Hallusinasie
’n Halusinasie is ’n waarneming sonder ’n eksterne stimulus wat die eienskappe van ’n werklike waarneming het. Hallusinasies is helder en duidelik, en word ervaar as geleë in die eksterne ruimte. Hulle kan onderskei word van verskeie verwante verskynsels, soos ’n droom, wat voorkom as iemand slaap; ’n illusie, wat ’n misvormde of verkeerd vertolkde ware waarneming is; en verbeelding, wat nie ware waarnemings naboots nie en willekeurig beheer kan word.[1] Hallusinasies verskil ook van waanbeelde, waar ’n bykomende (en gewoonlik absurde) betekenis aan ’n korrek waargenome en vertolkde stimulus gegee word.
| Halusinasie | ||
| Klassifikasie en eksterne bronne | ||
| ||
| "My oë op die oomblik van die spookgestaltes", deur August Natterer, ’n Duitse kunstenaar wat baie kunswerke van sy hallusinasies geteken het. | ||
| ICD-10 | R44 | |
| ICD-9 | 780.1 | |
| DiseasesDB | 19769 | |
| MedlinePlus | 003258 | |
| MeSH | D006212 | |
 Mediese waarskuwing
| ||
Hallusinasies kan met enige sintuig waargeneem word – dit kan gesien, gehoor, gevoel, geruik en geproe word.
’n Ligte vorm van hallusinasie is ’n "steuring", wat ook met al die sintuie waaergeneem kan word. Dit kan iets wees soos om ’n beweging uit die hoek van jou oog te sien of sagte stemme te hoor. Gehoorhallusinasies kom baie algemeen in skisofrenie voor. Hulle kan goedgunstig wees (en die persoon goeie dinge oor hulleself vertel) of kwaadwillig (en die persoon vloek, ensovoorts).
Hallusinasies wanneer mense deur die slaap is, soos wanneer hulle aan die slaap raak of wakker word, word as normaal beskou. Hallusinasies word ook verbind met dwelmgebruik (veral sekere hallusinogene), te min slaap, psigose, senuwee-aandoenings en delirium tremens.
Die woord "hallusinasie" is afgelei van die Latynse woord alucinari, "om in die gedagtes rond te dwaal".
Klassifikasie
wysigHallusinasies kan in verskeie vorme tot uiting kom.[2] Verskillende vorme raak verskillende sintuie. Soms geskied meer as een vorm gelyktydig, en dit skep ’n veelvoudige sintuiglike hallusinasie vir die persoon wat dit ondervind.
Visueel
wysig’n Visuele hallusinasie is die waarneming van ’n eksterne visuele stimulus waar geen stimulus bestaan nie.[3] ’n Aparte, maar soortgelyke, verskynsel is ’n visuele illusie, wat die verwringing van ’n werklike eksterne stimulus is. Visuele hallusinasies kan eenvoudig of kompleks wees:
- Eenvoudige visuele hallusinasies het betrekking op ligte, kleure, geometriese vorms en ander voorwerpe. Hulle kan verder verdeel word in "fosfene" (hallusinasies sonder struktuur) en "fotopsies", dié met geometriese strukture.
- Komplekse visuele hallusinasies is duidelike, lewensgetroue beelde of tonele soos mense, plekke, ensovoorts.
Die verskil kan aangedui word met die hallusinasie van ’n kameelperd: ’n Eenvoudige visuele hallusinasie is ’n beeld wat min of meer die vorm van ’n kameelperd het (en dus soos ’n kameelperd lyk), terwyl ’n komplekse visuele hallusinasie ’n lewensgetroue beeld van ’n kameelperd is (en dus onmiskenbaar ’n kameelperd is).
Ouditief
wysigOuditiewe hallusinasies (ook bekend as "parakoesie")[4] is die waarneming van klank sonder ’n eksterne stimulus. Ouditiewe hallusinasies is die algemeenste vorm van hallusinasies.[5] Dit kan in ’n elementêre en komplekse vorm verdeel word.
- Elementêre hallusinasies is die waarneming van klanke soos sis- of fluitgeluide. Oorsuising kan ’n elementêre hallusinasie wees, hoewel dit in baie gevalle voorkom weens die hoor van bloed in die are naby die oor. Laasgenoemde geval het ’n fisieke oorsprong en is dus nie ’n hallusinasie nie.
- Komplekse hallusinasies is die hoor van stemme of musiek wat duidelik of onduidelik kan wees, bekend of onbekend, vriendelik of aggressief. ’n Hallusinasie van een of meer pratende stem word veral verbind met psigotiese steurings soos skisofrenie en is belangrik in die diagnose van dié toestande.
