
• Imdb: http://www.imdb.com/name/nm5896691/