Hebban olla vogala
"Hebban olla vogala", somtyds gespel "hebban olla uogala", is die eerste drie woorde van 'n 11de eeuse teksfragment wat in Oudnederlands geskryf is. Die fragment is in 1932 ontdek op die flapteks van 'n manuskrip wat waarskynlik gemaak is in die abdy van Rochester, Kent, en by Oxford gehou word.[1] Dit word gewoonlik beskou as 'n Wes-Vlaamse variant van Oudnederlands.[2]
Dit word dikwels aangehaal. Die Nederlanders het lank geglo dat dit die enigste oorblywende Oudnederlandse teks was. Deskundiges was egter lank reeds bewus van ander bronne wat destyds nog nie toeganklik was nie. Vandag is daar reeds meer as 42,000 Oudnederlandse woord en frases ontdek uit bronne soos die Wachtendonck Psalms en die Leiden Willeram. Die oudste definitiewe bron wat bestaan is die Saliese wet.[3]
Teks wysig
Die volledige teks, 'n probatio pennae, d.w.s 'n "gekrabbel" deur die skrywer om sy pen te toets, word gewoonlik getranskribeer as Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hic enda thu uuat unbidan uue nu. Laasgenoemde is 'n woordelikse vertaling van die Latynse sin wat direk bokant dit geskryf is: Abent[4] omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu quid expectamus nu(nc). Dit word rofweg in Afrikaans vertaal as Al die voëls het neste begin, behalwe ek en jy - waarvoor wag ons nou? en in Moderne Nederlands as: Zijn alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij - waarop wachten we nu?. Volgens Dr. Daniël Hugo het die Nederlandse — en daarom ook die Vlaamse– en Afrikaanse letterkunde — daarmee 'n aanvang geneem.[5]
Verskeie teorieë wysig
Volgens professor Luc de Grauwe van die Universiteit van Gent kan die teks ook Oudengels wees, en meer spesifiek Ou Kenties.[6][7]
Onlangs het professor Frits van Oostrom van die Universiteit van Utrecht dit gekoppel aan die Moorse Kharjas genre, wat verse insluit wat vroue tot hul afwesig minnaars sou rig. Hy kom tot die gevolgtrekking dat die fragment waarskynlik geskryf is deur 'n vrou, of uit 'n vroulike perspektief.[8]
Sien ook wysig
Verwysings wysig
- ↑ Shelfmark: Oxford, Bodleian Library, MS Bodley 340. Die manuskrip bevat 'n versameling Oudengelse preke deur Aelfric. Die Nederlandse teks kan gevind word op f. 169v en dateer waarskynlik uit die derde kwart van die 11de eeu. Sien Kenneth Sisam, "MSS. Bodley 340 and 342: Ælfric's Catholic Homilies". The Review of English Studies, 9, 33 (1933), 1-12; E. van Houts, "Contrasts and interaction. Neighbours of nascent Dutch writing: the English, Normans and Flemish (c. 1000-c. 1200)". Queeste 13 (2006), 3-11.
- ↑ H. Ryckeboer, "Dutch/flemish in the north of France". In: J. Treffers-Daller & R. Willemyns (eds.), Multilingualism along the German-Roman linguistic border in Europe (2002), 22-35, esp. 22.
- ↑ Hoe het nederlands is ontstaan (Nederlands)
- ↑ Vir habent.
- ↑ Daniël Hugo Vers en Kapittel, Kraal Uitgewers, Bl. 33, 2018.
- ↑ 'Olla vogala' is Engels (in Nederlands).
- ↑ Luc de Grauwe: "Zijn olla vogala Vlaams, of zit de Nederlandse filologie met een koekoeksei in (haar) nest(en)?" Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 120 (2004): 44-56.
- ↑ van Oostrom, Frits (2006). Stemmen op Schrift (in Nederlands). Bert Bakker. ISBN 90-351-2964-4.