Nog ’n tipiese steuring waar ouditiewe hallusinasies algemeen is, is dissosiale persoonlikheidsteuring. By skisofrenie word stemme gewoonlik waargeneem as buite die persoon, maar in dissosiatiewe steurings word hulle ervaar as komende van binne die persoon: dus as dat hulle kommentaar in die persoon se kop lewer in plaas van stemme agter sy rug. Die diagnose om tussen skisofrenie en dissosiatiewe steurings te onderskei, is moeilik vanweë die baie oorvleuelende simptome, soos hallusinasies.[6] Mense wat nie aan diagnoseerbare geestesiektes ly nie, kan egter ook soms stemme hoor.[7]
Musiekhallusinasies is ook redelik algemeen in terme van komplekse ouditiewe hallusinasies en kan talle oorspronge hê, soos gehoorverlies, ’n sekere soort epilepsie,[8] arterioveneuse wanfunksie,[9] beroerte, gewasse, ensovoorts.[10]
’n Groot verbuik van kafeïen is al verbind met ’n toename in die waarskynlikheid dat iemand ouditiewe hallusinasies kan kry. ’n Studie by die La Trobe-universiteit se Skool vir Sielkundewetenskappe het bevind dat net vyf koppies koffie per dag (sowat 500 mg kafeïen) die verskynsel kan veoroorsaak.[11]
Bevele
wysigBevelshallusinasies is hallusinasies in die vorm van bevele; hulle kan ouditief wees, of in ’n persoon se bewussyn.[12] Die inhoud kan wissel van onskuldig tot bevele om jouself of iemand anders skade te berokken.[12] Dit word dikwels met skisofrenie verbind. Mense wat bevelshallusinasies hoor, kan daarop reageer of nie, na gelang van die omstandighede. Niegewelddadige bevele word meer dikwels gehoorsaam.[13] Bevelshallusinasies word dikwels aangevoer as rede vir ’n misdaad, soos manslag.[14]
Reuke
wysig"Fantosmie" (reukhallusinasies) is die waarneming van ’n reuk wat nie daar is nie,[15] en "parosmie" (reukillusies) is om ’n werklike reuk waar te neem, maar anders as wat dit onthou word.[16] Dit is meestal nie ernstig nie en gaan later self weg.[15] Dit kan baie oorsake hê, soos ’n neusinfeksie, tandprobleme, migraine, kopbeserings, toevalle, beroerte of breingewasse.[15][17]
Gevoel
wysigGevoelshallusinasies is die illusie van iets wat gevoel word, soos ’n drukking op die vel of ander organe. Een soort gevoelshallusinasie, "formikasie" of krieweling, is die sensasie dat insekte onder die vel rondkruip en word veral verbind met langdurige kokaïengebruik.[18] Dit kan egter ook die gevolg wees van normale hormoonveranderings soos menopouse, kanker, hoë koors of ander toestande.[18]
Smaak
wysigSmaakhallusinasies kom voor wanneer iemand iets proe sonder ’n stimulus. Dié hallusinasies, wat gewoonlik onaangenaam is, kom redelik algemeen voor by mense met sekere soorte epilepsie.[19][20]
Algemene somatiese sensasies
wysigAlgemene somatiese (liggaamlike) sensasies van ’n hallusinatoriese aard word ondervind wanneer iemand voel sy liggaam word vermink: gedraai of geskeur of die ingewande word uitgehaal. Ander aangetekende gevalle is van die binnedringing van diere in ’n persoon se interne organe soos slange in die maag of paddas in die rektum. Die algemene gevoel dat iemand se liggaam ontbind, val ook hieronder.[20]
Behandeling
wysigDaar is ’n paar behandelings vir baie soorte hallusinasies. Vir dié wat deur ’n geestesiekte veroorsaak word, moet ’n sielkundige of psigiater gespreek word, en behandeling sal volgens hulle waarnemings geskied. Antipsigotiese medisynes kan gebruik word om siektes te behandel.
Daar is geen wetenskaplike bewyse dat ’n enkele behandeling vir ander oorsake van hallusinasies bestaan nie. Om weg te bly van hallusinogene middels en stimulante, om stresvlakke te beheer, gesond te lewe en genoeg slaap te kry kan die kans op hallusinasies verklein. In alle gevalle van hallusinasies moet mediese advies ingewin word.
Verwysings
wysig- ↑ Leo P.W. Chiu (1989). "Differential diagnosis and management of hallucinations" (PDF). Journal of the Hong Kong Medical Association. t 41 (3): 292–7.
- ↑ Chen E, Berrios GE (1996). "Recognition of hallucinations: a multidimensional model and methodology". Psychopathology. 29 (1): 54–63. doi:10.1159/000284972. PMID 8711076.
- ↑ Pelak, Victoria. "Approach to the patient with visual hallucinations". www.uptodate.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Augustus 2014. Besoek op 25 Augustus 2014.
- ↑ "Paracusia". thefreedictionary.com.
- ↑ Nolen-Hoeksema, Susan (2014). Abnormal Psychology (6de uitg.). McGraw-Hill. p. 283.
- ↑ Shibayama M (2011). "Differential diagnosis between dissociative disorders and schizophrenia". Seishin Shinkeigaku Zasshi. 113 (9): 906–911. PMID 22117396.
- ↑ Thompson, Andrea (15 September 2006). "Hearing Voices: Some People Like It". LiveScience.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 November 2006. Besoek op 25 November 2006.
- ↑ Engmann, Birk; Reuter, Mike: "Spontaneous perception of melodies – hallucination or epilepsy?" Nervenheilkunde 28 April 2009: 217-221. 0722-1541
- ↑ Ozsarac M, Aksay E, Kiyan S, Unek O, Gulec FF (2012). "De novo cerebral arteriovenous malformation: Pink Floyd's song "Brick in the Wall" as a warning sign". The Journal of Emergency Medicine. 43 (1): e17–20. doi:10.1016/j.jemermed.2009.05.035. PMID 19682829.
- ↑ "Rare Hallucinations Make Music In The Mind". ScienceDaily.com. 9 Augustus 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Desember 2006. Besoek op 31 Desember 2006.
- ↑ Medical News Today: "Too Much Coffee Can Make You Hear Things That Are Not There" Geargiveer 11 Maart 2013 op Wayback Machine
- ↑ 12,0 12,1 Beck-Sander A, Birchwood M, Chadwick P (1997). "Acting on command hallucinations: A cognitive approach". The British Journal of Clinical Psychology. 36 (1): 139–48. doi:10.1111/j.2044-8260.1997.tb01237.x. PMID 9051285.
- ↑ Lee TM, Chong SA, Chan YH, Sathyadevan G (2004). "Command hallucinations among Asian patients with schizophrenia". The Canadian Journal of Psychiatry. 49 (12): 838–42. doi:10.1177/070674370404901207. PMID 15679207.
- ↑ Knoll, James L.; Resnick, Phillip J. (2008). "Insanity Defense Evaluations: Toward a Model for Evidence-Based Practice". Brief Treatment and Crisis Intervention. 8 (1): 92–110. CiteSeerX 10.1.1.606.6552. doi:10.1093/brief-treatment/mhm024.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 HealthUnlocked (2014), Phantosmia (Smelling Odours That Aren't There), archived from the original on 2 Augustus 2016, https://web.archive.org/web/20160802124224/http://www.nhs.uk/conditions/phantosmia/Pages/Introduction.aspx, besoek op 6 Augustus 2016
- ↑ Hong, Seok-Chan; Holbrook, Eric H.; Leopold, Donald A.; Hummel, Thomas (2012), "Distorted Olfactory Perception: A Systematic Review", Acta Oto-Laryngologica Supplementum 132 (S1): S27, doi:10.3109/00016489.2012.659759, PMID 22582778
- ↑ Leopold, D. A. (2002), "Distortion of Olfactory Perception: Diagnosis and Treatment", Chemical Senses 27 (7): 611–615, doi:10.1093/chemse/27.7.611, PMID 12200340
- ↑ 18,0 18,1 Berrios GE (April 1982). "Tactile hallucinations: conceptual and historical aspects". Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 45 (4): 285–93. doi:10.1136/jnnp.45.4.285. PMC 491362. PMID 7042917.
- ↑ Panayiotopoulos CP (2007). A clinical guide to epileptic syndromes and their treatment (2de uitg.). Londen: Springer. ISBN 978-1846286438.
- ↑ 20,0 20,1 Barker P (1997). Assessment in psychiatric and mental health nursing: in search of the whole person. Cheltenham, UK: Stanley Thornes Publishers. p. 245. ISBN 978-0748731749.
Verdere leesstof
wysig- Johnson FH (1978). The Anatomy of Hallucinations. Chicago: Nelson-Hall Co. ISBN 0-88229-155-6.
- Bentall RP, Slade PD (1988). Sensory Deception: A Scientific Analysis of Hallucination. Londen: Croom Helm. ISBN 0-7099-3961-2.
- Aleman A, Larøi F (2008). Hallucinations: The Science of Idiosyncratic Perception. American Psychological Association (APA). ISBN 1-4338-0311-9.
- Sacks O (2012). Hallucinations. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0307957245
Skakels
wysig- Hearing Voices Network
- "Anthropology and Hallucinations; chapter from The Making of Religion". psychanalyse-paris.com. 4 November 2006. Besoek op 4 Oktober 2016.
- "The voice inside: A practical guide to coping with hearing voices"
- "Hallucination: A Normal Phenomenon?"
- "Fasting-induced hallucination" Geargiveer 15 Augustus 2020 op Wayback Machine
- "Geometric visual hallucinations, Euclidean symmetry and the functional architecture of striate cortex"
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Hallusinasie.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
